Jak powstrzymać nudności i wymioty?

Najczęstsze przyczyny nudności i wymiotów

Wymioty to gwałtowne zwracanie treści pokarmowej z żołądka przez usta w wyniku silnych skurczów mięśni brzucha oraz klatki piersiowej. Z kolei nudności charakteryzują się nieprzyjemnym, subiektywnym uczuciem potrzeby zwymiotowania.

Wymioty i nudności mogą być wynikiem wielu schorzeń rozwijających w różnych układach naszego organizmu. Najczęściej objawy te pochodzą z przewodu pokarmowego, ośrodkowego układu nerwowego, a ponadto mogą być spowodowane zaburzeniami psychosomatycznymi.

Najczęściej diagnozowane przyczyny wymiotów to:

• zakażenia żołądkowo-jelitowe;

• zatrucie pokarmowe i toksynami;

• niedrożność przewodu pokarmowego;

• zapalenie wyrostka robaczkowego;

• stosowanie niektórych leków, np. cytostatycznych i immunosupresyjnych (w przebiegu choroby nowotworowej), kardiologicznych, NLPZ, niektórych antybiotyków;

• zaburzenia psychiczne, a zwłaszcza bulimia i depresja;

• migreny;

• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych lub mózgu;

• guzy OUN;

• zaburzenia błędnikowe;

• choroby endokrynologiczne i metaboliczne, takie jak mocznica, choroba Addisona, kwasica ketonowa, choroby tarczycy;

• zmiany hormonalne w okresie ciąży;

• choroba lokomocyjna;

• choroby układu moczowego, m.in. odmiedniczkowe zapalenie nerek czy przewlekła choroba nerek.

Choroby przewodu pokarmowego powodujące wymioty

Wymioty to jeden z najczęstszych objawów towarzyszących chorobom przewodu pokarmowego oraz otrzewnej i mogą mieć bardzo różne przyczyny, począwszy od infekcji, aż po poważne stany zapalne.

Zakażenia wirusowe, m.in. norowirusami czy rotawirusami, często wywołują ostre zapalenia żołądka i jelit, co w rezultacie może powodować silne wymioty, biegunki i prowadzić do odwodnienia. Podobne objawy mogą występować też w przypadku infekcji bakteryjnych wywołanych głównie przez bakterie z rodzaju Salmonella czy Campylobacter.

Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, która w większości przypadków rozwija się na skutek zakażenia Helicobacter pylori, może skutkować uczuciem pełności lub rozpierania po posiłkach, co niekiedy wiąże się również z wymiotami. W sytuacji krwawienia z owrzodzenia wymioty przyjmują charakterystyczny ciemny, fusowaty wygląd przypominający fusy po sypanej kawie. Kolejną poważną przyczyną często uporczywych i nasilających się wymiotów jest niedrożność jelita cienkiego w efekcie zatkania światła narządu poprzez powstające tam zrosty lub guzy. Należy także wspomnieć o zapaleniu wyrostka robaczkowego, gdyż w późnym stadium tego stanu chorobowego pacjentom zwykle towarzyszą nudności i wymioty.

Ponadto zapalenie pęcherzyka żółciowego, w szczególności wywołane kamicą żółciową, obok bólu w prawym podżebrzu, objawia się wzdęciem, silnymi nudnościami i wymiotowaniem. Omawiany problem jest charakterystyczny także dla zapalenia otrzewnej, które jest powikłaniem perforacji przewodu pokarmowego lub innych procesów chorobowych zachodzących w jamie brzusznej.

Wymioty a ryzyko odwodnienia organizmu

Wymioty obok biegunki uznaje się za główną przyczynę odwodnienia organizmu, zwłaszcza gdy są intensywne i długotrwałe. Podczas zwracania treści pokarmowej, tracimy dużą ilość płynów, a także elektrolity, takie jak sód, potas i chlorki, co zaburza równowagę elektrolitową.

Szczególnie narażone na odwodnienie są dzieci, gdyż mają większe zapotrzebowanie płynowe, przeliczając na kilogram masy ciała. Objawy odwodnienia to przede wszystkim silne uczucie pragnienia, suchość śluzówek (spierzchnięte usta, suchy język) i skóry, zmniejszona ilość oddawanego moczu, osłabienie, senność, przyspieszenie pracy serca oraz bóle głowy.

Co na wymioty i biegunkę?

W sytuacji wystąpienia wymiotów, w aptekach dostępne są leki przeciwwymiotne, które można zastosować, jeśli problem ze strony przewodu pokarmowego nie ustępuje. Bez recepty można zakupić preparaty zawierające dimenhydrynat, które działa hamująco na ośrodek wymiotny w rdzeniu przedłużonym i zawarty jest w większości leków wykorzystywanych głównie w terapii choroby lokomocyjnej i zaburzeniach błędnikowych.

