Nadciśnienie naczyniowo nerkowe – jakie są jego przyczyny i jak się objawia?

Czym jest nadciśnienie naczyniowo-nerkowe?

Nadciśnienie naczyniowo-nerkowe to jedna z postaci nadciśnienia tętniczego wtórnego. Diagnozuje się je u ok. 1-2% ogólnej populacji chorych na nadciśnienie, przy czym u osób z nadciśnieniem złośliwym ten odsetek wynosi aż 30%. Bezpośrednią przyczyną nadciśnienia naczyniowo-nerkowego jest patologiczne zwężenie tętnicy nerkowej, prowadzące do zaburzenia przepływu krwi przez narząd, co z kolei skutkuje wzrostem ciśnienia tętniczego krwi powyżej dopuszczalnej normy. Zwężenie tętnicy nerkowej prowadzi nie tylko do nadciśnienia, ale również przyczynia się do rozwoju nefropatii niedokrwiennej, a w konsekwencji – do niewydolności nerek. Niewydolność nerek potęgują takie czynniki jak długotrwałe nieleczone nadciśnienie tętnicze, częste stany zapalne, a także zapalenia kłębków nerkowych.

Zwężenie tętnicy nerkowej, w większości przypadków, spowodowane jest zmianami miażdżycowymi, za które w dużym stopniu odpowiadają otyłość, palenie tytoniu, nadużywanie alkoholu, stres oraz nieodpowiednia dieta i brak aktywności fizycznej. Leczenie nadciśnienia naczyniowo-nerkowego polega na zmniejszeniu ciśnienia tętniczego poprzez terapię farmakologiczną, korekcję chirurgiczną oraz przezskórną angioplastykę balonową. 

Przeczytaj także, czym jest nadciśnienie płucne.

Nadciśnienie naczyniowo-nerkowe – objawy

Nadciśnienie naczyniowo-nerkowe często nie daje żadnych objawów lub są one na tyle niewyraźne, że ciężko jest jednoznaczne określenie przyczyny. Ponadto często mylone są z objawami pierwotnego nadciśnienia tętniczego. Przy dużym skoku ciśnienia pacjent może zaobserwować między innymi:

• bóle i zawroty głowy,
• osłabienie lub zmęczenie,
• duszność,
• kołatanie serca,
• zaburzenia widzenia,
• zasłabnięcia.

Jeśli pacjent doświadcza tych lub innych niepokojących objawów, należy skonsultować się z lekarzem. Ważne, aby nie lekceważyć objawów nadciśnienia naczyniowo-nerkowego, ponieważ choroba ta może prowadzić do poważnych powikłań. Podczas specjalistycznej konsultacji uwagę lekarza mogą zwrócić symptomy sugerujące nadciśnienie naczyniowo-nerkowe, takie jak:

• pojawienie się problemów z nadciśnieniem przed 30. lub po 50. roku życia,
• nadciśnienie tętnicze oporne na leczenie farmakologiczne,
• objawy miażdżycy tętnic,
• pogarszająca się funkcjonalność nerek,
• nagłe i gwałtowne skoki ciśnienia,
• nawracające obrzęki płuc,
• asymetryczne rozmiary nerek,
• szmery w nadbrzuszu.

W przypadku podejrzenia nadciśnienia naczyniowo-nerkowego lekarz może skierować pacjenta na dodatkowe badania w celu potwierdzenia lub wykluczenia choroby. Najczęściej zalecane badania to USG Dopplera, tomografia komputerowa naczyń krwionośnych (angio-TK) oraz rezonans magnetyczny naczyń krwionośnych (angio-MR). Przydatne są również wybrane badania laboratoryjne krwi oraz moczu.

Nadciśnienie naczyniowo-nerkowe – przyczyny

Najczęstszą przyczyną nadciśnienia naczyniowo-nerkowego są zmiany miażdżycowe, czyli nawarstwianie się blaszki miażdżycowej, która zazwyczaj lokalizuje się w pobliżu rozgałęzienia tętnicy nerkowej od aorty, powodując jej zapychanie. Miażdżyca w większości dotyka osoby po 50. roku życia. Co ważne, zmiany te często współistnieją z podobnymi zmianami w obrębie aorty, tętnic domózgowych, tętnic wieńcowych, a także tętnic kończyn dolnych, dlatego bardzo ważna jest trafna diagnostyka, nierzadko poprzedzona szeregiem dodatkowych badań.

Inne niż miażdżyca przyczyny nadciśnienia naczyniowo-nerkowego to np.:

• dysplazja włóknisto-mięśniowa ścian tętnic,
• zapalenie kłębków nerwowych,
• choroba Takayasu.

Nadciśnienie naczyniowo-nerkowe – leczenie

Wyróżnia się trzy metody leczenia nadciśnienia naczyniowo-nerkowego. Są to leczenie farmakologiczne, angioplastyka balonowa oraz zabieg chirurgiczny. Farmakologia obejmuje standardowo tabletki na nadciśnienie, stosowane również w innych postaciach nadciśnienia. Na ogół pacjentowi przepisywane są inhibitory konwertazy angiotensyny, blokery kanałów wapniowych oraz leki blokujące receptory beta-adrenergiczne. Należy zaznaczyć, że inhibitory konwertazy angiotensyny nie są na ogół podawane chorym ze zwężeniem tętnic nerkowych obu nerek, a także jedynej nerki, ponieważ może powodować ostrą niewydolność.

Jeśli leczenie farmakologiczne nie przynosi oczekiwanych efektów, mogą istnieć wskazania do przeprowadzenia angioplastyki balonowej, która polega na wprowadzeniu przez tętnicę udową specjalnego balonika, którego zadaniem jest udrożnienie tętnicy, a następnie stentu, dzięki któremu stan rozszerzenia zostanie podtrzymany. Inną metodą leczenia jest zabieg chirurgiczny umożliwiający korektę wady.

Jak zawsze w przypadku nadciśnienia zalecane jest także wprowadzenie zmian w stylu życia. Dieta przy nadciśnieniu powinna być odpowiednio zbilansowana, bogata w świeże warzywa i owoce, ograniczająca spożycie tłuszczów zwierzęcych, słodkich napojów, wysokoprzetworzonych produktów. Należy wyeliminować wszelkie używki, a szczególnie nikotynę, unikać sytuacji stresogennych, pamiętać o regularnej aktywności fizycznej. Konieczna jest także regularna kontrola ciśnienia tętniczego i informowanie lekarza o wszelkich zmianach lub niepokojących objawach.