Wysiłkowe nietrzymanie moczu – przyczyny i leczenie

Wysiłkowe nietrzymanie moczu – stopnie

Wysiłkowe nietrzymanie moczu (ang. stress urinary incontinence, SUI) to forma inkontynencji występująca podczas wysiłku fizycznego lub innych czynności, które wywierają parcie na pęcherz. Jest to jedna z najczęstszych postaci nietrzymania moczu, dotykająca zarówno kobiety, jak i mężczyzn. Warto zauważyć, że choć dolegliwość jest częstsza u dorosłych, może również występować nietrzymanie moczu u nastolatków oraz dzieci.

Wysiłkowe nietrzymanie moczu wynika z osłabienia mięśni dna miednicy oraz braku odpowiedniego wsparcia dla narządu miednicy, w tym pęcherza moczowego i cewki moczowej. Podczas wysiłku fizycznego, takiego jak kichanie, kaszel, podnoszenie ciężkich przedmiotów czy wysiłek sportowy, dochodzi do wzrostu ciśnienia w jamie brzusznej. Jeżeli mięśnie dna miednicy są osłabione, nie są w stanie skutecznie utrzymać zwieracza cewki moczowej, co prowadzi do niekontrolowanej mikcji. Stopnie wysiłkowego nietrzymania moczu mogą różnić się w zależności od nasilenia objawów i ilości wyciekającego moczu, a klasyfikacja jest przydatna w wyborze odpowiedniego planu leczenia. Wyróżnia się trzy stopnie SUI:

• stopień I – wyciek moczu występuje tylko podczas intensywnego wysiłku fizycznego,
• stopień II – wyciek moczu przy lekkich czynnościach fizycznych, takich jak chodzenie po schodach, zmiana pozycji czy podnoszenie przedmiotów,
• stopień III – popuszczanie moczu występuje bez względu na aktywność fizyczną, nawet w pozycji leżącej.

Właściwa ocena stopnia wysiłkowego nietrzymania moczu jest istotna dla ustalenia optymalnego planu leczenia, który może obejmować terapię zachowawczą, między innymi domowe sposoby na nietrzymanie moczu, fizjoterapię uwzględniającą ćwiczenia na nietrzymanie moczu, farmakoterapię lub w niektórych przypadkach interwencję chirurgiczną. W zależności od stopnia objawów, indywidualnych czynników pacjenta i preferencji, lekarz będzie w stanie doradzić odpowiednie podejście terapeutyczne.

Sprawdź, jak działają kulki gejszy na nietrzymanie moczu.

Wysiłkowe nietrzymanie moczu – przyczyny

Wysiłkowe nietrzymanie moczu (SUI) ma swoje przyczyny, które są związane głównie z osłabieniem mięśni dna miednicy i niewłaściwym wsparciem narządów miednicy. Istnieje wiele czynników determinujących wystąpienie problemu:

• Ciąża i poród – jedne z głównych czynników ryzyka wystąpienia SUI u kobiet. Nietrzymanie moczu w ciąży spowodowane jest zazwyczaj rozciągnięciem mięśni dna miednicy i zmianami hormonalnych, prowadzącymi do osłabienia mięśni i zmniejszenia elastyczności tkanek. Poród, zwłaszcza z użyciem siłowego wysiłku podczas parcia, może dodatkowo osłabić struktury wspierające pęcherz moczowy.
• Wiek – wraz z wiekiem mięśnie dna miednicy naturalnie tracą swoją siłę i elastyczność, co może prowadzić do wystąpienia SUI u starszych osób.
• Przewlekły kaszel – długotrwały i intensywny kaszel, na przykład w przypadku chorób układu oddechowego.
• Otyłość – nadmierna masa ciała może zwiększać obciążenie dla mięśni dna miednicy i narządów miednicy.
• Chirurgia miednicy – niektóre zabiegi chirurgiczne, takie jak histerektomia (usunięcie macicy) lub prostatektomia (operacja prostaty u mężczyzn). Inkontynencja może być również powikłaniem po plastyce przedniej i tylnej ściany pochwy. Sprawdź plastyka pochwy a nietrzymanie moczu.

