Czy dna moczanowa jest śmiertelna? Czym charakteryzuje się ta choroba stawów?

Dna moczanowa – co to jest?

Dna moczanowa, znana także jako artretyzm lub skaza moczanowa, jest rodzajem zapalenia stawów charakteryzująca się wytrącaniem kryształów moczanu sodu w płynie stawowym. W jej przebiegu można wyróżnić okresy, kiedy mimo że stężenie kwasu moczowego jest podwyższone (hiperurykemia), nie występują objawy i okresy napadu dny moczanowej. Dna moczanowa najczęściej dotyka mężczyzn w średnim i starszym wieku, choć występuje również u kobiet, zwłaszcza po menopauzie.

Przyczyny i objawy dny moczanowej

Dna moczanowa występuje u osób z genetycznie uwarunkowanym upośledzeniem działania enzymów biorących udział w metabolizmie puryn i transporcie nerkowym kwasu moczowego. Jednak inne przyczyny dny, mogą być nabyte, należą do nich np.:

• dieta bogata w puryny (mięso, podroby, owoce morza) i fruktozę (owoce, napoje owocowe i słodzone);

• spożywanie napojów alkoholowych;

• odwodnienie;

• wysiłek fizyczny;

• niektóre leki moczopędne i kwas acetylosalicylowy, czyli popularna aspiryna;

• choroby współistniejące: ostre uszkodzenie nerek, niewydolność oddechowa, padaczka;

• inne ciężkie choroby np. nowotwory i niedokrwistości.

Nagły, bardzo silny ból i obrzęk stawu, które zwykle uniemożliwiają ruch, określa się mianem „napadu dny”. Skóra w zajętym miejscu (najczęściej na paluchu stopy) jest zaczerwieniona, napięta i błyszcząca, ucieplona i szybko dochodzi do złuszczania naskórka. Do objawów choroby, która występuje przewlekle, należą: zapalenie wielostawowe, guzki dnawe, kamica moczowa, napady kolki nerkowe oraz niewydolność nerek.

Czy dna moczanowa jest śmiertelna?

Wraz z upływem lat na skutek powtarzających się napadów rozwija się przewlekłe dnawe zapalenie stawów. Objawy dny moczanowej występują stale, choć dolegliwości bólowe nie są tak nasilone, pojawiają się także złogi kryształów (guzki dnawe) w tkance podskórnej typowo nad stawami rąk i stóp oraz w obrębie małżowin usznych, kaletki stawu łokciowego, ścięgien (np. Achillesa), opuszek palców, a także w narządach wewnętrznych. U niewłaściwie leczonych pacjentów, może dojść do uszkodzenia narządów wewnętrznych i innych konsekwencji zdrowotnych np.:

• zapalenia wielostawowego i nieodwracalnego uszkodzenia narządu ruchu;

• choroby nerek: kamicy nerkowej, przewlekłego zapalenia nerek, niewydolność nerek;

• nadciśnienia tętniczego; 

• chorób serca.

Dna moczanowa a dieta

W leczeniu dny moczanowej, poza lekami łagodzącymi napad i obniżającymi poziom kwasu moczowego we krwi, bardzo duże znaczenie ma dieta. Należy unikać produktów z dużą zawartością puryn, takich jak: mięsa, owoce morza i podroby.

Warto uważać także na fruktozę, czyli cukier prosty, który znajduje się m.in. w owocach, ale także dosładzanych produktach spożywczych, takich jak: jogurty, czy soki. Podczas rozkładu fruktozy powstają puryny i związki stymulujące ataki dny moczanowej. Samodzielne układanie diety przy dnie moczanowej może być trudne, dlatego wcześniej zawsze warto skonsultować się z dietetykiem.

Dna moczanowa a chodzenie

Napad dny moczanowej sprawia, że chodzenie może być bardzo utrudnione, a czasem wręcz niemożliwe z powodu silnych dolegliwości bólowych w stawach, zwłaszcza w stawie palucha u stopy.

Ból i obrzęk powodują, że każdy ruch wywołuje dodatkowy dyskomfort. Dlatego w czasie ostrego napadu zaleca się odpoczynek oraz stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych, które mogą zmniejszyć stan zapalny i złagodzić ból. Po ustąpieniu objawów warto wrócić do umiarkowanej aktywności fizycznej, co korzystnie wpływa na kondycję stawów.

Dna moczanowa – diagnostyka. Jakie badania wykonać?

