Leki na wątrobę: regeneracja i wspomaganie pracy wątroby

Zdrowa wątroba — jakie choroby mogą jej zagrażać?

Choroby wątroby są zróżnicowane pod względem etiologii, objawów oraz tempa postępowania.

Najczęściej spotykane to stłuszczenie wątroby (alkoholowe lub niealkoholowe), które jest wynikiem nagromadzenia tłuszczu w komórkach wątroby, oraz zapalenie wątroby, którego przyczyny mają różne podłoże — wirusowe, toksyczne lub autoimmunologiczne.

W przypadku braku odpowiedniego leczenia u pacjentów mogą rozwijać się poważniejsze schorzenia. Bez odpowiedniej terapii może dojść do marskości wątroby, która charakteryzuje się nieodwracalnym uszkodzeniem struktury narządu i prowadzi do jego niewydolności. W skrajnych przypadkach dochodzi do całkowitego zaniku funkcji wątroby — taki stan stanowi bezpośrednie zagrożenie życia.

Podejście do leczenia i regeneracji wątroby zawsze wymaga indywidualnego rozważenia przypadku pacjenta, a jednym z podstawowych elementów terapii są leki. Zależnie od przyczyny i stadium choroby, stosowane są różne klasy farmaceutyków, które mają na celu ochronę, regenerację komórek wątroby, a także łagodzenie objawów bólowych i poprawę ogólnego stanu zdrowia osoby chorej.

Klasyfikacja leków — jak różne leki wpływają na funkcjonowanie wątroby?

Leki stosowane w leczeniu schorzeń wątroby można podzielić na kilka głównych kategorii. Każda z nich skupia się na innym aspekcie leczenia, od ochrony komórek wątroby, przez walkę z infekcjami wirusowymi, aż po kontrolę reakcji autoimmunologicznych i regulację poziomu cholesterolu.

Zastosowanie odpowiednich preparatów na leczenie i wspomaganie wątroby zależy od konkretnej diagnozy i stanu pacjenta, a także od współistniejących schorzeń.

Leki hepatoprotekcyjne

Leki na wątrobę o właściwościach hepatoprotekcyjnych są stosowane w celu ochrony komórek narządu przed uszkodzeniami (z różnych przyczyn) oraz wspomagania ich regeneracji.

Najczęściej stosowane substancje:

• Kwas ursodeoksycholowy (UDCA) — stabilizuje błony komórkowe i chroni hepatocyty (komórki wątroby) przed toksycznym działaniem kwasów żółciowych. Stosuje się go w leczeniu chorób dróg żółciowych, cholestazy oraz w marskości wątroby. Dostępna jest zarówno w postaci tabletek, jak i kapsułek;
• Fosfolipidy — są elementami błon komórkowych, które wspierają regenerację uszkodzonych hepatocytów. Wykorzystywane w leczeniu stłuszczenia wątroby, a także jako wspomaganie w marskości wątroby. Wiele preparatów zawierających fosfolipidy można nabyć bez recepty.
• Sylimaryna, ekstrakt z ostropestu plamistego (połączenie sylibiny, sylidiaminy, sylikrystyny) — wykazuje silne właściwości ochronne, stabilizuje błony komórkowe hepatocytów i neutralizuje wolne rodniki, które mogą je uszkadzać. Jest skuteczna w przypadku stłuszczenia wątroby, toksycznych uszkodzeń narządu oraz w marskości wątroby. Na ogół jej przyjmowanie nie wiąże się z występowaniem skutków ubocznych, jednak niektórzy pacjenci mogą doświadczać dyskomfortu ze strony układu pokarmowego (najczęściej biegunek).

Wymienione leki są szeroko stosowane w leczeniu chorób wątroby, które wymagają wsparcia w regeneracji komórek narządu, szczególnie w przypadkach, gdy dochodzi do uszkodzeń spowodowanych niewłaściwą dietą lub nadużywaniem alkoholu.

Leki przeciwwirusowe

Wirusowe zapalenie wątroby typu B i C są poważnymi schorzeniami, które mogą prowadzić do marskości i niewydolności wątroby. Leki przeciwwirusowe mają na celu zahamowanie replikacji wirusów, zmniejszenie wiremii i w efekcie umożliwienie kontrolowania przebiegu choroby i wdrożenie działań ukierunkowanych na regenerację wątroby.

