Leki na refluks — które z nich są bezpieczne i skuteczne?

Czym jest choroba refluksowa przełyku?

Choroba refluksowa przełyku (GERD) to zespół objawów lub samo w sobie uszkodzenie błony śluzowej przełyku, spowodowane przez patologiczne zarzucanie treści z żołądka do przełyku
na skutek zaburzenia funkcji dolnego zwieracza przełyku (LES). Epizody refluksu żołądkowo przełykowego mogą mieć charakter:

• kwaśny — zasadniczym mechanizmem powstawania tego rodzaju refluksu, jest niefizjologiczny kontakt błony śluzowej dolnego odcinka przełyku z treścią soku żołądkowego zawierającą kwas solny i pepsynę, czyli enzym, biorącym udział w trawieniu białek, do którego dochodzi w wyniku niewydolności bariery antyrefluksowej. Nabłonek pokrywający błonę śluzową przełyku jest z reguły odporny na uszkodzenia, ale bardzo szybko ulega destrukcji w środowisku kwaśnym, do którego dochodzi, na skutek cofającego się z żołądka kwasu solnego.
• niekwaśny — występuje u chorych po częściowej resekcji żołądka lub usunięciu pęcherzyka żółciowego, u których występuje zarzucanie treści dwunastniczej do żołądka. W efekcie następuje podwyższenie pH w żołądku i relaksacja zwieracza dolnego przełyku, co umożliwia przedostawanie się zasadowej treści do przełyku. Żółć w obecności kwasu solnego może niszczyć błonę śluzową, a to z kolei skutkuje miejscową zmianą typu komórek, a co za tym idzie: stresem oksydacyjnym, zepsuciem struktury DNA i rozwojem zapalenia, nazywanego refluksowym zapaleniem przełyku.

Refluks żołądkowo przełykowy jest nie tylko najczęstszą chorobą przełyku, ale i najczęstszym schorzeniem przewodu pokarmowego w ogóle. Szacuje się, że dotyczy nawet 30% populacji krajów rozwiniętych. Najczęściej chorują osoby pomiędzy 30 a 60. r.ż., przy czym częstość zachorowań wzrasta wraz z wiekiem.

Jak powstaje refluks żołądkowo przełykowy?

Na występowanie choroby ma wpływ wiele czynników. Duże znaczenie ma zaburzenie równowagi między czynnikami agresji (zarzucaniem treści żołądkowej) a czynnikami ochronnymi przełyku (wpływającymi na motorykę przełyku i napięcie jego ścian). Treść z żołądka może wracać do przełyku dzięki licznym epizodom przejściowego rozluźnienia dolnego zwieracza przełyku. Na zarzucanie treści pokarmowej, wpływają stymulująco m.in.:

• przepuklina rozworu przełykowego;
• ciąża — w czasie ciąży podnosi się stężenie progesteronu we krwi, a to przekłada się na rozluźnienie LES;
• otyłość — zwiększa nie tylko ryzyko refluksu żołądkowo przełykowego, ale również: nadżerek, zmian przednowotworowych i nowotworów wielu narządów układu pokarmowego;
• palenie papierosów — co prawda nie jest to najistotniejszy czynnik ryzyka GERD, ale z pewnością wzmaga objawy refluksu i objawy zgagi, a także podrażnia śluzówkę żołądka i zwiększa ryzyko zachorowania na chorobę wrzodową żołądka i dwunastnicy;
• wtórne zaburzenia motoryki przełyku — za zarzucanie kwaśnej treści żołądkowej, mogą odpowiadać także niektóre choroby np. cukrzyca, polineuropatia, czy twardzina;
• przyjmowanie niektórych farmaceutyków obniżających ciśnienie LES — np. doustne środki antykoncepcyjne — estrogeny, progesteron, azotany, blokery kanału wapniowego, β2-mimetyki, morfina i benzodiazepiny.

Jak rozpoznać objawy refluksu?

