Czy łupież pstry jest zaraźliwy?

Czym jest łupież pstry i gdzie występuje?

Łupież pstry (Pityriasis versicolor) jest uporczywą chorobą skóry, wywołaną przez rozrost grzybów z rodzaju Malassezia (najczęściej Malassezia furfur). Charakteryzuje się jednoczesnym występowaniem różnobarwnych zmian (różowych, beżowych, brunatnych), co w efekcie daje pstrokaty wygląd.

Plamy łupieżu pstrego zlokalizowane są najczęściej na owłosionej skórze głowy, gładkiej skórze twarzy, szyi, barkach, karku, klatce piersiowej, górnej części pleców, brzucha i ramion. To, jak wygląda łupież pstry, może różnić się w zależności od karnacji i stopnia opalenia skóry. Latem, gdy skóra jest opalona, plamy są bardziej widoczne, bo zmienione chorobowo miejsca nie podlegają działaniu promieni słonecznych. Łupież pstry najczęściej pojawia się u młodych dorosłych w okresie dojrzewania (obu płci w niemal równym stopniu), jego ofiarami rzadko padają dzieci.

Łupież pstry – przyczyny

Jak już zostało wspomniane, za powstawanie łupieżu pstrego odpowiada drożdżopodobny grzyb z rodzaju Malassezia, głównie Malassezia furfur. To drożdżak stanowiący część mikrobioty skóry człowieka. Jego rezerwuarem jest owłosiona skóra głowy, skóra karku i barków.

Do swojego rozwoju potrzebuje lipidów produkowanych przez komórki gruczołów łojowych człowieka, dlatego też patogen ten najczęściej występuje w okolicach o dużym zagęszczeniu i u osób doświadczających nadmiernej aktywności gruczołów łojowych. Jednak hiperaktywność gruczołów łojowych, to nie jedyny czynnik sprzyjający zakażeniu, inne przyczyny łupieżu pstrego to m.in.:

• wysoka temperatura i wilgotność otoczenia;

• przyjmowanie niektórych leków np. długotrwała antybiotykoterapia;

• stosowanie leków immunosupresyjnych;

• niedobory odporności;

• nadmierna potliwość;

• aktywność fizyczna; 

• otyłość,

• cukrzyca,

• ciąża,

• doustna antykoncepcja hormonalna.

Objawy łupieżu pstrego

Charakterystycznym objawem łupieżu pstrego są wyraźnie odgraniczone od zdrowej skóry plamy, które mogą przyjmować różnorodne zabarwienie. Ich średnica nie przekracza kilku milimetrów.

Początkowo zmiany mogą mieć kolor żółty, różowy, beżowy albo brunatny. Z czasem powstaje ich coraz więcej, następuje ich zlanie, co w efekcie daje różnobarwny obraz mozaiki- stąd przymiotnik „pstry” w nazwie schorzenia. Z czasem plamy pokrywają się drobną łuską, co w rezultacie daje obraz ostro odgraniczonych zmian, które następnie zaczynają się złuszczać. Liczne oraz rozległe zmiany można zaobserwować u pacjentów z osłabionym układem odpornościowym, a także chorujących na łojotokowe zapalenie skóry, łuszczycę lub atopowe zapalenie skóry.

Czy łupież pstry sam znika?

Choroba rzadko ustępuje samoistnie, dlatego zdecydowanie warto leczyć łupież pstry. Żeby dobrać odpowiednią terapię, u pacjenta powinna zostać przeprowadzona dokładna diagnostyka łupieżu pstrego. Rozpoznanie stawia się na podstawie obrazu klinicznego – żółtych, różowych, beżowych albo brunatnych plam – dotyczy to owłosionej skóry głowy oraz gładkiej skóry twarzy, szyi, karku, barków, pleców, klatki piersiowej, brzucha oraz ramion.

W przypadku wątpliwości zalecane jest przeprowadzenie badania mykologicznego, które pozwala potwierdzić jaki grzyb jest powodem danej choroby. Żeby rozpoznać łupież pstry, dermatolodzy często korzystają również z lampy Wooda, która pozwala uwidocznić zmiany skórne na tle zdrowej skóry, na podstawie typowej fluorescencji.