• Tenofowir — stosowany głównie w leczeniu przewlekłego wirusowego zapalenia wątroby typu B. Hamuje aktywność odwrotnej transkryptazy, co zmniejsza replikację wirusa.
• Entekawir — lek o silnym działaniu przeciwwirusowym, również stosowany w terapii przewlekłego WZW B. Ma korzystny profil bezpieczeństwa i jest skuteczny w długotrwałym leczeniu.
• Glekaprewir i pibrentaswir to leki przeciwwirusowe stosowane w leczeniu wirusowego zapalenia wątroby typu C. Występują w postaci skojarzonej terapii jako jeden preparat.
• Sofosbuwir i ledipaswir — nowoczesne leki stosowane w terapii przewlekłego WZW C. Charakteryzują się wysoką skutecznością i są częścią złożonego leczenia przeciwwirusowego.
• Rybawiryna — stosowana w terapii skojarzonej z innymi lekami przeciwwirusowymi, szczególnie w leczeniu przewlekłego zapalenia wątroby typu C.

Leki immunosupresyjne

Autoimmunologiczne choroby wątroby związane są z nieprawidłową odpowiedzią układu odpornościowego, który atakuje własne komórki wątroby. Leki immunosupresyjne mają za zadanie zahamować przebieg niepożądanych procesów i chronić komórki wątroby przed dalszym uszkodzeniem.

Leki na wątrobę stosowane w chorobach o podłożu autoimmunologicznym:

• Prednizon — kortykosteroid o silnym działaniu przeciwzapalnym. Zmniejsza stan zapalny i hamuje nieprawidłową odpowiedź immunologiczną.
• Azatiopryna — lek immunosupresyjny, który stosuje się w terapii długoterminowej, szczególnie w połączeniu z prednizonem. Leczenie skojarzone pozwala na szybsze zmniejszenie dawek kortykosteroidów, a tym samym na uniknięcie skutków ubocznych, które mogą być konsekwencją długotrwałej terapii.

Leki obniżające poziom cholesterolu

Stłuszczenie wątroby (alkoholowe wynikające z nadużywania alkoholu i niealkoholowe często spowodowane nieprawidłowym stylem życia czy niewłaściwą dietą) często powiązane jest z dyslipidemią — zaburzeniami poziomu lipidów we krwi. Z tego względu leki obniżające poziom cholesterolu w wielu przypadkach stają się częścią leczenia tego rodzaju chorób wątroby.

Do tej kategorii leków należą:

• statyny (atorwastatyna, rosuwastatyna) — zmniejszają stężenie LDL, co przekłada się na zmniejszenie ryzyka stłuszczenia wątroby oraz innych powikłań metabolicznych. Są także często stosowane w profilaktyce chorób sercowo-naczyniowych;
• fibraty — preparaty wybierane w drugiej kolejności. Obniżają poziom trójglicerydów i wpływają na poprawę profilu lipidowego. Korzystne w leczeniu stłuszczenia wątroby, które związane jest z dyslipidemią.

Stosowanie leków obniżających poziom cholesterolu może przyczynić się do poprawy funkcjonowania wątroby u pacjentów z zaburzeniami metabolicznymi.

Leki żółciopędne

W chorobach wątroby, w przypadkach, gdy występują zaburzenia przepływu żółci (np. kamica żółciowa czy cholestaza), stosuje się leki żółciotwórcze i żółciopędne.

• Kwas ursodeoksycholowy (wymieniony także w przypadku kategorii leków hepatoprotekcyjnych) — stosowany w leczeniu cholestazy oraz kamicy żółciowej. Zwiększa produkcję żółci, poprawia jej przepływ przez drogi żółciowe i zapobiega powstawaniu złogów.
• Hymekromon — lek żółciopędny. Działa trzyetapowo: choleretycznie (nasila wydzielanie żółci), cholekinetycznie (wspomaga transport i wydalanie żółci) i spazmolitycznie (ogranicza napięcie mięśni przewodów żółciowych i zwieracza).

Czy suplementy diety i preparaty ziołowe faktycznie mogą wspomóc regenerację wątroby?

Suplementy diety oraz mieszanki ziołowe są często stosowane jako wspomaganie w leczeniu chorób wątroby. Wykazują działanie ochronne, regeneracyjne, poprawiają ogólny stan zdrowia wątroby oraz korzystnie wpływają na pracę jelit i cały układ pokarmowy.

Pamiętaj jednak, że przyjmowanie suplementów diety bez konsultacji z lekarzem może skutkować niepożądanym działaniem substancji w nim zawartych — nawet jeśli są one pochodzenia „naturalnego”, a producent reklamuje je jako dobrze przebadane i w pełni bezpieczne. Pamiętaj, że składniki aktywne zawarte w suplementach diety mogą wchodzić w interakcje z przyjmowanymi lekami.

Jakie surowce roślinne może zawierać suplement diety ukierunkowany na zdrową wątrobę?

• Ziela karczocha zwyczajnego (wyciąg/ekstrakt z liści karczocha)
• Wyciąg/ekstrakt z nasion ostropestu plamistego
• Ziele tymianku pospolitego
• Ziele dziurawca zwyczajnego
• Wyciąg/ekstrakt z korzenia cykorii
• Liście z zielonej herbaty
• Mniszek lekarski
• Kurkumę (ostryż długi)