Objawy refluksu czasem brane są za dolegliwości żołądkowe, jednak występują między nimi pewne różnice. Pacjentom z GERD najczęściej towarzyszy: zgaga (uczucie pieczenia za mostkiem obecne jest aż u 75% chorych), zarzucanie treści żołądkowej do przełyku, uczucie pełności, bolesne połykanie oraz odbijanie. Dyskomfort nasila się po zjedzeniu tłustego i obfitego posiłku.

Wśród objawów pozaprzełykowych, wymienia się:

• suchy kaszel,
• ból brzucha,
• ból gardła,
• uszkodzenie szkliwa zębów,
• ból w klatce piersiowej.

Mówiąc o refluksie, koniecznie należy pamiętać jakie symptomy świadczą o tym, że natychmiast należy zgłosić się po pomoc lekarską — te objawy alarmowe, to:

• ból podczas przełykania,
• zaburzenia przełykania pokarmów stałych oraz płynów,
• niezamierzona utrata masy ciała,
• utrzymujące się wymioty,
• niedokrwistość,
• guz w nadbrzuszu,
• ból brzucha w nocy, który budzi ze snu,
• krwawienie z przewodu pokarmowego.

Czasami zdarza się, że GERD przebiega bezobjawowo, jednak u większości pacjentów występują okresy zaostrzeń i remisji. Co ciekawe nie u wszystkich konieczne jest przeprowadzenie endoskopii, żeby postawić rozpoznanie choroby refluksowej przełyku — zwykle wystarczy przeprowadzenie wywiadu, podczas którego chory zgłasza typowe dolegliwości.

Leki na refluks — lista

Zastanawiasz się: co hamuje refluks, jakie są nowoczesne leki na refluks i czy istnieje bezpieczny lek na refluks? Spieszymy z odpowiedzią. Podstawą terapii refluksu żołądkowo przełykowego jest przyjmowanie leków zmniejszających ilość kwasu solnego w żołądku i leków zobojętniających nadmiar kwasu solnego.

Leki zmniejszające kwasowość żołądka

Leki zmniejszające kwasowość żołądka, to inhibitory pompy protonowej (IPP np. Controloc Control, Anesteloc, Pantopraz).

Warto zapamietać, że substancje czynne w nich zawarte zmieniają wyłącznie pH zarzucanej treści, nie wpływając na objętość ani częstość zarzucanego refluksatu. Działanie leku jest najskuteczniejsze, jeśli zostanie przyjęty na 30-60 minut przed pierwszym posiłkiem. Kolejną grupą leków wywierającą podobny efekty są blokery receptora histaminy (Ranigast).

Inne środki pomocne w walce z refluksem to:

• leki zobojętniające kwas solny i osłaniające śluzówkę — magnez, glin, sukralfat, kwas alginowy, węglan wapnia, wodorowęglan sodu. Występują w różnych postaciach farmaceutycznych – dostępne są tabletki, tabletki do ssania, tabletki do rozgryzania, zawiesiny doustne, preparaty mogą być również zawarte w jednodawkowych saszetkach z zawiesiną. Najczęściej stosowane leki z tej grupy to: Alkala T, Manti Extra, czy Esoxx One;
• leki prokinetyczne jako uzupełnienie leczenia – itopryd (Prokit, Zirid);
• leki wspomagające terapię np. (Almiflux, w postaci tabletki do rozgryzania).

Leki na refluks niekwaśny

Leczenie pacjentów z refluksem niekwaśnym różni się od standardowego postępowania w GERD – u pacjentów dotkniętych tym problemem stosuje się:

• leki prokinetyczne — metoklopramid (nie powinien być długotrwale przyjmowany z powodu działań niepożądanych ze strony ośrodkowego układu nerwowego);
• cholestyraminę (Quantalan, Vasosan P), i sukralfat (Ulgastran) - niestety wykazują one ograniczoną skuteczność;
• inhibitory pompy protonowej — mogą być skuteczne u części chorych, ponieważ zmniejszają objętość refluksu i eliminują toksyczny wpływ kwasu solnego;
• kwas ursodeoksycholowy (Ursoflak, Proursan), który korzystnie zmienia skład żółci, osłabia jej toksyczny wpływ na błonę śluzową żołądka i przełyku.

