Antybiotyk na anginę u dzieci i dorosłych: co warto wiedzieć?

Czym jest angina?

Angina to ostry stan zapalny gardła i migdałków podniebiennych wywołany kontaktem drobnoustrojów z tkanką limfatyczną i błonami śluzowymi. Jest chorobą zakaźną, która z łatwością przenosi się drogą kropelkową, czyli podczas kichania, kaszlu czy mówienia. Do zakażenia dochodzi przy kontakcie z osobą chorą lub nosicielem. Rzadziej choroba rozwija się wskutek reaktywacji patogenów zasiedlających błonę śluzową gardła. Do takiej sytuacji może dojść w warunkach obniżonej odporności. W zależności od wieku, przyczyny choroby mogą być nieco inne.

Angina bakteryjna występuje znacznie rzadziej (tylko u 5-10% dorosłych i 15-30% dzieci). Drobnoustrojami, które ją wywołują są w większości przypadków beta-hemolizujące paciorkowce grupy A (Streptococcus pyogenes). Ostre zapalenie gardła i migdałków podniebiennych wywołane przez ten gatunek bakterii jest nazywane anginą paciorkowcową. Choroba dotyczy głównie dzieci w wieku 5-15 lat i często występuje w dużych skupiskach ludzkich (np. przedszkolach i szkołach). Znacznie rzadziej przyczyną anginy są inne drobnoustroje (np. inne grupy paciorkowców, dwoinka rzeżączki, Arcanobacterium haemolyticum).

Jakie są objawy anginy?

Najczęstsze objawy anginy to:

• silny ból gardła i migdałków,
• pieczenie gardła,
• zaczerwienienie gardła,
• utrudnione przełykanie śliny,
• stan podgorączkowy lub gorączka,
• ból głowy,
• ból brzucha,
• złe samopoczucie,
• bóle mięśniowo-stawowe.

Angina wirusowa i angina bakteryjna różnią się przebiegiem. Ostre wirusowe zapalenie gardła cechuje się współwystępowaniem innych objawów świadczących o zakażeniu wirusem, tj. katar, zapalenie spojówek czy biegunka. Czasami występuje kaszel i chrypka. Choroba ma zazwyczaj łagodniejszy przebieg, temperatura ciała jest tylko nieznacznie podwyższona lub utrzymuje się w normie, a na migdałkach nie widać nalotu. Dolegliwości ustępują szybko (na ogół w ciągu 3-4 dni).

Z kolei angina paciorkowcowa wyróżnia się nagłym i ostrym początkiem. Do charakterystycznych objawów należy wysoka gorączka. Migdałki są obrzęknięte i pokryte włóknikiem. Często występują także powiększone węzły chłonne. Objawy anginy bakteryjnej utrzymują się zazwyczaj przez 8-10 dni.

Leczenie anginy

Leczenie anginy to leczenie przyczynowe i/lub leczenie objawowe. Leczenie przyczynowe jest stosowane przy anginie bakteryjnej i obejmuje antybiotykoterapię. Jej celem jest zarówno szybka eliminacja bakterii występujących na powierzchni błony śluzowej gardła, jak i zapobieganie powikłaniom. Należą do nich między innymi:

• gorączka reumatyczna,
• ropień okołomigdałkowy,
• zapalenie wsierdzia,
• zapalenie płuc,
• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
• zapalenie zatok przynosowych,
• ostre zapalenie ucha środkowego.

Leczenie objawowe jest ukierunkowane na niwelowanie uciążliwych objawów infekcji i jest stosowane zarówno w przypadku anginy paciorkowcowej, jak i wirusowej. Osobom chorym zazwyczaj zaleca się odpoczynek, nawadnianie organizmu, a także zażywanie leków przeciwbólowych i przeciwgorączkowych oraz miejscowych preparatów na ból gardła.

Antybiotyki na anginę paciorkowcową

Antybiotyki powinny być stosowane wyłącznie w przypadku anginy bakteryjnej. W przypadku anginy na podłożu wirusowym stosowanie antybiotyków jest bezcelowe i może mieć negatywne skutki dla organizmu, m.in. zaburzać florę jelitową. Aby ocenić prawdopodobieństwo zakażenia paciorkowcem, lekarze często posługują się specjalną skalą. Według rekomendacji rozpoznanie anginy paciorkowcowej powinno być postawione na podstawie badania mikrobiologicznego. Mogą być to szybkie testy antygenowe lub posiewy z wymazów z gardła i migdałków.

