Atopowe zapalenie skóry powiek - przyczyny, objawy, leczenie

Atopowe zapalenie powiek - przyczyny i czynniki ryzyka

Atopowe zapalenie skóry na twarzy, a w szczególności AZS wokół ust i AZS powieki to postaci egzemy, których nie sposób ukryć przed otoczeniem. Nieestetyczne zmiany chorobowe często obniżają samoocenę pacjenta i mogą utrudniać kontakty z innymi, spowodować wycofanie z życia towarzyskiego. Co jest przyczyną atopowego zapalenia skóry na powiece? Niestety nieznane jest dokładne źródło tej dermatozy.

Należy mieć świadomość, iż AZS to choroba dermatologiczna o podłożu genetycznym, na której rozwój może wpłynąć wiele czynników zewnętrznych, jak i wewnętrznych. Atopowe zapalenie skóry powiek jest skutkiem niewłaściwej reakcji układu immunologicznego na nawet minimalne dawki alergenów wziewnych lub pokarmowych. Jako że u osób chorych na AZS istnieje funkcjonalna niewydolność bariery naskórkowej, alergeny mogą w łatwy sposób przenikać z powierzchni skóry do jej głębszych warstw. Do wystąpienia objawów AZS mogą przyczynić się:

• roztocza kurzu domowego,
• pyłki drzew i traw,
• sierść zwierząt domowych.

Przykładowo, część dorosłych pacjentów z atopowym zapaleniem skóry ma alergię na pyłki brzozy. Po spożyciu orzechów, jabłka, marchwi, czy selera może dojść do reakcji krzyżowej i zaostrzenia objawów skórnych w AZS powiek lub w innym rejonie ciała.

Na rozwój atopowego zapalenia skóry powiek może wpłynąć też przewlekły stres,  bierne i czynne palenie tytoniu, zanieczyszczenie środowiska (zwłaszcza powietrza), a także podrażnienie oraz przesuszenie skóry w okolicy oczu np. wskutek stosowania nieodpowiednich kosmetyków pielęgnacyjnych (żel do mycia twarzy, tonik) lub kolorowych (tusz, cień do powiek, krem pod oczy). Nie bez znaczenia są też warunki klimatyczne, rozwój choroby dermatologicznej może zależeć od wilgotności powietrza, temperatury i nasłonecznienia. Warto wspomnieć, że AZS powiek może współwystępować z wiosennym lub atopowym zapaleniem spojówek i rogówki. 
 
AZS powiek (podobnie jak egzema dłoni, czy innej części ciała) często jest diagnozowane u pacjentów, którzy mają przypadki zachorowań na tę dermatozę w najbliższej rodzinie (rodzice, rodzeństwo, dziadkowie).

Atopowe zapalenie powiek - objawy

AZS to choroba, która charakteryzuje się okresami remisji i zaostrzeń. Jakie objawy daje atopowe zapalenie skóry powiek? Na skutek patologicznej reakcji układu odpornościowego na dany czynnik, w przebiegu AZS powieki obserwuje się m.in.: suchość i szorstkość skóry w okolicy oczu, silny świąd. Mogą też wystąpić zmiany rumieniowo-złuszczające. Zmiany zapalne na powiekach czasami utrudniają widzenie chorym. Warto wspomnieć, iż skóra wokół oczu pacjentów ze zdiagnozowanym AZS jest zwykle ciemniejsza niż u osób, które nie chorują na tę dermatozę. Przy atopowym zapaleniu skóry powiek często występują tzw. cienie pod oczami. 

Należy nadmienić, iż ta choroba dermatologiczna wiąże się z dużym dyskomfortem dla pacjenta. Chorzy, odczuwając świąd skóry, często rozdrapują zmiany, co prowadzi do powstawania nieestetycznych strupków. Skóra powiek i w okolicy oczu często jest zgrubiała. Znamienny jest tzw. fałd oczny - podwójny fałd powieki dolnej (objaw Dennie-Morgana).

Atopowe zapalenie skóry powiek - diagnostyka

Jak wygląda rozpoznanie AZS powieki? Poprawna diagnoza tej choroby dermatologicznej bywa wyzwaniem dla lekarzy. Dlaczego? Ponieważ objawy występujące przy atopowym zapaleniu skóry występują też w przebiegu wielu innych przypadłości. Zresztą problemy z różnicowaniem mają nie tylko specjaliści. Przykładowo, wielu pacjentów zupełnie nie wie, jakie są różnice między tego rodzaju egzemą a łuszczycą. Należy przy okazji zaznaczyć, że u chorych na AZS może jednocześnie występować łuszczyca!

