Szczekający kaszel – poznaj skuteczne leki na zapalenie krtani i tchawicy. Czy istnieją domowe sposoby leczenia?

Co to jest zapalenie krtani i tchawicy?

Krtań jest granicą pomiędzy górnymi a dolnymi drogami oddechowymi. Łączy gardło z tchawicą, która z kolei dzieli się na dwa oskrzela. To właśnie dzięki strunom głosowym znajdującym się w krtani jesteśmy w stanie mówić.

Niestety, niekiedy może dojść do rozwinięcia się zapalenia krtani lub tchawicy, które poza tym, że obejmuje wymienione struktury, może także zajmować otaczające je tkanki, dość boleśnie dając o sobie znać. 

Ze względu na czas trwania, zapalenie możemy podzielić na ostre i przewlekłe. Ostre zapalenie krtani trwa poniżej 3 tygodni, a powyżej tego czasu mówimy o procesie przewlekłym. Zapalenie ostre najczęściej jest wywoływane infekcją wirusową lub bakteryjną. Przewlekłe związane jest z długotrwałym narażeniem na czynniki drażniące błonę śluzową krtani, np. dym tytoniowy i zanieczyszczenie środowiska lub nadużywaniem głosu albo pracą w klimatyzowanych pomieszczeniach.

Warto dodać, że forma przewlekła zapalenia krtani może być spowodowana także refluksem żołądkowo-przełykowym, refluksem żołądkowo-krtaniowym lub chorobami ogólnoustrojowymi (np. sarkoidozą).

Wyróżnia się dwa szczególne rodzaje ostrego zapalenia krtani:

• Ostre podgłośniowe zapalenie krtani (krup) – powodowane przez wirusy, najczęściej wirus paragrypy typu 1 i 3, rzadziej przez RSV lub adenowirusy. Typowe dla dzieci w wieku od 6 miesiąca do 5 roku życia. Najczęściej ma łagodny przebieg i dobrze reaguje na leczenie.
• Ostre nadgłośniowe zapalenie krtani – czynnikiem etiologicznym jest bakteria Haemophilus Influenzae typu B (Hib), obecnie występuje rzadziej dzięki obowiązkowemu szczepieniu przeciwko temu patogenowi. Może dotykać zarówno dzieci, jak i dorosłych. Nieleczone grozi gwałtowną obturacją (zwężeniem) dróg oddechowych, w tym obrzękiem krtani i trudnościami z oddychaniem.

Zapalenie tchawicy rzadko występuje jako odrębna jednostka chorobowa. Najczęściej towarzyszy infekcjom górnych dróg oddechowych, w tym zapaleniu krtani.

Jakie objawy towarzyszą zapaleniu tchawicy i krtani?

Do ogólnych objawów zapalenia krtani i tchawicy zalicza się:

• niekiedy chrypkę, bezgłos;
• ból gardła, krtani;
• kaszel;
• uczucie przeszkody, drapanie i suchość w gardle;
• duszność;
• gorączka i ogólne osłabienie.

Ostre podgłośniowe zapalenie krtani

Bardzo charakterystyczny jest suchy, napadowy tzw. szczekający kaszel. Może wystąpić duszność wdechowa (zazwyczaj w nocy lub rano) i świst oddechowy (stridor). Ponadto obecne są objawy grypopodobne, takie jak podwyższona temperatura ciała, katar, osłabienie, niepokój. Ze względu na inną budowę krtani, dzieci są narażone na cięższy przebieg.

Ostre nadgłośniowe zapalenie krtani

Objawy mogą się znacznie różnić w zależności od wieku chorego. U dzieci charakterystyczna jest szybko rozwijająca się niewydolność oddechowa (objawiająca się dusznością ze stridorem), mogąca wymagać leczenia szpitalnego.

Jest ona skutkiem obrzęku nadgłośniowej okolicy krtani, co powoduje zmniejszenie przepływu powietrza. Towarzyszy jej silny ból gardła i ślinienie się. Głos może być stłumiony i niewyraźny (tzw. barani głos). Przebieg choroby u dorosłych i starszych dzieci jest z reguły łagodniejszy – często obserwuje się jedynie ból gardła i zaburzenia przełykania. Objawom (zarówno u dzieci, jak i u dorosłych) towarzyszy gorączka.

Jak leczyć zapalenie krtani i tchawicy?

Jeśli przebieg choroby jest łagodny, wystarczające będzie leczenie objawowe. Możesz zastosować leki przeciwgorączkowe, takie jak ibuprofen lub paracetamol.

• Zalegającą w drogach oddechowych wydzielinę pomoże odkrztusić syrop na kaszel z ambroksolem, bromheksyną, czy acetylocysteiną.
• Zkolei na suchy kaszel świetnie sprawdzi się syrop z lewodropropizyną, dekstrometorfanem, butamiratem lub prawoślazowy.
• Silny ból gardła można łagodzić tabletkami do ssania lub sprayami. W aptece warto szukać tych, które zawierają np. lidokainę, benzydaminę, salicylany.

