Jakie są skuteczne sposoby leczenia neuralgii nerwu trójdzielnego?

Czym jest neuralgia nerwu trójdzielnego i jakie ma objawy?

Neuralgia nerwu trójdzielnego to choroba objawiająca się napadowym bólem twarzy. Nerw trójdzielny to V nerw czaszkowy, który dzieląc się na trzy gałęzie, unerwia skórę twarzy. Pacjent zgłasza jednostronne (rzadziej obustronne), bardzo krótko trwające napady bólu, który gwałtownie się zaczyna i równie szybko ustępuje. Może obejmować obszar unerwiany przez jedną lub więcej gałęzi nerwu trójdzielnego i mieć charakter przejścia prądu elektrycznego.

Bóle występują najczęściej w obszarze II (szczękowej) lub III (żuchwowej) gałęzi, a najrzadziej na obszarze I (ocznej) gałęzi. Charakterystyczne jest występowanie punktów spustowych — miejsc na policzku lub wokół nosa, których nawet delikatny dotyk może wywołać napad nerwobólu.

Czynniki, które najczęściej wywołują w ten sposób ból to:

• golenie,
• mycie zębów,
• ruchy mięśni twarzy (jedzenie, rozmowa, żywa mimika),
• infekcja,
• uraz. 

Zapalenie nerwu trójdzielnego – przyczyny

Biorąc pod uwagę przyczyny neuralgię nerwu trójdzielnego, możemy wyróżnić dwa rodzaje choroby:

• neuralgia klasyczna — w badaniu rezonansu magnetycznego lub w czasie zabiegu neurochirurgicznego uwidoczniono konflikt nerwowo-naczyniowy, czyli ucisk na nerw przez naczynie, w tym przypadku tętnica górna móżdżku uciska trójdzielny, lub przyczyna pozostaje nieznana (neuralgia samoistna);
• neuralgia objawowa — dochodzi do niej na skutek mechanicznego uszkodzenia nerwu trójdzielnego, np. w wyniku zmian rozrostowych lub nieprawidłowości układu naczyniowego (guzy układu nerwowego, tętniaki), uszkodzenia osłonki mielinowej nerwu, urazów czaszki, zniekształceń czaszki.

Stawiając rozpoznanie neuralgii nerwu trójdzielnego, należy wykluczyć inne stany mogące powodować nerwoból, takie jak np.:

• stwardnienie rozsiane,
• sarkoidozę,
• choroby tkanki łącznej (np. toczeń rumieniowaty),
• półpasiec (choroba wywoływana przez wirus ospy wietrznej),
• ból zęba,
• zapalenie zatoki szczękowej,
• wady wrodzone,
• neuralgie innych nerwów niż trójdzielny.

Skuteczne leki na neuralgię nerwu trójdzielnego

Standardowe leki przeciwbólowe, takie jak niesteroidowe leki przeciwzapalne nie mają zastosowania w leczeniu neuralgii nerwu trójdzielnego. W leczeniu farmakologicznym przede wszystkim stosuje się leki przeciwpadaczkowe takie jak:

• karbamazepina,
• fenytoina,
• kwas walproinowy,
• topiramat,
• lamotrygina,
• gabapentyna,
• pregabalina.

Inne z nich to klonazepam i baklofen. Wszystkie wymienione leki dostępne są wyłącznie na receptę.

