Zmiany w mózgu po ataku padaczki: jak wpływają na pacjenta?
Padaczka, w nomenklaturze medycznej określana również jako epilepsja, stanowi chorobę neurologiczną, która wywołana jest nieprawidłową aktywnością elektryczną mózgu. Istotą choroby jest występowanie napadów drgawkowych, które w zależności od indywidualnych cech nawracają z różną częstotliwością. Należy wskazać, że padaczka stanowi jedno z najczęściej występujących schorzeń neurologicznych, będąc jednocześnie najczęstszą chorobą neurologiczną wieku dziecięcego. Padaczka polega na nagłym wzroście aktywności elektrycznej w mózgu bądź w jego określonym obszarze, co przyczynia się do wystąpienia tymczasowego zakłócenia komunikacji między neuronami. W wyniku tego dochodzi do nagłych, napadowych wyładowań elektrycznych, podczas których pacjent traci świadomość, a nierzadko pojawiają się również gwałtowne ruchy lub drgawki. Przyczyny napadów drgawkowych mogą mieć różne podłoże. Niemniej jednak bez względu na przyczynę padaczki, epilepsja wiązać się może z konsekwencjami wywołanymi napadem drgawkowym. W tym znaczeniu skutkiem padaczki mogą być obrażenia ciała, emocjonalne problemy zdrowotne, ale nie tylko. Okazuje się, że napady padaczki wpływają również na wystąpienie zmian w mózgu u pacjentów. Pojawiają się zatem pytania, czy padaczka może uszkodzić mózg?
Czy atak padaczki uszkadza mózg?
Padaczka to choroba neurologiczna, która może mieć różne podłoże. W tym znaczeniu wyróżnić można między innymi padaczkę cukrzycową czy epilepsję fotogenną. Padaczka związana jest ze schorzeniami neurologicznymi – urazami głowy, nowotworami ośrodkowego układu nerwowego, stwardnieniem rozsianym, malformacjami naczyniowymi czy też stwardnieniem hipokampa.
Należy jednak wskazać, że wyróżnić można również padaczkę alkoholową, której bezpośrednią przyczyną jest nadmierne picie alkoholu i nagłe ograniczenie ilości spożywanych trunków lub całkowite odstawienie napojów wysokoprocentowych. Napady drgawkowe pojawiają się w wyniku zwiększenia progu drgawkowego występującego w efekcie długotrwałego spożywanie dużych ilości alkoholu, a następnie gwałtowne obniżenie progu w wyniku odstawienia lub ograniczenie spożywania trunków. W przypadku padaczki alkoholowej bezpośrednią przyczyną napadów drgawkowych nie są zmiany neurologiczne.
Ataki padaczki – niezależnie od podłoża problemu – mogą przyczynić się do uszkodzeń mózgu. Co ważne jednak, nie każdy napad drgawkowy jest na tyle silny, by przyczynić się do zmian i uszkodzenia mózgu. W tym znaczeniu krótkie napady padaczki nie stanowią zagrożenia – nie mają one bowiem takiej mocy, by spowodować uszkodzenia mózgu. W przypadku jednak przedłużających się napadów drgawkowych, które trwają dłużej niż 4 minuty, może dojść do zmian w obszarze mózgu i jego uszkodzenia. Należy wskazać, że w przypadku przedłużających się napadów padaczki niektóre komórki mózgu mogą obumierać z powodu niedokrwienia neuronów. Dlatego też im cięższy jest napad, tym większe ryzyko wystąpienia mikrourazów. Dodatkowo im częściej napady drgawkowe będą się powtarzać, tym więcej nowych zmian w mózgu się pojawia.
Należy zatem podkreślić, że im dłużej trwa choroba i więcej napadów drgawkowych występuje, tym większe jest prawdopodobieństwo wystąpienia zaburzeń funkcji poznawczych i uszkodzeń mózgu. Dlatego też wskazuje się na korelacje pomiędzy padaczką a pamięcią, ale również wolniejszym przyswajaniem wiedzy, a także problemami ze skupieniem uwagi.
Należy zatem wskazać, że nie każdy napad padaczki wiąże się z uszkodzeniem mózgu. W tym znaczeniu krótkie napady padaczki nie są w stanie spowodować uszkodzeń strukturalnych mózgu. Groźne natomiast są przedłużające się napady, trwające powyżej 4-5 minut.
Czy padaczka alkoholowa uszkadza mózg? Padaczka alkoholowa może przyczynić się do pojawienia się uszkodzeń w mózgu. Zazwyczaj dochodzi do uszkodzeń mechanicznych, które powstają w wyniku towarzyszących pacjentom napadów drgawkowych. Należy jednak podkreślić, że w przypadku padaczki alkoholowej już samo nadużywanie alkoholu stanowi zagrożenie dla życia dla osoby uzależnionej, gdyż napoje wysokoprocentowe prowadzą do nieodwracalnych zmian w mózgu.
Co się dzieje w mózgu po napadzie padaczki?
Podczas dłuższych napadów padaczki dochodzi do zmian potencjałów błonowych w mózgu. Należy zatem wskazać, że komórki w mózgu, czyli neurony, stanowią struktury mające w swojej błonie komórkowej ładunki elektryczne, między tymi ładunki zachodzi równowaga bioelektryczna. Wszelkie zaburzenie przepływowe tych jonów oraz zmiana potencjałów błonowych skutkują dezintegracją, a w związku z tym dochodzi do szerzenia się impulsu elektrycznego. Należy wskazać, że dochodzi do zaburzenia, które polega na tym, iż jony potasu zaczynają wypływać na zewnątrz komórki, zaś jony sodu wpływają do komórki. Pojawia się wówczas dysproporcja stężeń ładunków. Impuls bowiem pobudza kolejne komórki, co prowadzi do wystąpienia charakterystycznych objawów w postaci napadu drgawkowego.
Padaczka jest chorobą, która występuje zarówno u dorosłych, jak i dzieci. Należy jednak wskazać, że padaczka u dzieci stanowi najczęstszą chorobę neurologiczną wieku dziecięcego, ponieważ u 75% chorych początki choroby rozpoczynają się przed ukończeniem 19. roku życia.
Źródła:
- Rowland L. P., Pedley T. A., „Neurologia Merritta”, Tom III, Wydanie 3. Wydawnictwo Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2012
- Stępień A., „Neurologia”, tom III, Wydanie 1. Wydawnictwo Medical Tribune, Warszawa 2016