Depresja lękowa – czym jest i jak się ją leczy?

Depresja lękowa – co to za zaburzenie?

Depresja lękowa (depresja neurotyczna, zaburzenie depresyjno-lękowe mieszane, nerwica lękowa) charakteryzuje się słabszymi objawami charakterystycznymi dla depresji, a silnymi, wysuwającymi się na pierwszy plan objawami lękowymi. Ten uporczywy lęk ma ogólny, niesprecyzowany charakter. Jest niezwiązany z żadną łatwo dającą się określić przyczyną Nazywany jest inaczej „lękiem wolnopłynącym”. Nie ma on dużego nasilenia, ale jest ciągle obecny. Choć lęk towarzyszy chorym stale jego nasilenie jest największe rano i przed zaśnięciem. Osoba z depresją lękową ma tendencje do wycofywania się z życia społecznego. Obniżony nastrój i silny lęk zaburzają życie prywatne, rodzinne i zawodowe.

Czytaj też: dystymia – czym jest i jak się objawia?

Warto zaznaczyć, że specjaliści w dziedzinie zdrowia psychicznego nie mają całkowitej pewności co do istnienia takiego zaburzenia jak depresja lękowa. Wielu z nich uważa, że to po prostu nakładające się na siebie dwa osobne zaburzenia lub jedno z zaburzeń jest skutkiem innego (np. depresja na skutek długotrwałych zaburzeń lękowych). Nie ma też jasności jak klasyfikować to zaburzenie. W niektórych klasyfikacjach jest opisane jako zaburzenie nerwicowe, w innych jako zaburzenie nastroju. Do gabinetów psychoterapeutycznych i psychiatrycznych zgłasza się jednak coraz więcej pacjentów z objawami zarówno depresyjnymi jak i lękowymi, dlatego temat ten jest niezwykle ważny.

Szczególną postacią depresji, w której przewlekle utrzymujące się objawy lękowe pojawiają się na pierwszym planie, jest depresja maskowana. Zaburzenia lękowe mogą być tu tzw. „maską” depresji. Depresja maskowana może przysparzać trudności diagnostycznych, bowiem w swoim obrazie przypomina depresję lękową

Czytaj też: depresja maskowana – jak rozpoznać?

Depresja lękowa – przyczyny

W depresji lękowej, oprócz przyczyn charakterystycznych dla wszystkich zaburzeń depresyjnych takich jak: zaburzenia neuroprzekaźnictwa w mózgu, uwarunkowania genetyczne, zaburzenia w obrębie kory czołowej,  zaburzenia natury hormonalnej, skutki uboczne przyjmowania niektórych leków, traumy przebyte w dzieciństwie zwraca się również uwagę na przyczyny psychospołeczne.

Uważa się że na depresję lękową są szczególnie narażone osoby mające tendencje do ukrywania i tłumienia własnych emocji oraz nie wyrażające swoich uczuć. Wskazuje się także, że depresja lękowa najczęściej dotyka osoby, które żyją w przekonaniu że są odpowiedzialne za innych ludzi, mają głębokie poczucie obowiązku i nie godzą się na kompromisy. Takie osoby obawiają się także utraty pozycji społecznej, uznania, aprobaty. Z czasem w życiu takiej osoby pojawia się silny lęk co w połączeniu z obniżeniem nastroju może skutkować pojawieniem się depresji lękowej. Co charakterystyczne, chorzy na depresję lękową mają tendencję do umniejszania swoim objawom i nie chcą zgłaszać się po pomoc do specjalistów.

Depresja lękowa – objawy. Co powinno zwrócić naszą uwagę?

Jakie są najczęstsze objawy depresji lękowej? Aby zdiagnozować obecność depresji lękowej konieczne jest współwystępowanie depresji i lęku (zazwyczaj o stosunkowo łagodnym charakterze), w takim stopniu, który uniemożliwia uznanie któregokolwiek z tych objawów za dominujący. Niezbędne jest przynajmniej również okresowe występowanie objawów wegetatywnych, takich jak np. przyspieszone bicie serca, zaburzenia przewodu pokarmowego, drżenie czy suchość w ustach.

Wśród objawów typowo depresyjnych zwraca się uwagę na: obniżony nastrój (smutek, przygnębienie), niska samoocena, poczucie winy, utrata zainteresowań, odrętwienie, nieumiejętność czerpania radości z życia (anhedonia), brak energii i żywotności, zaburzenia snu i apetytu. To właśnie tym objawom towarzyszy ciągły, niesprecyzowany lęk.

Czytaj też: depresja poporodowa – jak się objawia i jak ją leczyć?

Według innych kryteriów o rozpoznaniu depresji lękowej można mówić, gdy przez co najmniej miesiąc u pacjenta utrzymuje się nastrój dysforyczny (taki w którym dominuje drażliwość i złość) oraz towarzyszą mu co najmniej 4 z następujących objawów: drażliwość, płaczliwość, nadmierna pobudliwość, pesymizm w postrzeganiu przyszłości i poczucie beznadziei, niska samoocena, zmęczenie, brak energii, problemy z pamięcią i koncentracją, zaburzenia snu, zamartwianie się,  przewidywanie najgorszego. Charakterystyczne w depresji lękowej są również ataki paniki, nad którymi chory nie jest w sposób zapanować, co bardzo negatywnie wpływa na poziom życia.

Czytaj też: zespół stresu pourazowego (PTSD) – czym jest i jak wygląda leczenie?

Aby złagodzić objawy chorzy mają tendencje do sięgania po środki psychoaktywne, co sprawia, że są szczególnie narażone na występowanie różnego rodzaju uzależnień. Występują też silne myśli samobójcze mogące prowadzić do podejmowania prób samobójczych.

Depresja lękowa – leczenie. Farmakoterapia czy psychoterapia?

Największym wyzwaniem w leczeniu depresji lękowej jest postawienie odpowiedniej diagnozy. Jest ono utrudnione ze względu na specyfikę zaburzenia jak i niechęć chorych do zasięgnięcia profesjonalnej pomocy. Leczenie depresji lękowej polega na leczeniu objawów depresji i  objawów lękowych. Najlepsze skutki przynosi połączenie psychoterapii z farmakoterapią.

Czytaj też: zaburzenia adaptacyjne – przyczyny, objawy, leczenie

W praktyce farmakoterapeutycznej stosowane są dwa podejścia: terapia sekwencyjna, zakładająca leczenie w pierwszej kolejności jednego zaburzenia (najczęściej zaczyna się od depresji), a dopiero potem drugiego. Z kolei w tzw. terapii równoległej stosuje się jednocześnie leczenie o charakterze przeciwdepresyjnym, jak i przeciwlękowym.

W leczeniu psychoterapeutycznym najlepszy skutek przynosi krótkoterminowa terapia poznawczo-behawioralna i psychodynamiczna. Warto również skorzystać z psychoedukacji, która pozwoli choremu nauczyć się rozpoznawać objawy nawrotów choroby. Można spróbować również terapii grupowej. Do kontrowersyjnych metod leczenia depresji, w tym depresji lękowej, należą elektrowstrząsy, polegające na elektrycznej stymulacji mózgu. Myśli i próby samobójcze są bezwzględnie przesłanką do hospitalizacji chorego.