Jak rozpoznać niedoczynność przysadki mózgowej?

Przyczyny niedoczynności przysadki mózgowej

Niedoczynność przysadki mózgowej najczęściej spowodowana jest nowotworem tego gruczołu, najczęściej występuje gruczolak przysadki mózgowej. Przyczyną może być jednak również inny guz mózgu, uciskający przysadkę mózgową, na przykład glejak, oponiak czy potworniak. Dodatkowo do niedoczynności przysadki mózgowej może dojść w wyniku jej uszkodzenia spowodowanego urazem czaszkowo-mózgowym, napromieniowaniem bądź operacją. Należy również wskazać, że niedoczynność przysadki mózgowej może być konsekwencją zapalenia mózgu bądź opon mózgowo-rdzeniowych, ale również udarem przysadki, poporodową martwicą przysadki lub zespołem pustego siodła.

Niedoczynność przysadki mózgowej może być także wynikiem wrodzonego niedorozwoju bądź wystąpić w przebiegu chorób, takich jak kiła, gruźlica, ziarniak Wegnera czy histocytoza. Należy również wskazać, że na niedoczynność przysadki mózgowej wpływ mają również przysadki schorzenia w rodzinie. Z tego względu przyczyn schorzenia upatruje się również w czynnikach genetycznych.

Objawy niedoczynności przysadki mózgowej

Objawy niedoczynności przysadki mózgowej obejmują symptomy niedoczynności tarczycy, nadnerczy oraz jajników i jąder. Niemniej jednak należy wskazać, że objawy niedoczynności przysadki mogą mieć różnorodny charakter i uzależnione są od wielu czynników, wśród których wymienia się wiek i płeć osoby z niedoczynnością, przyczyny i czas trwania schorzenia, a także niedobór określonych hormonów. Do najczęściej występujących objawów niedoczynności przysadki mózgowej należą:

• zaburzenia miesiączkowania u kobiet,
• niepłodność,
• impotencja u mężczyzn,
• brak laktacji u kobiet po porodzie,
• zanik owłosienia łonowego i w dołach pachowych,
• osłabienie oraz uczucie zmęczenia i senności,
• obniżone stężenie glukozy we krwi,
• niskie ciśnienie tętnicze,
• spadek masy ciała, 
• blada i sucha skóra,
• uczucie zimna,
• nadmierne pragnienie,
• wielomocz.

Dodatkowo objawem niedoczynności przysadki mózgowej u dzieci może być opóźnienie wzrastania oraz brak dojrzewania płciowego.

Leczenie niedoczynności przysadki mózgowej

Leczenie niedoczynności przysadki mózgowej poprzedzone jest postawieniem diagnozy i rozpoznaniem. Diagnostyka chorego polega na wykonaniu badań biochemicznych, czyli hormonalnych, których celem jest potwierdzenie rozpoznania. Niekiedy dodatkowo może być zlecone wykonanie testów stymulacyjnych. Dodatkowo wykonuje się badania obrazowe w postaci rezonansu magnetycznego przysadki. Ustalenie przyczyny niedoczynności przysadki mózgowej jest kluczowe, gdyż ma znaczenie przy doborze odpowiedniego leczenia. 

Terapia niedoczynności przysadki mózgowej opiera się przede wszystkim na leczeniu substytucyjnym obejmującym podawanie hormonów w celu uzupełnienia ich niedoboru w organizmie. Zazwyczaj stosuje się odpowiednie hormony obwodowe, do których należą glikokortykosteroidy, preparaty testosteronu u mężczyzn i  estrogenów z gestagenami u kobiet, a także rekombinowany ludzi hormon wzrostu w postaci zastrzyków u dzieci z niedoborem wzrostu. Należy jednak wskazać, że terapia substytucyjna jest najczęściej przewlekła, a w przypadku nieodwracalnego uszkodzenia przysadki trwa przez całe życie. Leczenie preparatem wzrostu z kolei konieczne jest do czasu zakończenia procesu wzrostu.

Leczenie przysadki mózgowej może mieć również charakter przyczynowy, wówczas może polegać na leczeniu choroby, która spowodowała upośledzenie funkcji przysadki. Wówczas może wiązać się z koniecznością wdrożenia leczenia operacyjnego, jeżeli przyczyną niedoczynności przysadki mózgowej jest rak lub tętniak. Terapia przyczynowa może opierać się również na stosowaniu antybiotyków, leków antygrzybicznych przy zapaleniu opon mózgowych lub leków przeciwwirusowych.

Leczenie wrodzonej niedoczynności tarczycy

Wdrożenie leczenia wrodzonej niedoczynności tarczycy poprzedzone musi być postawieniem diagnozy i rozpoznaniem. W tym celu po ukończeniu 3. doby życia noworodka pielęgniarka nakłuwa piętę i pobiera krew na bibułę, dzięki czemu możliwe jest wykonanie badania ocen stężenia TSH. Potwierdzenie diagnozy wiąże się z natychmiastowym skierowaniem do endokrynologa i wdrożeniem odpowiedniego leczenia.

Leczenie hipotyreozy polega przede wszystkim na codziennym przyjmowaniu brakujących hormonów tarczycy, głównie L-tyroksyny. Konieczne jest monitorowanie poziomu hormonów tarczycy u endokrynologa, gdyż wraz ze wzrostem dziecka należy zmieniać dawkę hormonów tarczycy, ponieważ jest ona uzależniona między innymi od masy dziecka i etapu jego rozwoju. Szybkie i odpowiednie wdrożenie leczenia, jak wskazują badania, eliminuje ryzyko wystąpienia skutków wrodzonej niedoczynności tarczycy i pozwala na prawidłowy rozwój dziecka bez obaw o obniżenie zdolności intelektualnych.

Skutki niedoczynności przysadki mózgowej

Niedoczynność przysadki mózgowej powoduje bezpłodność, a u mężczyzn dodatkowo impotencję. Ponadto schorzenie wiąże się z zaburzeniami miesiączkowania, a także brakiem laktacji po porodzie. Należy jednak wskazać, że poza wieloma skutkami schorzenia wpływającymi na prawidłową pracę narządów, nieleczona niedoczynność przysadki mózgowej jest stanem realnie zagrażającym życiu. Z tego względu tak istotne jest podjęcie odpowiedniego leczenia, mającego na celu ustabilizowanie hormonów lub zastosowania leczenia operacyjnego w przypadku nowotworów.

Niedoczynność przysadki mózgowej a ciąża

Niedoczynność przysadki mózgowej wpływa u kobiet na zaburzenia miesiączkowania. Dodatkowo przy schorzeniu przysadki stężenie hormonów może być na tyle niskie, że owulacja nie występuje. Dlatego też kobiety cierpiące na niedoczynność przysadki mózgowej są bezpłodne, co oznacza, ze nie mogą one zajść w ciążę. Jeżeli natomiast niedoczynność rozwinęła się po zajściu w ciążę, pojawia się problem braku laktacji po porodzie.

Niedoczynność przysadki mózgowej wiąże się z zaburzeniami w pracy tarczycy, która pełni wiele istotnych funkcji w prawidłowym funkcjonowaniu całego organizmu. Należy jednak wskazać, że wśród chorób tarczycy najczęściej występuje nadczynność i niedoczynność gruczołu, guzki na tarczycy (wole tarczowe), poporodowe zapalenie tarczycy, podostre zapalenie tarczycy, a także subkliniczna nadczynność tarczycy.