A co jeśli ból gardła nie jest mocno nasilony, a problemem jest po prostu sucha, podrażniona śluzówka? W tym przypadku lepiej sprawdzą się ziołowe tabletki do ssania, które działają łagodząco. 

W przypadku ostrego podgłośniowego zapalenia krtani o ostrzejszym przebiegu, kiedy stan zapalny błony śluzowej powoduje trudności w oddychaniu, stosuje się glikokortykosteroidy.

Można przyjąć je:

• doustnie, domięśniowo – w takim przypadku zastosujemy deksametazon;
• wziewnie – wtedy będzie to zazwyczaj budezonid.

Zazwyczaj wystarczające jest podanie jednej dawki. Glikokortkosteroidy hamują proces zapalny toczący się w drogach oddechowych i zwiększają ich światło, ułatwiając oddychanie. 

W skrajnych przypadkach, jeśli zwężenie dróg oddechowych i wynikająca z tego duszność są mocno nasilone, niezbędne jest podanie adrenaliny w formie wziewnej, jednak robi się to wyłącznie w szpitalu.

Łagodne postacie ostrego nadgłośniowego zapalenia krtani mogą być leczone objawowo, podobnie jak podgłośniowego, a te bardziej nasilone zazwyczaj wymagać będą leczenia w szpitalu.

Leki bez recepty – przykładowe preparaty

Paraetamol dostaniemy w preparatach takich jak np. Apap, Panadol, Paracetamol Hasco.

• Dawkownie u dzieci to 10-15 mg/kg masy ciała co 4-6 godzin (maks. 60 mg/kg/dobę), a u dorosłych 500-1000 mg co 4-6 godzin (maks. 4000 mg/dobę).

Nurofen, Ibufen, Ibuprom to przykładowe preparaty z ibuprofenem.

• U dzieci stosuje się je w dawce 5-10 mg/kg masy ciała co 6-8 godzin (maks. 30 mg/kg/dobę), a u dorosłych 200-400 mg co 4 godziny, maks. 1800 mg/dobę.

Na mokry kaszel można przyjmować np. syrop Mucosolvan w dawce 30 mg 2-3 × dziennie u dorosłych, a u dzieci od 1. roku życia – zgodnie z ulotką (dawki są różne w zależności od wieku). Skuteczny będzie także syrop ACC Classic, którzy dorośli i dzieci powyżej 14 roku życia powinni przyjmować w dawce 10 ml 2-3 razy na dobę, dzieci w wieku 3-6 lat: 5 ml 2-3 razy na dobę, a dzieci w wieku 7-14 lat: 10 ml 2 razy na dobę. Mucosolvan i ACC Classic pomogą rozrzedzić zalegającą wydzielinę.

Na kaszel suchy można stosować Levopront lub Supremin, które zablokują odruch kaszlowy. Levopront mogą przyjmować dzieci od 2. roku życia w dawce 1 mg/kg masy ciała 3 razy dziennie, a Supremin – dzieci od 2. miesiąca życia w dawce 15 ml syropu 3-4 razy dziennie. Natomiast syrop prawoślazowy Hasco załagodzi suchy kaszel, dzięki swojemu powlekającemu i ochronnemu działaniu na błonę śluzową gardła.

Mogą go przyjmować dzieci od 1. roku życia w dawce 5-10 ml 3-4 razy dziennie. Po względem dostępności dla dzieci sytuacja wygląda nieco inaczej w przypadku tabletek i sprayów na ból gardła – większość z nich, np. Orofar, Tantum Verde, czy Cholinex można stosować dopiero od 6 roku życia. Jedynie tabletki na bazie wyciągów ziołowych, takie jak Fiorda czy Gardimax Herbal można podawać dzieciom od 4 r.ż.

Domowe sposoby na zapalenie krtani i tchawicy

Domowe sposoby mogą wspomagać leczenie i przyspieszyć powrót do zdrowia. Co warto zastosować?

• Odpoczynek w łóżku, odpowiednie nawodnienie, odpoczynek głosowy – unikanie szeptu, ograniczenie mówienia.
• Nawilżanie powietrza w pomieszczeniu, w którym najczęściej się przebywa – np. za pomocą nawilżaczy powietrza lub mokrych ręczników na kaloryferze – suche powietrze nasila objawy.
• Inhalacje z soli fizjologicznej lub soli fizjologicznej z dodatkiem olejków eterycznych – nawilżą błonę śluzową gardła, krtani, tchawicy i oskrzeli, co wspomoże jej regenerację i załagodzi objawy.
• Zaprzestanie palenia tytoniu i spożywania alkoholu.

FAQ – najczęściej zadawane pytania przez pacjentów