Diagnostyka dny moczanowej opiera się na wywiadzie i badaniach laboratoryjnych, w których stwierdza się, choć niekoniecznie podwyższony poziom kwasu moczowego, podwyższone parametry zapalne i zaburzenia gospodarki lipidowej. Prawidłowe rozpoznanie dny moczanowej może wymagać przeprowadzenia badań obrazowych – dzięki temu można zlokalizować ewentualne nadżerki czy zwężenia szczeliny stawowej i tego, że wykonane zostanie badanie płynu stawowego.

Leczenie dny moczanowej

Leczenie dny moczanowej można podzielić na to, które znajduje zastosowanie w okresie napadu i na leki stosowane w leczeniu przewlekłym. Środkiem z wyboru w napadzie dny, który co prawda nie wpływa na zwiększone stężenie kwasu moczowego, ale działa przeciwzapalnie i przeciwbólowo jest kolchicyna (Colchicum Dispert, Colchican).

U pacjentów dotkniętych artretyzmem wdraża się również niesteroidowe leki przeciwzapalne w maksymalnych dawkach: dostępne bez recepty (np. Moilec, Dexak) lub na receptę (np. Dicloberl Retard, Nimesil, Opokan). Co ważne w terapii nie wykorzystuje się kwasu salicylowego, który przyczynia się do wzrostu stężenia kwasu moczowego osoczu!

Kuracja trwa od 1 do 2 tygodni. Następnie pacjent otrzymuje leki na receptę, hamujące produkcję kwasu moczowego i zmniejszające prawdopodobieństwo wystąpienia ataku dny, np. allopurynol (np. Milurit, Argadopin, Allupol) lub febuksostat (np. Adenuric, Fubuxostat).

Dna moczanowa – profilaktyka

W terapii dny moczanowej nieocenionym sprzymierzeńcem może okazać się odpowiedzialna suplementacja, która ma na celu przede wszystkim wzmocnienie stawów, uzupełnienie niedoborów żywieniowych i usprawnienie wydalania kwasu moczowego.

Do polecanych suplementów diety należą: kolagen, chondroityna, preparaty z witaminą C, E, kurkumina, piperyna, kwasy tłuszczowe omega-3, ziele skrzypu i ziele nawłoci pospolitej.

Wskazane jest także picie dużej ilości płynów. Odpowiednie nawodnienie organizmu pomaga wypłukiwać kwas moczowy z organizmu, co więcej stanowi prewencje w powstawaniu kamieni nerkowych, będących częstą przypadłością u osób z artretyzmem.

Nadużywanie alkoholu jest powszechnie znanym czynnikiem, który przyczynia się do zwiększenia stężenia kwasu moczowego we krwi. Dzieje się tak, ponieważ w trakcie metabolizmu alkoholu wzrasta rozpad puryn, z których powstaje kwas moczowy, a dodatkowo zmniejsza się jego wydalanie w nerkach. Unikanie picia alkoholu, jest zatem podstawą walki ze skazą moczanową.

Co do wysiłku fizycznego, zalecenia mogą wydawać się dość sprzeczne: co prawda regularne ćwiczenia przynoszą korzyści, chociażby dlatego, że pozwalają zachować właściwą masę ciała, zwiększają odporność, co utrudnia rozwój stanu zapalnego i poprawiają metabolizm. Dodatkowo ćwiczenia mogą zmniejszyć ryzyko rozwoju nadciśnienia tętniczego, które niestety wykrywa się aż u 25-50% pacjentów z dną moczanową. Z drugiej strony, jeśli są zbyt forsowne, bywają przyczyną odwodnienia i zwiększają prawdopodobieństwo urazu stawów.

FAQ – najczęściej zadawane pytania o dnę moczanową

Co wywołuje atak dny moczanowej?

Atak dny moczanowej wywołuje najczęściej podwyższone stężenie kwasu moczowego we krwi, które prowadzi do odkładania się kryształów moczanu sodu w stawach. Przyczyną może być m.in. dieta bogata w puryny, picie alkoholu oraz stres.

Gdzie boli przy dnie moczanowej?

Dna moczanowa najczęściej powoduje ból w stawie palucha u stopy, ale może również dotyczyć innych stawów, takich jak kostka, kolano czy staw nadgarstka.

Z czym mylona jest dna moczanowa?

Napad dny bywa mylony z tzw. dną rzekomą i innymi przyczynami ostrego zapalenia stawów, a przewlekłe dnawe zapalenie stawów – z reumatoidalnym zapaleniem stawów i chorobą zwyrodnieniową stawów.

Czy stężenie kwasu moczowego ma związek z dną moczanową?

Należy zaznaczyć, że bezobjawowe wysokie stężenie kwasu moczowego nie świadczy o dnie moczanowej. U większości osób (80%) z hiperurykemią nie dojdzie do rozwoju tej postaci zapalenia stawów.