Niedoczynność tarczycy u dzieci: przyczyny, objawy i leczenie

Przyczyny niedoczynności tarczycy u dzieci

Przyczyny niedoczynności tarczycy u dzieci mogą mieć różne podłoże. Niedoczynność tarczycy można podzielić na:

• Pierwotną, w której przyczyną są stany chorobowe prowadzące do niedoboru obwodowych hormonów tarczycy. W tym rodzaju niedoczynności tarczycy u dzieci pojawia się obniżone stężenie hormonów tarczycy – T4 i T3, a także zwiększenie stężenia tyreotropiny, czyli TSH.
• Wtórną, w której przyczyną jest niedobór TSH, przy jednoczesnym obniżonym stężeniu hormonów T4 i T3.
• Wrodzoną niedoczynność tarczycy, czyli hipotyreozę, której przyczynami są wady wrodzone tarczycy, błędy syntezy hormonów tarczycy, niedobór lub nadmiar jodu, czy też wady układu podwzgórzowo-przysadkowego.
• Nabytą, której przyczynami jest choroba Hashimoto czy chociażby wielohormonalna niedoczynność przysadki.
• Wśród przyczyn niedoczynności tarczycy u dzieci wymienić należy zatem:
• zaburzenia genetyczne w produkcji, transporcie oraz metabolizmie tyroksyny,
• zaburzenia rozwojowe w postaci aplazji (braku) tarczycy, hipoplazji czy ektopli,
• niedoczynność spowodowana przeciwciałami matki,
• zaburzenia funkcji podwzgórza w postaci urazu, zakażenia, zaburzenia rozwoju, wad ośrodkowego układu nerwowego,
• uraz tarczycy,
• obwodową oporność na hormony tarczycy,
• niedoczynność przysadki,
• choroby autoimmunologiczne (takie jak choroba Hashimoto), zapalenie tarczycy wirusowe lub bakteryjne,
• niedobór jodu w diecie.
• Warto również wskazać, że powodem nabytej niedoczynności tarczycy może być także niewłaściwa dieta. W tym znaczeniu duży wpływ na zaburzenie gruczołu ma przewlekle marzenie substancje wolotwórcze w diecie, czyli tak zwane goitrogeny takie jak brokuły, bataty, kapusta, soja czy kalafior.

Objawy niedoczynności tarczycy u dzieci

Objawy niedoczynności tarczycy u dzieci zależą od ich wieku i rozwoju. Okazuje się bowiem, że objawy niedoczynności tarczycy u noworodka będą inne niż u niemowląt czy dzieci starszych.

Wrodzona niedoczynność tarczycy pojawia się u nowonarodzonych dzieci z bardzo małą częstotliwością. Niemniej jednak dzięki przesiewowym badaniom noworodków możliwa jest wczesne postawienie diagnozy i szybkie wdrożenie leczenia, które zapobiega znacznemu opóźnieniu upośledzenia psychorozwojowego. Należy wskazać, że we wczesnym etapie życia objawy niedoczynności tarczycy mogą być bardzo słabo widoczny i ujawniać się dopiero po pewnym czasie. Na zaburzenia tarczycy w okresie okołoporodowym wskazywać może przenoszona ciążę, słabe ruchy płodu w trakcie ciąży, a także wolna akcja porodowa. Co więcej, u noworodków z niedoczynnością tarczycy zaobserwować można ospałość i obniżone napięcie mięśniowe, a także problemy ze ssaniem i zaparcia. Dodatkowo symptomem niedoczynności tarczycy może być przedłużająca się żółtaczka, przesuszona skóra, a także obniża ciepłotą ciała.

Niedoczynność tarczycy u niemowląt objawia się w postaci senności i mniejszej reaktywności. Dodatkowo małe dzieci niechętnie ssą pokarm, co wynika z obniżonego łaknienia. Symptomem zaburzenia funkcjonowania tarczycy może być również opóźnione zarastanie tylnego ciemiączka, opóźnione ząbkowanie, chrapliwy płacz, przerośnięty język, przepuklina pępkowa, a także zmniejszona siła mięśniowa i pogorszenie słuchu. Na niedoczynność tarczycy wskazywać mogą również zaburzenia wzrastania oraz gorszy rozwój psychoruchowy.

