Refluks stresowy – objawy, przyczyny, leczenie

Refluks stresowy – objawy

Choroba refluksowa przełyku, określana również refluksem żołądkowo-przełykowym lub refluksem żołądka, związana jest z nieprawidłowym funkcjonowaniem układu pokarmowego i charakteryzuje się cofaniem treści żołądkowej do przełyku. 

Dolegliwości mogą pojawić się u każdego, bez względu na wiek lub płeć. Refluks u niemowlaka jest naturalnym procesem fizjologicznym, związanym z niedojrzałością układu pokarmowego. Zwykle ustępuje samoistnie po ukończeniu 1. roku życia. Refluks u dzieci, podobnie jak u osób dorosłych, związany jest przede wszystkim z nieprawidłowym funkcjonowaniem dolnego zwieracza przełyku – mięśnia, którego działanie zapobiega cofaniu się treści żołądkowej do górnego odcinka przewodu pokarmowego. 

Podczas jedzenia mięsień dolnego zwieracza przełyku rozkurcza się, aby umożliwić przedostanie się pokarmu do żołądka, a następnie obkurcza się, aby zapobiec cofaniu treści żołądkowej z powrotem do górnego odcinka przewodu pokarmowego. Jego nieprawidłowa czynność (niedomykalność lub zbyt słaby skurcz) wywołuje dolegliwości związane z refluksem żołądkowo-przełykowym. 

Objawy refluksu stresowego nie różnią się znacząco od symptomów refluksu żółciowego czy refluksowego zapalenia przełyku. Mogą pojawić się nagle w wyniku doświadczenia silnych emocji lub stresującej sytuacji. Dolegliwości obejmują najczęściej: 

• zgagę (uczucie pieczenia lub palenia za mostkiem), 
• ból lub pieczenie w klatce piersiowej, 
• uczucie cofania się treści żołądkowej do przełyku, 
• częste odbijanie, 
• nudności i wymioty, 
• niestrawność (w tym wzdęcia i zaparcia), 
• nieprzyjemny zapach z ust, 
• ślinotok, 
• ból w nadbrzuszu, 
• kaszel, 
• świszczący oddech, 
• chrypkę, 
• kołatanie serca. 

 
Dodatkowo osoby z refluksem mogą odczuwać symptomy związane z reakcją organizmu na stres, takie jak trudności w przełykaniu (uczucie guli w gardle), duszności, drżenie rąk, nadmierna potliwość, problemy z zasypianiem oraz uczucie zmęczenia i osłabienia. 

Refluks stresowy – przyczyny 

Refluks stresowy, jak sama nazwa wskazuje, jest najczęściej wynikiem przewlekłego stresu, który zaburza prawidłowe funkcjonowanie układu pokarmowego. Dodatkowo jego podłożem mogą być niektóre zaburzenia psychiczne, takie jak depresja, zaburzenia lękowe, stres pourazowy, choroba afektywna dwubiegunowa czy napięcie emocjonalne. 

Pozostałe przyczyny refluksu stresowego nie są do końca znane, jednak do wystąpienia dolegliwości z nim związanych może przyczynić się wiele czynników. Należą do nich między innymi: 

• jedzenie w pośpiechu,
• odwodnienie, 
• spożywanie zbyt dużych porcji posiłków, 
• złe nawyki żywieniowe, w tym dieta bogata w tłuszcze zwierzęce, węglowodany proste i pełnotłusty nabiał, 
• nadkwasota, czyli nadmierne wydzielanie soku żołądkowego, a zwłaszcza zawartego w nim kwasu solnego, 
• siedzący tryb życia, 
• brak aktywności fizycznej, 
• noszenie zbyt ciasnych ubrań, 
• palenie papierosów, 
• nadużywanie alkoholu, 
• spożywanie kwaśnych i pikantnych potraw w nadmiarze, 
• jedzenie w niewłaściwej pozycji (na leżąco lub półleżąco), 
• nadwaga i otyłość, 
• ciąża, 
• przyjmowanie niektórych leków, zwłaszcza doustnych środków antykoncepcyjnych, antydepresantów i leków przeciwbólowych (z aspiryną lub ibuprofenem). 

Dolegliwości związane z refluksem mogą nasilać się również w wyniku długotrwałych, negatywnych emocji, przebytej traumy czy żałoby po stracie bliskiej osoby. 

Refluks stresowy – leczenie

Refluks stresowy może być trudny do zdiagnozowania, ponieważ w jego przebiegu nie występują patologiczne zmiany w przełyku. Jego rozpoznanie opiera się zatem na szczegółowym wywiadzie lekarskim i badaniu fizykalnym. 

Leczenie refluksu stresowego polega przede wszystkim na zmianie stylu życia, a zwłaszcza dotychczasowych nawyków żywieniowych i ograniczeniu czynników wywołujących chorobę (zwłaszcza stresu), poprzez znalezienie czasu na odpoczynek w ciągu dnia, wysypianie się, stosowanie technik relaksacyjnych, zwiększenie aktywności fizycznej oraz regularną praktykę jogi i medytacji. Psychoterapia, szczególnie w nurcie poznawczo-behawioralnym, a także trening umiejętności radzenia sobie ze stresem, mogą pomóc w jego redukcji i złagodzeniu objawów refluksu.  

Kluczową rolę w leczeniu refluksu stresowego odgrywa zbilansowana dieta, która powinna opierać się na: 

• unikaniu produktów, które sprzyjają zarzucaniu treści żołądkowej do przełyku (szczególnie naparów z mięty, owoców cytrusowych, pieczywa żytniego, ostrych przypraw, żywności wysokoprzetworzonej, napoi gazowanych, orzechów, warzyw kapustnych i roślin strączkowych),
• regularnych posiłkach w niewielkich odstępach czasu i w mniejszych porcjach,  
• ograniczeniu spożycia alkoholu i kofeiny, 
• unikaniu jedzenia słodyczy (zwłaszcza czekolady), 
• ograniczeniu pokarmów bogatych w tłuszcze zwierzęce i cukry proste, a także kwaśnych i pikantnych potraw oraz pełnotłustego nabiału,
• rezygnacji ze smażonych posiłków na rzecz pieczenia, gotowania na parze i duszenia pod przykryciem, 
• włączeniu do jadłospisu pieczywa pszennego i razowego, białego ryżu, chudego mięsa, ryb i nabiału o obniżonej zawartości tłuszczu oraz produktów żywnościowych bogatych w błonnik i składniki mineralne, 
• unikaniu jedzenia w pośpiechu i bezpośrednio przed snem (ostatni posiłek należy zjeść nie później niż 2-3 godziny przed pójściem spać), 
• odpowiednim nawadnianiu organizmu (niegazowana woda mineralna lub przegotowana). 

W przypadku, gdy zmiana stylu życia nie przynosi oczekiwanych rezultatów, lekarz może wdrożyć leczenie farmakologiczne. Wśród najczęściej wykorzystywanych farmaceutyków w leczeniu refluksu stresowego znajdują się inhibitory pompy protonowej i blokery receptora histaminowego, które hamują nadmierne wydzielanie kwasu solnego w żołądku. 

W łagodzeniu objawów refluksu stresowego z pomocą przychodzą również domowe sposoby, takie jak leżenie na boku z podniesionym wezgłowiem, a także sporządzanie herbat ziołowych, w tym naparów z rumianku, melisy, szałwii, babki lancetowatej czy prawoślazu lekarskiego.