Czy łupież pstry jest zaraźliwy?

W przypadku łupieżu pstrego bardzo często pada pytanie o to, czy ta choroba jest zaraźliwa. Z reguły łupieżem pstrym raczej nie da się zarazić. Grzyby Malassezia są obecne na skórze większości ludzi i nie przenoszą się łatwo z jednej osoby na drugą. Zmiany powstające w przebiegu łupieżu pstrego są konsekwencją nadmiernego rozwoju grzybów na skórze, a nie wynikiem bezpośredniego kontaktu z osobą dotkniętą chorobą.

Leczenie łupieżu pstrego

Leczenie łupieżu pstrego zależy od stopnia zaawansowania choroby i obejmuje zarówno leczenie miejscowe, jak i ogólnoustrojowe. W przypadku łupieżu pstrego, leczenie miejscowe jest zwykle wystarczające w początkowych stadiach. Najczęściej stosuje się szampony przeciwgrzybicze oraz kremy o działaniu przeciwgrzybiczym – korzysta się także z maści przeciwgrzybiczych. Preparaty z kwasem salicylowym, związkami cynku, lub selenu, powinny być używane wyłącznie pod kontrolą lekarza.

Pomocne mogą okazać się także naturalne kosmetyki wykazujące właściwości przeciwgrzybicze i przeciwzapalne. Wśród substancji o takim działaniu wymienia się: glistnik jaskółcze ziele, ocet jabłkowy, aloes, olejek z oregano i olejek z drzewa herbacianego.

Jeśli łupież pstry zajmuje skórę głowy, wykorzystuje się środki, zawierające następujące substancje czynne:

• cyklopiroksolaminę;

• ketokonazol.

Jeśli zaś łupież pstry pojawił się na gładkich obszarach skóry:

• cyklopiroksolaminę;

• ketokonazol;

• klotrimazol;

• ekonazol;

• izokonazol;

• bifonazol.

U niektórych włącza się leczenie ogólnoustrojowe. Leki doustne tj. flukonazol  lub itrakonazol zapisuje się pacjentom w przypadku zmian:

• długo utrzymujących się;

• niereagujących na miejscowe leczenie;

• rozległych;

• rozsianych.

Leki przeciwgrzybicze zażywa się zwykle przez 2-4 tyg., a po tym czasie zmiany ustępują. To oznacza, że choroba skóry w porównaniu z innymi dermatozami, dość szybko się leczy. Nieraz stosuje się także leczenie podtrzymujące, czyli np. płyny lub szampony przeciwgrzybicze i szampony przeciwłupieżowe z oktopiroksem, które regulują gruczoły łojowe.

Jak zapobiegać nawrotom łupieżu pstrego?

Łupież pstry co prawda nie jest chorobą zakaźną, aczkolwiek lubi nawracać, dlatego, aby nie dopuścić do ponownego wystąpienia objawów, warto zrobić wszystko by jak najbardziej zminimalizować wspomniane ryzyko.

Do rozwoju łupieżu pstrego na powierzchni skóry przyczynia się nadmierne pocenie, z tego powodu tak istotne jest przestrzeganie zasad higieny osobistej – np. dokładne mycie ciała, odkażanie bielizny, unikanie dzielenia się ręcznikami, biustonoszami, topami, podkoszulkami, grzebieniami, szczotkami do włosów. Żeby charakterystyczne objawy ustąpiły, ważne jest także podtrzymujące leczenie łupieżu pstrego.

Warto również unikać długotrwałej antybiotykoterapii bez wyraźnej potrzeby, gdyż może ona zaburzać naturalną równowagę mikroorganizmów na skórze. Osoby o osłabionym układzie odpornościowym powinny szczególnie dbać o zdrowy styl życia, który wspiera odporność, co może pomóc w zapobieganiu nawrotom łupieżu pstrego.