Innym znanym na rynku środkiem przeciwwymiotnym, lecz na receptę, jest metoklopramid, działający prokinetycznie, co znaczy, że pobudza motorykę jelit i żołądka, a co za tym idzie, treść pokarmowa jest szybciej przesuwana do dalszych odcinków przewodu pokarmowego. Jeśli wymioty wywołane są lekami, np. stosowanymi w chorobie nowotworowej lub występują po operacjach, skuteczne są preparaty, takie jak ondansetron, jednak warto zaznaczyć, że jest on dostępny wyłącznie na receptę.

W przypadku biegunki o podłożu wirusowym, bakteryjnym lub wywołanej zatruciem skuteczne są preparaty zawierające loperamid, który hamuje perystaltykę jelit, co pomaga w zminimalizowaniu ilości i częstości wypróżnień. Ponadto węgiel leczniczy i diosmektyt to składniki o właściwościach adsorpcyjnych i powlekających, które wiążą wszelkie toksyny i drobnoustroje i ograniczają ich drażniące działanie na ścianę jelit. Równocześnie stosowanie probiotyków, takich jak np. Lactobacillus rhamnosus GG, pomaga dodatkowo odbudować florę bakteryjną i wspiera regenerację jelit. Warto wyposażyć domową apteczkę w wymienione leki, aby móc szybko wprowadzić podstawowe leczenie w przypadku wystąpienia objawów.

Co na wymioty u dziecka?

Do najczęstszych przyczyn nudności i wymiotów u dzieci zaliczane są przede wszystkim infekcje, w szczególności wywołane rotawirusami i norowirusami. Podstawą leczenia wymiotów u dziecka, u którego wykluczono przyczyny chirurgiczne czy neurologiczne jest odpowiednie nawadnianie doustne.

W takiej sytuacji najlepiej sprawdzają się doustne płyny nawadniające, które dostarczają organizmowi niezbędnych elektrolitów, glukozy oraz utraconych makro- i mikroelementów. Przy wymiotach związanych z infekcją wirusową lub bakteryjną może dojść do uszkodzenia powierzchni jelit, co utrudnia wchłanianie wody, dlatego podawanie specjalnych preparatów nawadniających jest kluczowe. Należy podawać dziecku małe ilości płynów, np. łyżeczkę co kilka minut, po czym stopniowo zwiększać dawkę, jeśli tolerancja jest zadowolająca.

Zaleca się podawanie chłodnych płynów, ponieważ ciepłe mogą dodatkowo nasilać odruch wymiotny. W aptekach można znaleźć również różnego rodzaju syropy i krople z imbirem, wspomagające leczenie niestrawności i nudności. Podczas intensywnych wymiotów przez pierwsze godziny lepiej unikać podawania pokarmów. Dzieci karmione piersią nie powinny być odstawione od piersi, gdyż mleko matki zwykle może zapobiec odwodnieniu. W przypadku, gdy dziecko nie chce pić elektrolitów, można wypróbować podanie soku jabłkowego lub chłodnego naparu z rumianku, melisy czy mięty. Unikać należy natomiast napojów gazowanych, gdyż mogą pogłębiać problem.

Co na wymioty u dorosłego?

U dorosłych, najważniejsze przy wymiotach jest właściwe nawodnienie i suplementacja utraconych składników odżywczych i minerałów poprzez przyjmowanie elektrolitów i glukozy.

Jeśli wymioty i nudności są uciążliwe, zaleca się w pierwszej kolejności zastosować lek przeciwwymiotny, np. Aviomarin dostępny w aptece od ręki, który w składzie zawiera dimenhydrynat — substancję zapobiegającą nudnościom i wymiotów. Należy też pamiętać o lekkostrawnej diecie i należytym odpoczynku.

Ostre wymioty u dorosłych rzadko utrzymują się dłużej niż 2-3 dni. Jednak, gdy problem nie ustępuje lub towarzyszą mu inne niepokojące dolegliwości, należy niezwłocznie udać się do lekarza pierwszego kontaktu lub na szpitalny oddział ratunkowy, gdyż może to wskazywać na poważniejszy stan chorobowy.

Leki przeciwwymiotne dla kobiet w ciąży

Stosowanie leków przeciwwymiotnych w ciąży wymaga dużej ostrożności ze względu na potencjalne niebezpieczeństwo dla rozwijającego się dziecka. Wymioty i poranne nudności u ciężarnych są częstym objawem, zwłaszcza w pierwszym trymestrze, jednak zwykle mają łagodny charakter. W przypadku wymiotów niepowściągliwych, prowadzących do odwodnienia i utraty masy ciała konieczne może być wprowadzenie przez lekarza odpowiedniej farmakoterapii.