Wysiłkowe nietrzymanie moczu – diagnostyka

Diagnostyka wysiłkowego nietrzymania moczu (SUI) obejmuje kilka etapów, które pozwalają lekarzowi dokładnie ocenić objawy i ustalić odpowiednie leczenie. Prawidłowo przeprowadzony proces diagnostyczny obejmuje nierzadko współpracę ginekologa i urologa. 

Na początku lekarz przeprowadza szczegółowy wywiad medyczny, podczas którego zadaje pytania dotyczące objawów nietrzymania moczu, ich nasilenia, częstotliwości występowania oraz czynników wpływających na pogorszenie lub poprawę objawów. Ważne jest również omówienie historii medycznej pacjenta, w tym ciąży, porodów, operacji miednicy, chorób przewlekłych, przyjmowanych leków itp.

Specjalista przeprowadza badanie fizykalne, w tym badanie jamy brzusznej, palpacyjne ocenianie mięśni dna miednicy oraz badanie ginekologiczne u kobiet. Badanie ginekologiczne może obejmować ocenę stanu pochwy, macicy i narządów miednicy. W niektórych przypadkach lekarz może zalecić dodatkowe badania, takie jak badanie przepływu moczu (uroflowmetria) w celu oceny siły strumienia moczu, badanie ultrasonograficzne miednicy w celu oceny anatomicznej narządów miednicy oraz ewentualnie badanie cystometrii, które pozwala ocenić pojemność pęcherza, czasy wypełniania i opróżniania oraz ewentualne nieprawidłowości w funkcjonowaniu pęcherza.

Wysiłkowe nietrzymanie moczu – leczenie

Leczenie wysiłkowego nietrzymania moczu (SUI) może obejmować różne metody, w zależności od stopnia nasilenia objawów. W przypadku łagodnych objawów SUI, lekarz może zalecić modyfikacje stylu życia, między innymi zmianę nawyków oddawania moczu, unikanie nadmiernego spożycia kofeiny i alkoholu, utrzymywanie prawidłowej masy ciała oraz regularne wykonywanie ćwiczeń wzmacniających mięśnie dna miednicy. Ćwiczenia polegają na świadomym napinaniu i rozluźnianiu mięśni Kegla w celu ich wzmocnienia.

Jedną z metod leczenia wysiłkowego nietrzymania moczu jest stymulacja elektromagnetyczna mięśni, czyli pobudzanie mięśni dna miednicy za pomocą specjalnego urządzenia, które generuje impulsy elektromagnetyczne. Stymulacja ta ma na celu wzmocnienie mięśni i poprawę funkcji zwieraczy pęcherza. W przypadku umiarkowanych lub ciężkich objawów SUI, lekarz może zdecydować się na zastosowanie farmakoterapii, a w sytuacji ciężkiego SUI, które nie odpowiada na inne metody leczenia, może być konieczne przeprowadzenie interwencji chirurgicznej. 

Wysiłkowe nietrzymanie moczu – fizykoterapia

Fizjoterapia odgrywa istotną rolę w leczeniu wysiłkowego nietrzymania moczu. Jest to nieinwazyjna metoda, która może przynieść korzystne rezultaty bez konieczności stosowania leków lub interwencji chirurgicznej, jednak wymaga regularności i zaangażowania pacjenta. 

Fizjoterapia skupia się głównie na ćwiczeniach mięśni Kegla, ukierunkowanych na wzmocnienie mięśni dna miednicy. Polegają one na kontrolowanym napinaniu i rozluźnianiu mięśni dna miednicy, które są odpowiedzialne za utrzymanie kontroli nad pęcherzem moczowym. Pacjent uczestniczy w indywidualnych sesjach z fizjoterapeutą, który przekazuje wskazówki dotyczące prawidłowej techniki wykonywania ćwiczeń oraz monitoruje postępy i dostosowuje program terapeutyczny. W trakcie sesji fizjoterapeuta wykorzystuje różne techniki biofeedbacku, pozwalające pacjentowi świadomie kontrolować pracę mięśni. Dodatkowo może zalecić inne ćwiczenia wzmacniające korpus i mięśnie brzucha, które pomogą w poprawie ogólnej stabilności i wsparciu mięśni dna miednicy.  

W celu osiągnięcia optymalnych wyników, ważne jest przestrzeganie zaleceń fizjoterapeuty i regularne wykonywanie ćwiczeń, zarówno podczas sesji terapeutycznych, jak i w domu.