Wracając do meritum, jak przebiega diagnoza atopowego zapalenia powiek? Przy podejrzeniu wyprysku atopowego często wykonuje się oznaczenie całkowitego stężenia przeciwciał IgE we krwi. Ważną częścią procesu diagnostycznego jest również badanie fizykalne i szczegółowy wywiad lekarski z pacjentem, podczas którego lekarz m.in. pyta o objawy, przypadki atopii w rodzinie. 

Atopowe zapalenie skóry powiek - domowe sposoby i dieta

Mając atopowe zapalenie skóry domowe sposoby możemy traktować, jako wsparcie dla właściwej kuracji. Co pacjent powinien zrobić na własną rękę, aby poprawić stan zdrowia? Jak złagodzić uciążliwe objawy AZS powieki domowymi metodami? Należy wyeliminować czynniki, które mogą nasilać przebieg schorzenia zapalnego. Warto używać detergentów dostosowanych do potrzeb atopików. Poleca się rezygnację ze standardowych stosowania proszków i płynów do płukania tkanin, które zwykle zawierają substancje zapachowe i barwniki mogące wywoływać podrażnienia. 

Do oczyszczania twarzy lepiej używać hipoalergicznych mleczek i płynów micelarnych zamiast wody.  Przy atopowym zapaleniu skóry powiek po myciu twarzy zaleca się delikatne osuszenie skóry miękkim bawełnianym ręcznikiem, niewskazane jest intensywne pocieranie. Po umyciu i osuszeniu twarzy zawsze powinno się aplikować na skórę twarzy lekki krem nawilżający np. z mocznikiem, gliceryną, kwasem hialuronowym w składzie. Kąpiel chorego z atopią powinna trwać 5-15 minut, a optymalna temperatura wody to 33-34 stopni Celsjusza.

Warto zadbać o zbilansowaną dietę i za pomocą tzw. dietoterapii wzmocnić odporność organizmu oraz usunąć produkty zaostrzające przebieg dermatozy. Zaleca się spożywanie produktów, które są dobrym źródłem kwasów omega-3, omega-6. Należy mieć świadomość, iż deficyt niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNTK) prowadzi do zaburzeń rogowacenia naskórka. Powinno się zadbać o odpowiednią podaż cynku, witaminy C, witaminy D, która zmniejsza procesy zapalny typowy dla atopii. Można wspomóc się też suplementacją, gdyż tylko 20% witaminy D możemy dostarczyć organizmowi w pożywieniu. W zmniejszeniu zmian skórnych charakterystycznych dla AZS (przy współistnieniu alergii pokarmowej) mogą pomóc również niektóre probiotyki. W tym celu zalecamy wykonanie testów pod kątem alergii pokarmowej oraz skonsultowanie się z wykwalifikowanym dietetykiem klinicznym.

Atopowe zapalenie skóry powiek - leczenie zachowawcze

Jak leczyć atopowe zapalenie powiek i kiedy iść do dermatologa? Zaleca się, aby skonsultować się ze specjalistą od razu przy pojawieniu się niepokojących zmian skórnych na twarzy. Należy podkreślić, iż mamy do wyboru jedynie leczenie objawowe. AZS jest chorobą przewlekłą, która ma okresy remisji i zaostrzeń, ale nie da się jej pozbyć z organizmu (może ustąpić samoistnie w dzieciństwie). Jeśli chodzi o samą kurację leczniczą, zwykle wdraża się miejscowe inhibitory kalcyneuryny i terapię emolientową. By złagodzić dokuczliwy świąd, u niektórych pacjentów stosuje się też leki antyhistaminowe (blokują receptory histaminowe H1, znosząc działanie histaminy). Lekarz może podjąć również decyzję o zastosowaniu światłolecznictwa.

Pamiętajmy, że przestrzeganie reżimu emolientowego i stosowanie odpowiednio dobranych (najlepiej hipoalergicznych) kosmetyków myjących do codziennej higieny jest niezbędne do osiągnięcia poprawy stanu skóry powiek objętej tą przewlekłą i nawrotową dermatozą. Przy czym stosowanie tych środków powinno obejmować okres remisji, gdyż dzięki temu możemy zmniejszyć liczbę nawrotów AZS powiek i ograniczyć konieczność wdrażania substancji czynnych.