Zwyrodnienie stawu skokowego: przyczyny, diagnostyka i metody terapeutyczne

Co to jest artroza stawu skokowego?

Atroza stawu skokowego to choroba zwyrodnieniowa, w przebiegu której dochodzi do uszkodzenia wielu struktur, a w szczególności chrząstek stawowych. Ich rolą jest ochrona kości budujących danych staw poprzez zapobieganie ich wzajemnemu tarciu w trakcie ruchu. Kiedy dojdzie do degeneracji i osłabienia chrząstki, pojawiają się również uszkodzenia kości, stany zapalne i dolegliwości bólowe. Niestety, choroba ma charakter przewlekły i postępujący, dlatego w przypadku braku odpowiedniego postępowania, jej objawy mogą się nasilać i utrudniać codzienne funkcjonowanie.

Artroza stawu skokowego – przyczyny

Choroba zwyrodnieniowa stawów innych niż staw skokowy np. zwyrodnienie stawu biodrowego, zwyrodnienie kości śródstopia, czy zwyrodnienie stawów kręgosłupa, rozwija się najczęściej u osób w wieku podeszłym i związana jest z długotrwałym, nadmiernym obciążeniem lub brakiem regularnej, umiarkowanej aktywności fizycznej. Tymczasem problemy ze stawem skokowym bardzo często dotyczą głównie osób młodych, aktywnych zawodowo i sportowo.

W zdecydowanej większości przypadków przyczyną artrozy stawu skokowego są urazy – szacuje się, że 70% pacjentów doświadczyło w przeszłości kontuzji. Do zwyrodnienia stawu skokowego w największym stopni predysponują złamania kostek podudzia, uszkodzenia więzadeł piszczelowo-strzałkowych, a także złamania nasady dalszej kości piszczelowej i złamania kości skokowej. Ryzyko wystąpienia choroby jest również wyższe u pacjentów z niestabilnością stawu skokowego, reumatoidalnym zapaleniem stawów, koślawością lub szpotawością pięty. Pierwotna postać choroby zwyrodnieniowej stawu skokowego związana np. z czynnikami genetycznymi występuje zdecydowanie rzadziej.

Zwyrodnienie stawu skokowego – objawy 

Objawy choroby zwyrodnieniowej stawów skokowych obejmują głównie dolegliwości bólowe i zmniejszenie zakresu ruchomości, które z czasem prowadzą do trudności w codziennym funkcjonowaniu. Może pojawić się również obrzęk, a także wyraźne dźwięki trzeszczenia lub przeskakiwania podczas zginania i prostowana stawu. W początkowych fazach choroby ból pojawia się głównie podczas ruchu np. chodzenia, wchodzenia po schodach, wstawania z krzesła, natomiast wraz z jej rozwojem może przybierać postać przewlekłą i utrzymywać się również podczas spoczynku.

W przebiegu artrozy stawu skokowego może wystąpić również zauważalna gołym okiem deformacja stawu, utrudniająca prawidłowy dobór obuwia. Dodatkowo, wraz z postępem choroby, problemy mogą pojawić się również w obrębie innych stawów zwłaszcza kolanowego (powodując m.in. zwyrodnienie łąkotki) i biodrowego. Wynika to z zaburzonej biomechaniki całej kończyny i nieprawidłowego wzorca chodu. Co więcej, dolegliwości bólowe jednego stawu, często prowadzą do przeciążeń stawu po przeciwnej stronie, co zwiększa ryzyko rozwoju dalszych zmian zwyrodnieniowych i innych problemów stawowych.

Artroza stawu skokowego – jak leczyć?

W przypadku zaobserwowania u siebie niepokojących objawów w obrębie stawu skokowego bardzo ważne jest jak najszybsze zasięgnięcie opinii specjalisty. Niestety, artroza jest chorobą nieodwracalną, a współczesna medycyna oferuje jedynie możliwości leczenia zachowawczego. Im szybsze rozpoznanie problemu i wdrożenie leczenia, tym większe szanse na zminimalizowanie objawów i jak najdłuższe utrzymanie sprawności. 

Proces diagnostyczny artrozy stawu skokowego najczęściej obejmuje konsultację ortopedyczną ze szczegółowym wywiadem, oceną postawy, wzorca chodu i badaniem palpacyjnym, a także wykonanie badań obrazowych, najczęściej RTG. Na tej podstawie możliwe jest stwierdzenie obecności zmian zwyrodnieniowych, ocenienie stopnia ich zaawansowania i dobranie sposobu leczenia. 

Postępowanie terapeutyczne u pacjentów z artrozą stawu skokowego obejmuje najczęściej farmakoterapię oraz rehabilitację. Na ogół stosowane są leki o działaniu przeciwbólowym, przeciwzapalnym i przeciwobrzękowym. W niektórych przypadkach podaje się dostawowo specjalne preparaty zawierające m.in. kwas hialuronowy. Leczenie chirurgiczne proponowane jest pacjentom z najbardziej zaawansowanymi postaciami choroby. Może polegać na wszczepieniu protezy lub chirurgicznym usztywnieniu stawu. 

Niezbędnym uzupełnieniem farmakoterapii jest rehabilitacja. Dzięki współpracy z wykwalifikowanym fizjoterapeutą możliwa jest poprawa mobilności, elastyczności i ustawienia stawu, zwiększenie zakresów ruchu oraz profilaktyka powikłań ze strony innych stawów. Oprócz ćwiczeń z rehabilitantem niektórzy pacjenci kierowani są m.in. na laseroterapię, krioterapię, czy zabiegi wykorzystujące działanie pola magnetycznego lub fal ultradźwiękowych.

Bardzo ważne jest też oszczędzanie chorych stawów i unikanie nadmiernych przeciążeń (np. dźwigania ciężarów, ciężkich treningów siłowych) na co dzień. Pomocne może być też zastosowanie sprzętu ortopedycznego np. ortez, stabilizatorów czy specjalistycznego obuwia, które odciążają chory staw. 

Podsumowanie

Artoza, czyli choroba zwyrodnieniowa stawu skokowego, najczęściej jest konsekwencja przebytych urazów i kontuzji. W przeciwieństwie do innych chorób zwyrodnieniowych częściej można ją zaobserwować u osób młodych. Niestety jest to schorzenie nieuleczalne, a stosowane metody terapeutyczne pozwalają jedynie na zmniejszenie dolegliwości i spowolnienie tempa powstawania zmian. Dlatego tak ważna jest profilaktyka i jak najszybsze zasięgnięcie porady specjalisty w przypadku zaobserwowania u siebie niepokojących symptomów.