Brązowe plamy na skórze: czy to grzybica?

Co mogą oznaczać brązowe plamy na skórze? Grzybica, czy inna dolegliwość?

Zmiana zabarwienia skóry na brązowy powinna zawsze zwrócić naszą uwagę. W niektórych przypadkach okazuje się, że jest to nie tylko problem natury estetycznej, ale objaw choroby, która wymaga dalszej diagnostyki oraz leczenia. Istnieje wiele przyczyn powstawania brązowych plam na skórze. Poniżej omówiono najważniejsze z nich:

• Grzybica skóry wywołana przez dermatofity może powodować powstawanie plam o brązowym lub czerwonym zabarwieniu. Na ogół towarzyszą im inne objawy grzybicy, np. pękanie skóry, silny świąd, nieprzyjemny zapach, łuszczenie skóry.

• Brązowe plamy na skórze mogą być wynikiem działania promieniowania UV. Przyczyną powstawania przebarwień posłonecznych jest miejscowy wzrost pigmentacji skóry. W obszarach skóry eksponowanych na słońce zwiększa się koncentracja melaniny nadającej skórze ciemniejszy kolor.

• Większość znamion barwnikowych przyjmuje brązowe zabarwienie. Mogą być to zmiany wrodzone lub nabyte o różnej wielkości.

• Brązowy kolor mogą przyjmować także przebarwienia pozapalne. Często są one powikłaniem schorzeń dermatologicznych, takich jak trądzik młodzieńczy, łuszczyca, kontaktowe zapalenie skóry.

• Brązowe plamy na skórze mogą być wywołane łupieżem pstrym. Jest to infekcja drożdżakami z rodzaju Malassezia. Objawia się przebarwionymi lub odbarwionymi plamami, które najczęściej pojawiają się na klatce piersiowej, szyi lub ramionach.

• Przyczyną powstawania brązowych zmian skórnych może być także proces nowotworowy. Zmiany, które mają nietypowy kształt, są asymetryczne i szybko się powiększają, budzą niepokój onkologiczny. Mogą wskazywać na rozwój czerniaka i powinny być szybko skonsultowane z lekarzem.

• Niektóre leki mogą wywoływać skutki uboczne w postaci zmiany zabarwienia skóry. Należą do nich między innymi leki przeciwpadaczkowe, przeciwzapalne i przeciwnowotworowe.

Brązowe plamy na skórze głowy

Większość brązowych plam na skórze głowy i twarzy nie ma związku z grzybicą. Są to obszary intensywnie eksponowane na promieniowanie słoneczne, przez co są podatne na powstawanie przebarwień. Wzmożona produkcja brązowego barwnika skóry (melaniny) stanowi naturalny mechanizm chroniący przed nadmiernym działaniem światła UV. W efekcie na skórze tworzą się plamy soczewicowate.

Niestety promieniowanie UV jest jednocześnie głównym czynnikiem ryzyka nowotworów skóry, dlatego wszelkie podejrzane zmiany skórne powinny być pilnie konsultowane z lekarzem. Warto także poddawać się regularnej kontroli znamion.

U kobiet do powstania przebarwień mogą prowadzić także zmiany i zaburzenia hormonalne. W ich wyniku może rozwinąć się ostuda (melasma), czyli jasnobrązowe przebarwienia widoczne w miejscach poddawanych działaniu światła słonecznego. Występują one w szczególności u kobiet stosujących leki antykoncepcyjne lub hormonalną terapię zastępczą. Aby usunąć suche brązowe plamy o podłożu hormonalnym, warto skorzystać z zabiegów laserowych.

Na owłosionej skórze głowy grzybica rozwija się głównie u dzieci do 10. roku życia i jest wywoływana przez dermatofity. Jej objawy to zaczerwienienie, złuszczanie, łysienie i bliznowacenie. W przebiegu grzybicy głębokiej strzygącej, która jest rzadkim schorzeniem, mogą tworzyć się rozmiękające guzy z ropną treścią.

Brązowe plamy na skórze pod biustem

Przyczyną powstawania brązowych plam na skórze pod biustem może być grzybica. Zmiany grzybicze mają tendencję do rozwijania się w fałdach skóry oraz miejscach wilgotnych, dlatego ten obszar ciała jest dogodnym miejscem do rozwoju choroby. Czynnikami predysponującymi do rozwoju grzybicy są wysoka temperatura otoczenia, otyłość, duży rozmiar biustu, obniżona odporność, nadmierne pocenie się oraz niedostateczna higiena osobista.

Pod biustem może rozwijać się także rogowacenie ciemne (acanthosis nigricans), które objawia się drobnymi, brunatnymi grudkami zlokalizowanymi w fałdach skórnych. Ich powstawanie ma związek z nadmierną aktywacją fibroblastów. Taka sytuacja występuje u osób z otyłością lub insulinoopornością.

Brązowe plamy na skórze rąk

Brązowe plamy nie są typowym objawem grzybicy skóry rąk. Ten rodzaj grzybicy charakteryzuje się raczej zmianami rumieniowymi. Na grzbietach rąk często rozwijają się natomiast jasnobrązowe plamy starcze, czyli przebarwienia pigmentacyjne. Pojawiają się one wraz z wiekiem, w szczególności u osób, które spędzają dużo czasu na słońcu i nie stosują kremów z filtrami UV. Zabiegi laserowe pozwalają usunąć istniejące przebarwienia i poprawić wygląd skóry.