Ponieważ nie udowodniono roli H. pylori w etiopatogenezie choroby refluksowej, nie ma jednoznacznych wskazań do badań w kierunku zakażenia H. pylori. Wyjątek stanowią chorzy, zwłaszcza w młodym wieku, u których przewiduje się leczenie inhibitorami pompy protonowej przez dłuższy czas (kilka lat).

Leki na zgagę i refluks dla kobiet w ciąży

Leczenie na zgagę i refluks u przyszłych mam wymaga tego, by stosować inne leki niż u ogółu populacji. Kobietom ciężarnym zaleca się, by przyjmowały leki zobojętniające kwas żołądkowy: kwas alginowy (lek Gaviscon, Alugastrin), związki glinu (Maalox). Leki, których stosowanie jest dopuszczalne w określonych sytuacjach to: leki osłaniające (sukralfat), antagoniści receptora H2 (ranitydyna), inhibitory pompy protonowej (omeprazol).

Jak wyleczyć refluks bez leków?

Żeby leczenie GERD przyniosło oczekiwane rezultaty, należy przestrzegać kilku innych zaleceń i rozważyć zmianę stylu życia, osoby dotknięte refluksem powinny:

• dbać o utrzymanie prawidłowej masy ciała;
• zaprzestać palenia papierosów;
• spożywać ostatni posiłek na 2-3 godziny przed snem;
• nie leżeć bezpośrednio po jedzeniu;
• unieść wezgłowie łóżka;
• w porozumieniu z lekarzem odstawić leki mogące nasilać dolegliwości bólowe związane z GERD.

Jeśli wystąpi zgaga, można ją złagodzić przez spożycie mleka, które neutralizuje kwaśną treść w przełyku, ewentualnie wody niegazowanej oczyszczającej przełyk z zalegającej kwaśnej zawartości. Niektórym pomaga również zjedzenie kilku migdałów lub kleiku z siemienia lnianego.

Leczenie operacyjne refluksu żołądkowo przełykowego

Jeśli domowe sposoby, suplementy, a także wyroby medyczne na receptę i bez recepty zawodzą, konieczne może okazać się przeprowadzenie operacji.

Najczęściej wykonuje się fundoplikację Nissena metodą laparoskopową, która polega na wykonaniu kilku nacięć w ścianie brzucha w celu wprowadzenia laparoskopu, tj. urządzenia zaopatrzonego w kamerkę, co pozwala uwidocznić pole zabiegowe. Aby uzyskać optymalny i bezpieczny dostęp do żołądka, niezbędne jest wtłoczenie do jamy brzusznej gazu (dwutlenku węgla). Następnie chirurg odprowadza istniejącą przepuklinę i wytwarza wokół przełyku mankiet ze zszytej przedniej i tylnej ściany żołądka. Mankiet ten ma na celu wzmocnienie i poprawę działania antyrefluksowego dolnego zwieracza przełyku. Dodatkowo zabezpiecza się powstanie przepukliny przez stabilizację żołądka poniżej przepony. Nacięcia są niewielkie, zatem nie należy przejmować się bliznami, a ryzyko komplikacji określa się jako znikome.

Pacjenci, którzy przeszli fundoplikację Nissena, bardzo szybko mogą powrócić do swoich codziennych zajęć. Niestety, skuteczność operacji jest porównywalna z leczeniem IPP, a około 50% operowanych nadal wymaga leczenia farmakologicznego.

W przypadku refluksu niekwaśnego także można zastosować fundoplikację chirurgiczną, która wydaje się zmniejszać nasilenie refluksu żółciowego do przełyku, aczkolwiek nie powinna być ona zalecana jako metoda profilaktyczna w odniesieniu do raka gruczołowego przełyku.