Czym jest ferrytyna? Jak podnieść jej poziom? Leki na podniesienie poziomu ferrytyny

Czym jest ferrytyna?

Ferrytyna to białko magazynujące żelazo, a jednocześnie białko ostrej fazy, co oznacza, że jej poziom rośnie w odpowiedzi na zapalenie. Jednak gdy nie toczy się proces zapalny ani nie ma żadnego zakażenia, ferrytyna jest dobrym miernikiem zapasów żelaza w organizmie, ponieważ jego niedobór to jedyny stan, gdy poziom wspomnianego białka spada.

Występuje w wysokich stężeniach w wątrobie, śledzionie i szpiku kostnym. Jej poziom bada się za pomocą zwykłego pobrania krwi, co czyni ją łatwodostępnym i często wykorzystywanym markerem.

Normy ferrytyny w surowicy to:

• 30-200 mcg/l (30-200 ng/ml) u kobiet,
• 30-400 mcg/l (30-400 ng/ml) u mężczyzn.

Kiedy wykonujemy badanie poziomu ferrytyny?

Wskazania do oznaczenia poziomu ferrytyny to: różnicowanie rodzajów niedokrwistości, diagnostyka nadmiaru żelaza i badania kontrolne u osób leczonych preparatami żelaza. Zbadanie poziomu ferrytyny zaleca się również pacjentom, u których wykryto zmniejszenie poziomu hemoglobiny i hematokrytu.

Jakie są przyczyny niskiego poziomu ferrytyny?

Obniżony poziom ferrytyny we krwi jest bezpośrednio związany z niedokrwistością z niedoboru żelaza lub z utajonym niedoborem żelaza, który w konsekwencji może prowadzić do anemii. Sama anemia z niedoboru żelaza może mieć wiele przyczyn, a najczęstsza z nich to przewlekła utrata krwi (np. w wyniku długich i obfitych miesiączek u kobiet). Inne przyczyny to zwiększone zapotrzebowanie lub problemy z wchłanianiem żelaza z przewodu pokarmowego.

Najbardziej narażone na obniżenie poziomu ferrytyny są:

• kobiety w ciąży,
• wcześniaki,
• noworodki niekarmione mlekiem matki,
• młodzież w okresie dojrzewania.

Jak objawia się niski poziom ferrytyny?

Wiele osób może zadawać sobie pytanie: dlaczego obniżony poziom jednego białka daje tak zróżnicowane objawy?

Jak już wiemy, ferrytyna pełni funkcję magazynu żelaza. Z kolei żelazo jest składnikiem hemoglobiny – białka obecnego w krwinkach czerwonych, które odpowiada za transport tlenu do komórek, co jest niezbędne do ich prawidłowego funkcjonowania.

Niedobór ferrytyny – co robić?

Leczenie polega na podnoszeniu poziomu żelaza we krwi – wraz z unormowaniem jego stężenia, unormuje się także stężenie ferrytyny. Na rynku nie ma dostępnych leków, które bezpośrednio odpowiadałyby za podniesienie poziomu ferrytyny.

Leki na podniesienie poziomu ferrytyny

Jedyny skuteczny sposób podwyższenia poziomu ferrytyny to stosowanie preparatów żelaza.

Leki na receptę zawierające żelazo to np.:

• Sorbifer Durules;
• Tardyferon;
• Tardysol;
• Tardyferon-Fol – preparat zawierający dodatkowo kwas foliowy, wspomagający produkcję czerwonych krwinek;
• Ferrum Lek.

Z kolei preparaty dostępne bez recepty w postaci suplementów diety to m.in.:

• Biofer;
• Innofer;
• Chela-Ferr Forte;
• Szelazo + SR.

Preparaty żelaza, jak każdy lek, mogą wywoływać skutki uboczne. Najczęstszy i najbardziej charakterystyczny z nich to ciemne zabarwienie stolca. Inne, częste działania niepożądane także dotyczą przewodu pokarmowego i są to: bóle brzucha, nudności, zgaga, wzdęcia, uczucie pełności, zaparcia (lub rzadziej – biegunka). Sporadycznie mogą występować również reakcje alergiczne objawiające się np. świądem i wysypką, metaliczny posmak w ustach lub podrażnienie błony śluzowej żołądka.

Jak przyjmować preparaty żelaza, aby było jak najbardziej przyswajalne?

Żelazo najlepiej przyjmować na czczo, godzinę przed posiłkiem lub dwie godziny po nim. Jeśli przyjmowaniu żelaza towarzyszą dolegliwości żołądkowo-jelitowe, można przyjmować je razem z posiłkiem, ale jego przyswajalność będzie wtedy obniżona. Wchłanianie żelaza obniża także popijanie go napojami takimi jak mleko, herbata i kawa, dlatego zdecydowanie najlepiej popijać je wodą.

Należy unikać suplementacji żelaza, podczas zażywania niektórych leków jak np. inhibitory pompy protonowej (IPP, np. omeprazol), czy środki zobojętniające kwas żołądkowy – najlepiej wchłania się ono w kwaśnym środowisku, a dodatek witaminy C zwiększa wchłanialność żelaza.

Żelaza nie powinno się również łączyć z suplementami wapnia, cynku i magnezu, a także z antybiotykami z grup tetracyklin i fluorochinolonów. Zaleca się co najmniej dwugodzinną przerwę pomiędzy przyjęciem żelaza i tych substancji.

Zalecana dobowa dawka żelaza elementarnego (czystego żelaza w wolnej postaci) to 50-100 mg, ale nawet mniejsze dawki (30 mg) mogą być skuteczne. Większość preparatów zawiera sole żelaza i w tym przypadku najczęstsza zalecana dawka dobowa to 100-200 mg w 2-3 dawkach podzielonych. Nie ma sensu przyjmować większych dawek niż zalecane, ponieważ im większa dawka żelaza, tym słabiej się ono wchłania.

Co jeść, żeby podnieść poziom ferrytyny?

W celu podniesienia poziomu żelaza i ferrytyny warto urozmaicić dietę o produkty bogate w żelazo.

Dieta bogata w żelazo powinna zawierać m.in.:

• czerwone mięso (wołowina, wątróbka);
• zielone warzywa liściaste (jarmuż, szpinak, natka pietruszki);
• drób, ryby;
• rośliny strączkowe (soczewica, fasola, ciecierzyca);
• produkty pełnoziarniste, kasze, otręby;
• buraki.

FAQ – pytania najczęściej zadawane przez pacjentów