Brązowe plamy na skórze nóg i stóp

Istnieje kilka rodzajów grzybicy stóp i niektóre z nich mogą objawiać się brązowymi plamami. Przykładem jest grzybica mokasynowa (złuszczająca), która zajmuje podeszwy i boczne powierzchnie stóp. Jej objawy obejmują łuszczenie skóry, pękanie naskórka i świąd. Z reguły niegroźne przyczyny powstawania plam na stopach to odciski i modzele. Na skórze stóp może także rozwinąć się groźna odmiana akralna czerniaka. Jeśli zauważymy nową brązową zmianę, należy skonsultować się z lekarzem dermatologiem.

Z kolei na skórze podudzi brązowe plamy mogą sygnalizować niewydolność żylną. Tego typu zmiany troficzne są sygnałem do wizyty u chirurga naczyniowego lub flebologa.

Brązowe plamy na skórze u dziecka — co oznaczają?

Wszelkie zmiany skórne o brązowym zabarwieniu zazwyczaj budzą silny niepokój rodziców. Istnieje wiele potencjalnych przyczyn tego problemu. Niektóre z nich mają znaczenie wyłącznie estetyczne, a inne mogą być objawem wymagającym dalszej diagnostyki. Warto obserwować skórę dziecka, aby być w stanie zauważyć niepokojące zmiany.

Przyczyny powstawania brązowych plam na skórze dziecka to między innymi:

• grzybica,

• łupież pstry,

• znamiona wrodzone,

• łagodne zmiany barwnikowe (np. pieprzyki, piegi),

• ekspozycja na słońce,

• zmiany hormonalne,

• stany zapalne skóry,

• stosowanie niektórych leków,

• predyspozycje genetyczne.

Jak wyglądają plamy grzybicze na skórze?

Grzybica skóry może dawać różne objawy skórne w zależności od lokalizacji, rodzaju grzybicy i nasilenia choroby:

• grzybica stóp: plamy czerwone, pękające, złuszczające lub brązowe i silnie rogowaciejące;

• grzybica na owłosionej skórze głowy: charakterystyczne zmiany o typie czarnych kropek (black dots) z silnym złuszczaniem, rzadziej zaczerwienione, zapalne guzy;

• grzybica skóry gładkiej: suche czerwone plamy widocznie odgraniczone od skóry zdrowej;

• grzybica rąk: plamy rumieniowe z grudkami i pęcherzykami;

• grzybica pachwin: zaczerwienienie skóry z grudkami, pęcherzykami i krostami.

Jak sprawdzić, czy to grzybica skóry?

Badaniem wykonywanym standardowo w diagnostyce grzybicy jest badanie mykologiczne. To prosta procedura pozwalająca na potwierdzenie lub wykluczenie grzybicy oraz określenie rodzaju grzyba. W zależności od rodzaju grzybicy stosuje się odpowiednią metodę pobrania materiału:

• grzybica skóry nieowłosionej — materiał z obrzeża zmian;

• grzybica skóry owłosionej — korzeń włosa;

• grzybica paznokci — materiał spod wolnego brzegu paznokcia lub fragment płytki paznokciowej.

Inne stosowane metody to badanie w lampie Wooda oraz badanie histopatologiczne.

Grzybica skóry — leczenie

Brązowe plamy na skórze warto skonsultować z lekarzem dermatologiem. Diagnostyka grzybicy polega na zebraniu wywiadu, oglądaniu zmian chorobowych oraz wykonaniu badań mykologicznych. Leczenie grzybicy obejmuje stosowanie preparatów miejscowych i/lub doustnych.

Leki doustne o działaniu przeciwgrzybiczym są dostępne na receptę. Do najczęściej stosowanych preparatów należą:

• terbinafina (Lamisil, Erfin, Myconafine, Zelefion),

• itrakonazol (Itrax, Orungal, Trioxal),

• flukonazol (Flucofast, Fluconazole Genoptim, Fluconazole Polfarmex, Flucorta, Flumycon).

Grzybica stóp — leczenie

W przypadku grzybicy stóp wywołanej przez dermatofity zazwyczaj stosuje się leczenie miejscowe w postaci kremów i pudrów z substancjami przeciwgrzybiczymi, takimi jak terbinafina, mikonazol czy klotrimazol. Tego typu preparaty są dostępne bez recepty.

W przypadkach opornych na leczenie miejscowe lekarz może zdecydować o włączeniu leków doustnych na grzybicę stóp na receptę, takich jak terbinafina, itrakonazol lub flukonazol.

Duże znaczenie mają ponadto dezynfekcja obuwia i skarpetek oraz utrzymywanie suchego środowiska.

Grzybica skóry głowy — leczenie

Grzybica skóry głowy wymaga leczenia doustnego terbinafiną, itrakonazolem lub flukonazolem. Dodatkowo warto sięgnąć po szampony przeciwgrzybicze oraz zadbać o higienę, np. pozbyć się zakażonych grzebieni i szczotek.

Grzybica skóry gładkiej — leczenie

Grzybicę skóry gładkiej leczy się głównie za pomocą preparatów do stosowania miejscowego (kremów). Większość z nich jest dostępna bez recepty. Zawierają takie substancje czynne jak mikonazol, ketokonazol, bifonazol i terbinafina. Lekiem dostępnym na receptę jest ekonazol (Pevaryl, Pevazol).

W przewlekłej i rozsianej grzybicy skóry może być niezbędne leczenie doustne.