Antybiotykiem stosowanym z wyboru w anginie paciorkowcowej jest fenoksymetylopenicylina (penicylina V, penicylina fenoksymetylowa). W przypadku uczulenia na penicylinę lekarz może zdecydować się na inny antybiotyk. Zazwyczaj jest to substancja z grupy cefalosporyn lub makrolidów.

Leczenie anginy bakteryjnej jest zazwyczaj doustne i trwa 10 dni (z wyjątkiem terapii azytromycyną). W szczególnych przypadkach stosuje się preparaty domięśniowe. W celu ograniczenia rozprzestrzeniania się drobnoustrojów osoba chora na ostre zapalenie gardła powinna izolować się przez okres 24 godzin od rozpoczęcia antybiotykoterapii.

W przypadku nawracającej anginy bakteryjnej stosuje się zmodyfikowany schemat antybiotykoterapii, który może obejmować cefadroksyl w formie doustnej, klindamycynę w formie doustnej lub penicylinę w iniekcji domięśniowej. U dzieci, u których występuje przerost migdałków podniebiennych, czasami rozważa się operację.

Antybiotyki w formie tabletek i kapsułek

Antybiotyki na anginę bakteryjną dostępne w formie tabletek i kapsułek to:

• fenoksymetylopenicylina (Ospen) - lek z wyboru,
• cefadroksyl (Duracef),
• cefaleksyna (Cefaleksyna TZF),
• erytromycyna (Erythromycynum TZF, Davercin),
• klarytromycyna (Fromilid, Fromilid Uno, Klabax, Klabion Uno, Klacid, Klacid Uno, Klarmin, Taclar),
• azytromycyna (Sumamed, Azimycin, Azitrox, AzitroLEK, Azithromycin Aurovitas, Azithromycin Krka, Azycyna, Azibiot, Nobaxin).

Antybiotyki w formie zawiesiny doustnej

Leki w formie zawiesiny doustnej są najczęściej stosowane u dzieci, które mają problem z połykaniem tabletek. W tej postaci są dostępne następujące preparaty na anginę paciorkowcową:

• fenoksymetylopenicylina (Ospen) - lek z wyboru,
• cefadroksyl (Duracef),
• klarytromycyna (Klabax EC, Klacid),
• azytromycyna (Sumamed, Sumamed forte, AzitroLEK, Azycyna).

Jak prawidłowo stosować antybiotyk na anginę?

Antybiotyki należy zawsze przyjmować zgodnie z zaleceniami lekarza. Oto kilka zasad racjonalnej antybiotykoterapii, których należy przestrzegać w przypadku anginy bakteryjnej.

• Nie należy stosować antybiotyków nieprzepisanych przez lekarza.
• Należy stosować dokładne dawki leku zalecone przez lekarza oraz przestrzegać pór przyjmowania leku.
• Nawet jeśli wystąpi poprawa samopoczucia i objawy anginy bakteryjnej ustąpią, nie należy przerywać leczenia wcześniej, niż zalecił to lekarz.

Leczenie objawowe

Objawowe leczenie anginy pozwala zredukować stan zapalny oraz złagodzić uciążliwe dolegliwości, takie jak ból gardła czy ból głowy. W tym celu stosuje się różnego rodzaju preparaty dostępne bez recepty.

Są to:

• tabletki i kapsułki zawierające niesteroidowy lek przeciwzapalny (ibuprofen lub paracetamol),
• roztwory do płukania gardła zawierające leki przeciwbólowe (diklofenak),
• pastylki, spraye i syropy na ból gardła ze składnikami aktywnymi takimi jak lidokaina, flurbiprofen, benzydamina, chlorchinaldol, amylometakrezol, wyciągi roślinne.

Domowe sposoby na anginę obejmują stosowanie kompresów oraz płukanie gardła naparami roślinnymi. Uważa się, że skuteczne w walce z bólem gardła są też syropy na bazie miodu, cebuli, czosnku lub maliny. W okresie choroby należy w sposób szczególny dbać o higienę jamy ustnej.

Leki na anginę dla kobiet w ciąży i karmiących piersią

W przypadku infekcji u kobiety w ciąży, podejrzewającej ciążę lub karmiącej piersią należy powiadomić lekarza przed rozpoczęciem leczenia, aby możliwe było dobranie leku niewywierającego negatywnego wpływu na dziecko. Za takie substancje uważa się zazwyczaj penicyliny i cefalosporyny II generacji.