Bezsenność w nerwicy – jak sobie pomóc?

Nerwica a bezsenność

Bezsenność jest często diagnozowanym zaburzeniem snu, które zwykle występuje jednocześnie z pozostałymi symptomami wpływającymi negatywnie na długość oraz jakość snu. Należą do nich trudności z zasypianiem, częste wybudzanie się ze snu i problemy z ponownym zaśnięciem, a także budzenie się wcześnie rano. 

Podłożem bezsenności są często zaburzenia psychiczne, do których należą między innymi: 

• zaburzenia lękowe (w tym nerwica lękowa, czyli zaburzenia lękowe uogólnione, ataki paniki, fobie, zespół stresu pourazowego), 
• zaburzenia obsesyjno-kompulsywne (dawniej określane nerwicą natręctw),
• nerwica depresyjna. 

Wspomniane wyżej dolegliwości łączy jedna zasadnicza kwestia – poczucie nieuzasadnionego lęku i strachu. W prawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego są one całkowicie normalne i ostrzegają przed zagrożeniem lub niebezpieczeństwem. W zaburzeniach nerwicowych emocje te są odczuwane w sposób patologiczny, niosąc za sobą szerokie spektrum objawów, do których należy m.in. bezsenność. Problemy ze snem nie muszą jednak zawsze świadczyć o poważnej chorobie – często są one wynikiem przewlekłego stresu i napięcia dnia codziennego. 

Osoby cierpiące na zaburzenia snu odczuwają zwykle nadmierną senność i dokuczliwe zmęczenie w ciągu dnia. Często towarzyszą im również problemy z koncentracją i kłopoty z pamięcią. Bezsenność (zwłaszcza przewlekła) niesie za sobą ryzyko rozwoju wielu poważnych dolegliwości, w tym chorób serca i zaburzeń neurologicznych, natomiast bezsenność w ciąży może prowadzić do powikłań ciążowych. W przebiegu bezsenności w nerwicy częstym zjawiskiem mogą być koszmary senne i nocne poty, które charakteryzują się nadmiernym poceniem się w nocy. 

Jak sobie radzić z bezsennością przy nerwicy?

Dbałość o prawidłową higienę snu jest jednym z podstawowych kroków w walce z bezsennością spowodowaną nerwicą. W tym celu często wystarczy zastosowanie kilku prostych reguł, które pozwolą skutecznie złagodzić objawy zaburzeń snu: 

• dbanie o właściwą higienę snu dzięki ograniczeniu ilości światła i poziomu hałasu oraz zapewnienie odpowiedniej temperatury w sypialni, 
• ograniczenie czasu spędzanego w łóżku na innych aktywnościach niż sen, 
• znalezienie odpowiedniej pozycji do snu dzięki wygodnemu materacowi i dopasowanym poduszkom, 
• przestrzeganie stałych pór budzenia się i zasypiania, 
• ograniczenie drzemek w ciągu dnia, 
• unikanie oglądania telewizji i korzystania z urządzeń mobilnych przed snem, 
• ograniczenie czynników wywołujących stres, niepokój lub rozdrażnienie, 
• kładzenie się spać jedynie w momencie uczucia senności, 
• spożywanie lekkostrawnych i niskokalorycznych posiłków nie później niż 2-3 godziny przed pójściem spać,
• dbanie o aktywność fizyczną w ciągu dnia i unikanie intensywnego wysiłku bezpośrednio przed snem, 
• ograniczenie spożycia dużej ilości płynów (zwłaszcza kawy, mocnej herbaty i napojów gazowanych), 
• stosowanie technik relaksacyjnych (ciepła kąpiel z dodatkiem olejków eterycznych, aromaterapia, ćwiczenia oddechowe, kojąca muzyka, medytacja, czytanie książek), 
• ograniczenie używek, w tym alkoholu, nikotyny i środków pobudzających,  
• usunięcie zegarów z zasięgu wzroku, 
• wykorzystywanie ziół ułatwiających zasypianie w postaci kropli, tabletek lub naparów ziołowych z melisy, rumianku, mięty, kwiatu lipy, kozłka lekarskiego (waleriany) i męczennicy cielistej.  

Jak leczyć bezsenność przy nerwicy?

Właściwym kierunkiem leczenia bezsenności przy nerwicy jest przede wszystkim prawidłowe rozpoznanie choroby u jej źródła. Leczeniem zaburzeń snu zajmują się lekarze rodzinni oraz specjaliści z dziedziny psychiatrii i neurologii. 

Wśród sposobów na bezsenność pierwotną znajduje się przede wszystkim leczenie niefarmakologiczne, które opiera się głównie na przestrzeganiu zasad higieny snu i technikach relaksacyjnych: 

• technika relaksacyjna Bensona, polegająca na skoncentrowaniu się na wybranym słowie lub dźwięku i powtarzaniu go w myślach przez około 15-20 minut, 
• trening autogenny Schultza, opierający się na wyobrażeniu ciężaru i ciepła płynącego z ciała i rozluźnieniu danej grupy mięśniowej, 
• progresywna relaksacja mięśni metodą Jacobsona, polegająca na napinaniu i rozluźnianiu poszczególnych mięśni w określonym czasie.

Z pomocą w walce z bezsennością przychodzą także suplementy diety dostępne w aptekach bez recepty, które w swoim składzie zawierają m.in. melatoninę (odpowiednik występującego naturalnie w organizmie człowieka hormonu wytwarzanego przez szyszynkę) czy działającą uspokajająco ashwagandhę. Duże znaczenie w terapii zaburzeń snu może mieć również wykonanie badań laboratoryjnych określających poziom magnezu i cynku w organizmie, a następnie uzupełnienie niedoborów minerałów. 

W zaawansowanych przypadkach bezsenności wykorzystuje się najczęściej terapię poznawczo-behawioralną, która koncentruje się na źródle problemu oraz pozwala na zrozumienie mechanizmów działania ludzkiej psychiki i zmianę zachowań. 

Najczęściej najlepsze efekty daje połączenie psychoterapii z zastosowaniem środków farmakologicznych, w tym:

• leków przeciwdepresyjnych o właściwościach ułatwiających zasypianie – trazodon, mirtazapina, agomelatyna,
• neuroleptyków o działaniu uspokajającym – promazyna, chloroprotyksen, perazyna, 
• leków nasennych – bromazepam, temazepam, diazepam, 
• leków anksjolitycznych (przeciwlękowych) – zolpidem, trymetozyna, klorazepan,
• selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI) – citalopram, fluoksetyna, fluwoksamina.