Charakterystycznymi objawami niedoczynności tarczycy u starszych dzieci natomiast jest uczucie zimna, pogorszenie pamięci oraz koncentracji, senność i uczucie zmęczenia, zaparcia, sucha i łuszcząca się skóra, osłabienie siły mięśniowej, łamliwe oraz suche włosy, obrzęk w obrębie twarzy. Charakterystyczne jest również tycie przy niedoczynności tarczycy, dlatego też objawem zaburzenia pracy gruczołu u dzieci może być nadwaga. Niemniej jednak nie stanowi ona objawu dominującego. Co więcej, u nastolatków hipotyreoza może uwidaczniać się poprzez opóźnienie dojrzewania, a w sytuacji ciężkiej niedoczynności pierwotnej może skutkować przedwczesnym wystąpieniem pokwitania. Ponadto istnieje zależność między niedoczynnością tarczycy a miesiączką, co oznacza, że u dziewcząt w wieku nastoletnim zaburzenie pracy gruczołu tarczowego może być przyczyną nieregularnych cykli miesiączkowych. Warto również wskazać, że niedoczynność tarczycy może wpływać na zachowanie, powodując nadpobudliwość i nerwowość. 

Jak leczyć niedoczynność tarczycy u dzieci?

Leczenie niedoczynności tarczycy u pacjentów pediatrycznych polega przede wszystkim na suplementacji syntetyczną tyroksyną, czyli hormonem T4. Co ważne, wdrożenie odpowiedniej terapii w możliwie najkrótszym czasie jest szczególnie istotne dla dzieci do 3. roku życia. Lek podawany jest na czczo, rano na 30-60 minut przed posiłkiem. Dawka leków w każdym przypadku dobierana jest indywidualnie, ponieważ pod uwagę należy wziąć masę ciała i wiek dziecka, nasilenie objawów, a także wyjściowy poziom T4 oraz TSH. Niemniej jednak należy wskazać, że w niektórych przypadkach pomimo prawidłowo prowadzonego leczenia, terapia nie przynosi oczekiwanych skutków i nie udaje się uzyskać zalecanego stężenia hormonów we krwi. W takiej sytuacji należy wziąć pod uwagę inne czynniki, które mogą przyczyniać się do zaburzenia wchłaniania l-tyroksyny z przewodu pokarmowego. Okazuje się bowiem, że dieta wegetariańska, choroba trzewna, zaawansowania choroby jelit, wątroby i serca, a także niektóre leki w postaci preparatów żelaza, glinu czy cholestyraminy mogą wpływać na pogorszenie wchłaniania hormonów tarczycy.

Należy wskazać, że poza farmakologicznym leczeniem niedoczynności tarczycy istotną rolę odgrywa odpowiednia dieta, które powinna uwzględniać naturalne źródła jodu, pełnowartościowe białka, probiotyki, kwasy omega-3, a także błonnik pokarmowy. Dodatkowo istotna jest suplementacja witamin z grupy B, E, A, a także C i D. Co ważne, w diecie należy również ograniczyć spożycie soli oraz wysoko przetworzonej żywności.

Wyróżnić można również subkliniczną niedoczynność tarczycy u dzieci, która pojawia się, kiedy stężenie wolnych hormonów mieści się w normie, natomiast ilość TSH jest nadmiernie podwyższona. Ten rodzaj zaburzenia gruczołu charakteryzuje brak objawów klinicznych, niemniej jednak taki stan może wskazywać na przyszłe problemy z jawną niedoczynnością. Z tego względu niektórzy lekarze zalecają, by po rozpoznaniu subklinicznej niedoczynności u nowonarodzonych dzieci i niemowląt wdrożyć leczenie profilaktyczne, które trwa około trzy lata.

Skutki niedoczynności tarczycy u dzieci

Nieleczona niedoczynność tarczycy może mieć bardzo poważne skutki na rozwój dzieci. Okazuje się, że nieodpowiednia terapia lub leczenie może powodować poważne konsekwencje zdrowotne w postaci gorszego rozwoju intelektualnego (obniżone IQ), W związku z tym również problemy w szkole oraz gorsze wyniki w nauce. Ponadto u dzieci występować mogą problemy z koordynacją ruchową oraz niezborność ruchów. Nieleczona niedoczynność tarczycy może wpływać również na wzrost dzieci, powodując u nich niskorosłość. Dodatkowo konsekwencje obejmować mogą:

• gorszy rozwój mowy,
• gorsze zdolności wzrokowo-przestrzenne,
• zaburzenia procesu dojrzewania.

Z tego względu szybkie wdrożenie odpowiedniego leczenia jest niezwykle istotne dla prawidłowego rozwoju dzieci z niedoczynnością tarczycy.

Tarczyca to gruczoł wydzielania wewnętrznego, który pełni niezwykle istotną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu nie tylko dorosłych, ale przede wszystkim dzieci. Niemniej jednak problemy z prawidłowym funkcjonowaniem gruczołu tarczowego stanowią powszechny problemem. W tym znaczeniu stosunkowo częstym problemem jest zapalenie tarczycy. Większość chorób tarczycy może być skutecznie leczona, niemniej jednak niekiedy konieczne może okazać się usunięcie tarczycy.