Drabina analgetyczna: czym jest i na czym polega?

Co to jest drabina analgetyczna według WHO?

Drabina analgetyczna to opracowany w 1986 oku przez Światową Organizację Zdrowia schemat leczenia bólu poprzez stosowanie leków przeciwbólowych. Schemat przedstawia kilka stopni odczuwania bólu, do których przypisane zostały odpowiednie leki przeciwbólowe, jakie należy zastosować, aby go wyeliminować. Należy zatem wskazać, że leczenie bólu uzależnione jest od intensywności i siły bólu. Skala analgetyczna opracowana przez WHO to skala 3-stopniowa, w której na każdym stopniu stosowany jest inne zestaw leków.

Pierwszy stopień drabiny analgetycznej WHO

Pierwszy stopień (I stopień) drabiny analgetycznej opracowanej przez Światową Organizację Zdrowia stanowi ból o niewielkim nasileniu, w skali numerycznej przypisywane mu są liczny od 1 do 4. Leczenie bólu o niewielkim nasileniu polega przede wszystkim na zastosowaniu leków nieopioidowych, takich jak niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) czy paracetamol. Mechanizmy działania tych leków przeciwbólowych polegają przede wszystkim na hamowaniu syntezy prostaglandyn, które odpowiedzialne są za występowanie dolegliwości bólowych.

Drugi stopień drabiny analgetycznej

Zgodnie ze schematem drugi stopień (II stopień) drabiny analgetycznej stanowi ból o silniejszym nasileniu, który w skali numerycznej mieści się od czterech do sześciu punktów. W przypadku leczeniu bólu z 2 stopnia drabiny analgetycznej stosowane są leki z grupy opioidowych środków przeciwbólowych. Należy jednak podkreślić, że drugi stopień wymaga zastosowania nieco słabszych opioidów, do których nalezą takie leki jak: tramadol, dihydrokodeina czy też etylomorfina. Ponadto lekarz może włączyć również terapię nieopioidowym środkiem przeciwbólowym. Warto również wskazać, że na polskim rynku farmaceutycznym dostępne są także preparaty, które zawierają słabszy opioid (tramaol) z paracetamolem. Zastosowanie takiego środka, ze względu na zawartość dwóch aktywnych substancji sprawia, że może być on skutecznym preparatem znoszącym problem bólu umiejscowiony na 2 szczeblu drabiny analgetycznej.

Trzeci stopień drabiny analgetycznej

III stopień drabiny analgetycznej określa ostry ból o największym nasileniu, który umiejscowiony jest powyżej 6 w skali punktowej. W przypadku leczenia bólu o tak silnym nasileniu zastosowanie mają leki o budowie opioidowej, do których należy morfina, fentanyl, buprenorfina, oksykodon oraz metadon. Warto wskazać, że silne leki, stosowane w zwalczaniu bólu z 3 stopnia Drabiny energetycznej mogą mieć postać tabletek, plastrów, a także iniekcji. Dodatkowo do silnych leków opioidowych bardzo często zaliczane są leki nieopioidowe.

Leczenie bólu w oparciu o drabinę analgetyczną WHO

Leczenie bólu w oparciu o drabinę analgetyczną Światowej Organizacji Zdrowia polega na stosowaniu środków przeciwbólowych, które dedykowane są dla każdego z poszczególnych szczebli trójstopniowej drabiny analgetycznej. Należy jednak wskazać, że często obok terapii przeciwbólowej opartej na lekach stosowane jest jednocześnie leczenie wspomagające. W tym znaczeniu lekami, które mogą być wykorzystywane jednocześnie z preparatami przeciwbólowymi, są:

• kortykosteroidy,
• klonidyna,
• leki uspokajające, 
• leki przeciwpadaczkowe,
• leki przeciwdepresyjne,
• antagonisty receptora n-metylo-d-asparginianu
• leki znieczulające miejscowo.

Wymienione wyżej preparaty mają zróżnicowany wpływ na odczuwanie bólu, niemniej jednak ich zadaniem jest wspomaganie terapii środkami przeciwbólowymi. 

Na każdym szczeblu drabiny analgetycznej można zmodyfikować nieco leczenie i rozważyć zastosowanie również innych metod niwelowania bólu. W tym znaczeniu wykorzystać można:

• metody psychologiczne,
• akupunkturę,
• akupresurę,
• masaż,
• neuromodulacjo,
• metody operacyjne,
• metody onkologiczne.

Dolegliwości bólowe o różnym nasileniu z powodzeniem mogą być leczone poprzez wdrożenie odpowiedniej terapii lekami znoszącymi odczuwanie bólu. Należy jednak mieć na uwadze, że stosowane leki na ból żołądka będą znacznie słabsze, zazwyczaj bowiem wystarczające jest zastosowanie środków z pierwszego szczebla drabiny analgetycznej.

Z kolei słabe leki stosowane przy neuralgii nie przyniosą zamierzonego efektu. Nerwobólom bowiem towarzyszy ostry, rwący ból, dlatego też konieczne może okazać się wówczas zastosowanie silnych medykamentów z trzeciego stania drabiny opracowanej przez WHO.