Atopowe zapalenie skóry w miejscach intymnych - jak je leczyć?

Egzema w miejscach intymnych - przyczyny

AZS (inaczej atopia) to konsekwencja zaburzenia funkcji barierowych naskórka. Zwykle dotyczy zgięć kończyn dolnych i górnych, twarzy oraz karku, jednak gabinet dermatologiczny nierzadko odwiedzają też osoby, które chorują na atopowe zapalenie skóry w miejscach intymnych. Co jest czynnikiem sprawczym tego typu problemu zdrowotnego? Otóż egzema miejsc intymnych może mieć związek z nieprawidłową pielęgnacją skóry w tych okolicach np. używania do mycia ciała ostrej gąbki, zbyt częste i intensywne podmywanie się, czy stosowanie kosmetyków o agresywnym chemicznym składzie. Z drugiej stronie dermatozie sprzyja też niedostateczna higiena ciała. Nie bez znaczenia są też predyspozycje genetyczne. 

Czynnikami zaostrzającymi AZS miejsc intymnych jest:

• chroniczny stres,
• uszkodzenia mechaniczne,
• noszenie obcisłych ubrań (zwłaszcza spodni),
• noszenie skąpej bielizny,
• ciągłe drapanie się,
• zakażenia bakteryjne,
• niektóre składniki kosmetyków,
• detergenty (np. używany proszek do prania),
• zanieczyszczenie środowiska,
• alergeny.

AZS w miejscach intymnych - objawy

Mówiąc o przyczynach wyprysku atopowego w miejscach intymnych, należy wspomnieć też o objawach. Do podstawowych symptomów AZS w miejscach intymnych należy silny świąd, który wymusza na pacjencie konieczność nieustannego drapania się, co tylko pogarsza stan podrażnionej już skóry. Wielu chorych zauważa też zaczerwienienia i nadmierną suchość skóry w okolicy narządów płciowych. Zmiany skórne mogą mieć postać grudek, pęcherzyków, niekiedy małych nadżerek (konsekwencja ciągłego drapania się). Należy nadmienić, iż krostki na wargach sromowych wraz z ich opuchnięciem i świądem niekiedy świadczą o rozwoju innej choroby np. grzybicy pochwy. Inną przyczyną zmian mogą być choroby weneryczne np. wywołane przez wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV). Czasami przyczyna krostek na wargach sromowych jest bardzo prozaiczna jak np. prosaki lub zapalenie mieszków włosowych okolic intymnych.

Atopowe zapalenie skóry w ciąży

Warto dodać, że atopowe zapalenie skóry w ciąży zwykle nasila się jej początku. U części pacjentek w I trymestrze dochodzi do zaostrzenia objawów, u innych atopia przechodzi w stan remisji. Niekiedy AZS miejsc intymnych daje o sobie znać po raz pierwszy dopiero w chwili, gdy kobieta zachodzi w ciążę. 

AZS miejsc intymnych - leczenie

Wiele osób, które po raz pierwszy słyszą diagnozę - AZS zupełnie nie wie, jak przebiega leczenie egzemy okolic intymnych. Należy podkreślić, że nie da się całkowicie wyleczyć AZS w miejscach intymnych czy każdej innej lokalizacji. Możemy jedynie złagodzić objawy atopii i doprowadzić do jej remisji. Tak więc celem kuracji jest poprawa jakości codziennego życia pacjenta.

Kiedy iść do dermatologa lub alergologa? Najlepiej od razu, gdy zauważymy niepokojące zmiany na ciele. Atopowe zapalenie skóry miejsc intymnych zawsze powinno być skonsultowane ze specjalistą (być może mamy do czynienia z zupełnie innym, znacznie poważniejszym schorzeniem). Doświadczony lekarz, korzystając z odpowiednich narzędzi diagnostycznych (np. testy skórne i płatkowe, badanie poziomu ogólnego IgE, badanie poziomu specyficznego IgE), postawi trafne rozpoznanie i wdroży odpowiednią terapię. 

Uogólniając, fundamentem leczenia AZS jest odpowiednia pielęgnacja i leczenie przeciwzapalne. W zależności od charakteru i nasilenia objawów lekarz może zalecić stosowanie preparatów miejscowych lub doustnych (o działaniu przeciwinfekcyjnym, przeciwhistaminowym, immunomodulującym). W razie ciężkich zaostrzeń AZS specjalista może wdrożyć doustne kortykosteroidy do stosowania przez 1-2 tygodnie.

Atopowe zapalenie skóry - domowe sposoby i codzienna pielęgnacja

Warto mieć świadomość, skóra pacjentów cierpiących na AZS okolic intymnych jest bardzo reaktywna. Z tego względu należy zwracać szczególną uwagę na codzienną pielęgnację i wyeliminować z otoczenia potencjalne czynniki, które mogą podrażniać skórę, działać na nią alergizująco. Niewskazane jest stosowanie kosmetyków perfumowanych, zawierających w składzie sztuczne barwniki, konserwanty i parabeny, czy alkohol, który może doprowadzić do naruszenia płaszcza hydrolipidowego skóry. 

Należy używać łagodnych płynów do higieny intymnej, najlepiej hipoalergicznych o odczynie zbliżonym do naturalnego pH pochwy. Nie powinno się też myć okolic intymnych zwykłym mydłem w kostce, które mocno wysusza skórę ani przecierać chusteczkami nawilżanymi. W okresie zaostrzenia egzemy warto zrezygnować z golenia i depilacji okolic intymnych. Warto też zwrócić uwagę, jakie menstruacyjne środki higieniczne stosujemy (dotyczy kobiet). 

Co jeszcze może okazać się pomocne w walce z uciążliwą egzemą? Pacjenci ze zdiagnozowanym AZS miejsc intymnych powinni unikać nadmiernego pocenia się i gorących kąpieli, co niestety dodatkowo podrażnia skórę i nasila świąd. Dobrą praktyką jest rezygnacja ze standardowych płynów do płukania tkanin i proszków do prania na rzecz detergentów dedykowanych dla alergików, które mają bardziej przyjazne dla skóry składy. Najlepiej nie używać też płynów wybielających.

Mając atopowe zapalenie skóry okolic intymnych, należy unikać noszenia obcisłych ubrań oraz skąpej bielizny wykonanej ze sztucznych, nieoddychających materiałów typu poliester, nylon (czego konsekwencją często bywa egzema na pośladkach). Jeśli chodzi o domowe sposoby łagodzenia objawów, pomocne mogą okazać się kąpiele lecznicze z dodatkiem skrobi ziemniaczanej, która wspomaga regenerację naskórka i zmniejsza świąd. W miarę możliwości zalecamy, aby unikać sytuacji stresogennych, które mogą sprzyjać nawrotom AZS.

Podsumowując, atopowe zapalenie skóry w miejscach intymnych wymaga ścisłej współpracy na linii lekarz-pacjent. Przy dobraniu najlepszej dostępnej metody leczniczej i stosowania się atopika do zaleceń specjalisty (pielęgnacja skóry, przyjmowanie leków, unikanie czynników drażniących) może sprawić, że dermatoza pozostanie w stanie uśpienia na długi czas.