Lekiem pierwszego wyboru o udokumentowanym bezpieczeństwie jest witamina B6 w połączeniu z doksylaminą. W łagodzeniu objawów pomocne mogą być też antagonisty receptora H1, takie jak difenhydramina lub meklizyna, a także antagonista receptora D2 - metoklopramid. W niektórych sytuacjach lekarz może też zadecydować o przepisaniu ondansetronu.

Wspomagająco przy wymiotach i nudnościach w ciąży można stosować również suplementy diety zawierające wyciąg z imbiru. Warto także zmodyfikować codzienną dietę i wprowadzić małe porcje posiłków o zwiększone zawartości białka oraz unikać pokarmów, które wzmagają problem wymiotów.

Co na wymioty po alkoholu?

Odruch wymiotny przy jedzeniu oraz wymioty po spożyciu nadmiernej ilości alkoholu to powszechna dolegliwość spowodowana drażniącym działaniem etanolu na śluzówki żołądka i przełyku, a także wpływem tej substancji na centralny układ nerwowy.

Istnieje kilka sposobów na uciążliwe wymiotowanie po alkoholu, które można zastosować w domu. Najważniejsze w takiej sytuacji jest przede wszystkim odpowiednie nawodnienie, uzupełnienie niedoborów i pozbycie się z organizmu toksyn, dlatego kluczowe jest picie dużych ilości wody oraz suplementacja elektrolitów, takich jak sód, potas, magnez, które można kupić w każdej aptece bez recepty.

Warto wspomóc się herbatą miętową lub imbirową, która skutecznie łagodzą dolegliwości związane z zatruciem alkoholem. Unikać natomiast należy spożywania tłustych, ciężkostrawnych potraw, które mogłyby dodatkowo naruszyć podrażniony już żołądek i nasilić symptomy.

Co na wymioty? Leki przy jelitówce

Za bardzo częstą przyczynę wymiotów i biegunek uznaje się ostry nieżyt żołądkowo-jelitowy – powszechnie nazywany jelitówką lub grypą żołądkową – który spowodowany jest zwykle zakażeniem wirusowym.

W większości przypadków dolegliwości związane z tym stanem chorobowym nie wymagają specjalnych interwencji medycznych, jednak w przypadku odwodnienia organizmu warto skorzystać z dostępnych w aptece środków leczniczych.

W leczeniu grypy żołądkowej stosuje się tabletki musujące z niezbędnymi elektrolitami, napary ziołowe z mięty, szałwi, dziurawca, a w przypadku uporczywych wymiotów niezbędne mogą okazać się leki przeciwwymiotne w postaci tabletek, saszetek, kropli czy syropów, np. dimenhydrynat, cynaryzyna, prometazyna, metoklopramid.

Co na wymioty? Domowe sposoby

Domowe sposoby na radzenie sobie z nudnościami i wymiotami mogą być pomocne w walce z problemem, szczególnie gdy objawy są łagodne i niespowodowane poważniejszym schorzeniem. W przypadku wystąpienia wymiotów szczególnie przy zatruciu pokarmowym w pierwszej kolejności warto zastosować lekkostrawną dietę i małe porcje, co odciąży żołądek i pomoże zapobiec kolejnym napadom zwracania treści pokarmowej. Zaleca się produkty, takie jak np. sucharki, kisiel, galaretki owocowe czy delikatne zupy na bazie chudego mięsa, czy warzyw korzeniowych. Spośród napojów najlepiej wybierać niegazowaną wodę mineralną, która nawodni organizm bez obciążania żołądka.

Wiele naturalnych środków wspomagających walkę z nudnościami można znaleźć w kuchni. Jednym z najskuteczniejszych jest mięta pieprzowa – jej żucie działa kojąco na żołądek, a herbata miętowa wspomaga procesy trawienne. Napary z rumianku i melisy również mogą przynieść ulgę, pomagając nie tylko w zwalczaniu niestrawności, ale także wspierając odpowiednie nawodnienie organizmu.

Innym skutecznym domowym środkiem jest ocet jabłkowy i choć jego smak może nie przypaść każdemu do gustu, łyżeczka octu jabłkowego wymieszana z herbatą lub niewielką ilością miodu potrafi złagodzić dolegliwości żołądkowe. Warto również sięgnąć po krople żołądkowe, które tradycyjnie stosuje się w celu poprawy trawienia i zniesienia uczucia ciężkości w żołądku. Krople te wspomagają metabolizm i są uznawane za bardzo skuteczne w walce z mdłościami.