Leki przeciwpadaczkowe na neuralgię nerwu trójdzielnego

Karbamazepina (Amizepin, Neurotop retard, Tegretol) i okskarbazepina (Karbagen, Oxpelilax, Trileptal) to złoty standard w leczeniu neuralgii nerwu trójdzielnego. Karbamazepina stosowana jest dwa razy na dobę w dawce 100 mg stopniowo zwiększanej do łącznej dobowej dawki wynoszącej maksymalnie 800-1200 mg, a oksarbazepina w dawce 150 mg/2 razy na dobę, maksymalna dawka dobowa to 1200-1800 mg/doba. Karbamazepina może wykazywać skutki uboczne takie jak nieprawidłowości w morfologii krwi, zawroty głowy, senność, uczucie zmęczenia, nudności, wymioty, objawy alergiczne, wzrost masy ciała i wchodzi w interakcje z wieloma lekami, dlatego szczególnie u osób starszych jej stosowanie jest ograniczone. Najczęstsze działania niepożądane okskarbazepiny to hiponatremia, senność, bóle i zawroty głowy, podwójne widzenie, drżenie mięśni, oczopląs, zaburzenia uwagi, stany splątania, depresja, pobudzenie, chwiejność nastroju.

Fenytoinę (Phenytoinum WZF) stosuje się, kiedy karbamazepina jest nieskuteczna lub przeciwwskazana. Zalecana dawka to 300-500 mg/doba. Może wywoływać uczucie senności, nudności, wymioty, objawy alergiczne. Nasila działanie warfaryny (Warfarin), co może skutkować krwawienie — należy monitorować czas protrombinowy.

Kwas walproinowy (Convulex, Depakine Chrono, ValproLEK) 500-1500 mg/d. Działania niepożądane to m.in. nudności, wymioty, bóle brzucha, zaparcia na przemian z biegunką, brak łaknienia, niekiedy wzrost łaknienia, uczucie zmęczenia, obniżenie nastroju, senność, zawroty i bóle głowy.

Rzadziej stosowane są leki przeciwpadaczkowe nowej generacji: topiramat (Etopro, Oritop, Topamat), lamotrygina (Lamilept, Lamitrin, Symla), gabapentyna (Epigapent, Gabapentin TEVA), pregabalina (Egzysta, Linefor, Lyrica, Pragiola, Preato, Pregabalin Sandoz).

Inne leki stosowane w leczeniu nerwobólu nerwu trójdzielnego

Klonazepam (Clonazepamum TZF) to lek używany przede wszystkim u chorych na padaczkę. Należy do grupy benzodiazepin — leków o działaniu przeciwlękowym, nasennym i przeciwdrgawkowym. Zalecana dawka to 1,5-8 mg/doba.

Baklofen (Baclofen Polpharma) jest lekiem spazmolitycznym — zmniejsza napięcie mięśni. Stosowany jest głównie w przebiegu stwardnienia rozsianego, uszkodzeń rdzenia kręgowego, udarów naczyniowych mózgu. Zalecana dawka to 50-80 mg/doba. Najczęstsze działania niepożądane to senność, splątanie, nudności, zmęczenie, bóle i zawroty głowy, osłabienie siły mięśniowej, wymioty, biegunka, mimowolne oddanie moczu.

Toksyna botulinowa A na a nerwoból nerwu trójdzielnego twarzy

Dodatkowa opcja terapeutyczna u pacjentów, u których objawów neuralgii nie dało się opanować klasycznymi lekami i mają przeciwwskazania do leczenia chirurgicznego. Toksyna botulinowa wstrzykiwana jest podskórnie do błony śluzowej dziąseł w obszarze występowania bólu, a powikłania zabiegu są łagodne lub umiarkowane (przemijający niedowład mięśni twarzy, obrzęk twarzy i w miejscu wkłucia, miejscowe osłabienie siły miejscowej — objawy te ustępują w ciągu tygodni).

Leczenie chirurgiczne stosowane w leczeniu neuralgii nerwu trójdzielnego

W przypadku braku skuteczności farmakologicznych metod leczenia neuralgii nerwu trójdzielnego twarzy, co obserwuje się nawet u połowy pacjentów, trzeba sięgnąć po inne sposoby. Wśród metod chirurgicznych wyróżnia się odbarczenie konfliktu naczyniowo-nerwowego, ucisk zwoju troistego balonem, przecięcie włókien nerwowych falami radiowymi i stereotaktyczną radiochirurgię, czyli tzw. gamma knife. Ponadto stosuje się blokady nerwu.

FAQ — najczęściej zadawane pytania pacjentów