Bezsenność u nastolatków – jakie są przyczyny i jak ją leczyć u młodzieży?

Bezsenność u nastolatków – przyczyny

Przyjęło się, że bezsenność to problem głównie osób dorosłych, co jest nieprawdą. Szacuje się, że problemy ze snem lub ogólny lęk przed nocą, wybudzanie się w środku nocy, trudności w zasypianiu czy nocne poty mogą dotyczyć nawet 50% dzieci i młodzieży. Sen odgrywa kluczową rolę w procesach regeneracyjnych i sprzyja prawidłowemu rozwojowi fizycznemu i psychicznemu, ponadto podczas nocnego wypoczynku pobudzane są procesy odnowy tkanek. 

Prawidłowy, niezakłócony sen odpowiada między innymi za:

• poprawę koncentracji i zdolności zapamiętywania,
• wzmocnienie układu immunologicznego,
• odzyskanie utraconych sił witalnych,
• zwalczanie stresu i utrzymanie dobrego nastroju.

Niezależnie od wieku sen determinuje zachowanie zdrowia i dobrej kondycji. Choć dobowe zapotrzebowanie na sen jest kwestią osobniczą i wraz z wiekiem może się zmieniać, to skutki bezsenności prowadzą do podobnych objawów zarówno u nastolatków, jak i osób dorosłych. Są to ziemista, blada cera, wyraźnie podkrążone oczy, problemy z zapamiętywaniem i koncentracją. Długotrwała bezsenność lub nieprawidłowa jakość snu może powodować zaburzenia depresyjne, nerwicę oraz stany lękowe. Przeczytaj również, czym jest dystymia i jak się objawia.

Jakie są najczęstsze przyczyny zaburzenia snu u nastolatków? Problemy ze snem mogą mieć różnorodne podłoże, w związku z czym wyróżniamy dwa rodzaje bezsenności:

• bezsenność pierwotną – trudności z zasypianiem lub zła jakość snu trwają co najmniej miesiąc i nie są wywołane chorobą psychiczną lub somatyczną,
• bezsenność wtórną – wynikającą z innych przyczyn, między innymi schorzeń tarczycy lub nerek, różnego rodzaju dolegliwości bólowych, zażywania substancji psychoaktywnych lub bezdechu.

Wśród najczęstszych przyczyn bezsenności u nastolatków wymienia się głównie stałe przyjmowanie leków, narkotyków oraz substancji psychoaktywnych, np. kofeiny. Źródłem zaburzeń snu są również schorzenia psychosomatyczne, czyli choroby somatyczne wywołane czynnikami psychologicznymi, przede wszystkim emocjonalnymi. Problemy ze snem mogą być wywołane np. trudnymi do rozwiązania problemami osobistymi, nerwową atmosferą w domu lub w szkole, różnego rodzaju frustracje, gniew oraz sytuacje konfliktowe. 

Śmiertelna bezsenność rodzinna – czym jest i jak się objawia?  

Sposoby na bezsenność u nastolatków

Zaburzenia snu u dziecka i u nastolatków mogą prowadzić do wielu poważnych powikłań zdrowotnych, problemów w funkcjonowaniu czy rozwoju chorób, dlatego nie powinny być lekceważone. Jak można pomóc nastolatkowi, który ma problem z prawidłową jakością snu? Przede wszystkim należy zadbać o higienę nocnego wypoczynku i stworzyć ku temu odpowiednie warunki. Co pomaga na bezsenność u młodzieży?

• wyeliminowanie drzemek w ciągu dnia,
• wprowadzenie regularnej aktywności fizycznej,
• ustalenie stałej pory zasypiania i wstawania,
• unikanie przed snem tłustych i ciężkostrawnych posiłków,
• unikanie świateł monitorów, smartfonów, tabletów, 
• wyciszenie przed snem,
• zapewnienie nastolatkowi spokoju i ciemności w sypialni.

Jeśli podejrzewamy, że za problemami ze snem stoją problemy natury emocjonalnej, postarajmy się poświęcić nastolatkowi uwagę. Często sama rozmowa i zainteresowanie ze strony zaufanej osoby może pomóc w rozwiązaniu problemów, które w głowie nastolatka urosły do rangi problemów nie do rozwiązania i które powodują kłopoty ze snem. Ważne jest również, by w miarę możliwości nie wprowadzać napiętej i nerwowej atmosfery tuż przed pójściem spać. 

Należy podkreślić, że niedozwolone jest podawanie nastolatkowi leków nasennych i uspokajających bez uprzedniej konsultacji lekarskiej. Dotyczy to również wszelkich łatwo dostępnych preparatów na bazie ziół i roślin. 

Jak leczyć bezsenność u młodzieży?

Jedną z metod leczenia bezsenności u nastolatków jest farmakoterapia, jednak jest ona ostatecznością. Specjaliści zalecają, by terapię bezsenności zaczynać od poprawy higieny snu oraz metod niefarmakologicznych. Jeśli podłożem problemów ze snem jest jednostka chorobowa, w pierwszej kolejności prowadzi się leczenie choroby podstawowej.

Bezsenność u młodzieży to poważny problem, którego nie można bagatelizować. Przedłużające się problemy mogą prowadzić do wielu powikłań i utrudniać funkcjonowanie społeczne, wywoływać zaburzenia lękowe i powikłania somatyczne, np. cukrzycę, nadciśnienie tętnicze czy otyłość. W przypadku bezsenności u młodzieży najlepszym rozwiązaniem jest specjalistyczna pomoc. W zależności od podłoża problemu może to być wizyta u lekarza rodzinnego, psychologa lub terapeuty uzależnień. Konsultacja pomoże wskazać źródło problemu, a w razie potrzeby określić optymalną i najbardziej efektywną ścieżkę leczenia.