Parestezje – przyczyny mrowienia i drętwienia, diagnostyka i leki

Drętwienie i mrowienie w nogach – przyczyny. Czym są parestezje?

Parestezje, czyli czucie opaczne, to nieprawidłowe wrażenie czuciowe niewywołane fizycznym bodźcem. Objawia się uczuciem mrowienia i drętwienia, pieczeniem, uczuciem prądu lub innymi zaburzeniami czucia w obrębie jednej, lub kilku kończyn, lub innych części ciała.

Parestezje mogą być objawem zaburzeń neurologicznych lub ogólnoustrojowych, dlatego, żeby ustąpiły, stosuje się zarówno leczenie objawowe, jak i leczenie przyczynowe.

Jakie są najczęstsze neurologiczne przyczyny parestezji?

Do najczęstszych przyczyn parestezji należą:

• długotrwałe pozostanie w jednej pozycji ciała;
• ucisk, uraz, podrażnienie lub uszkodzenia nerwów obwodowych (neuralgie, zespół cieśni nadgarstka);
• choroby neurologiczne takie jak stwardnienie rozsiane, udar mózgu, neuropatie obwodowe, rwa kulszowa;
• niedobory witamin (np. witamin z grupy B, zwłaszcza witaminy B6, B12 i kwasu foliowego);
• choroby metaboliczne takie jak cukrzyca (polineuropatia cukrzycowa);
• choroby naczyń i krążenia;
• działanie uboczne niektórych leków, alkoholu lub toksyn;
• czynniki psychiczne takie jak stany lękowe, nerwica czy stres.

Wczesna diagnostyka parestezji jest ważna, by wykluczyć poważne choroby i wprowadzić odpowiednie leczenie. 

Jakie leki na receptę stosuje się w leczeniu bólu i drętwienia neuropatycznego?

Parestezje i ból neuropatyczny nie reagują na klasyczne leczenie przeciwbólowe, co oznacza, że leki takie jak ibuprofen czy paracetamol nie znajdą tu zastosowania. Wszystko dlatego, że za ich powstawanie odpowiada dysfunkcja układu nerwowego, a nie zapale lub uszkodzenie tkanek.

 Dlatego też w leczeniu stosuje się:

• leki przeciwpadaczkowe (gabapentyna Gabapentin Teva, Gabapentin Aurovitas lub pregabalina: Bulgaplin, Egzysta) -  działają na kanały wapniowe neuronów, łagodząc ból, drętwienie i mrowienie. 
• leki przeciwdepresyjne (trójcykliczne lub inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny, np. duloksetyna: AuroDulox, Depratal) - zmieniają przekaźnictwo nerwowe, hamując ból na poziomie rdzenia kręgowego. Dodatkowo zmniejszają objawy depresyjne i problemy ze snem, które często towarzyszą bólowi neuropatycznemu.
• leki stabilizujące błony komórkowe neuronów (np. karbamazepina: Amizepin, Finlepsin) - blokują kanały sodowe, stabilizując przewodnictwo nerwowe i znajdują zastosowanie szczególnie w neuralgii nerwów czaszkowych.

Jaka jest rola suplementacji i witamin w regeneracji uszkodzonych nerwów?

Nerwy mają zdolność regeneracji, ale jest to proces powolny i wymagający odpowiednich składników odżywczych.  

Szczególnie istotna jest suplementacja witamin z grupy B (witamina B1, B6, B12: Milgamma, Neurovit, Neurobion Advanc), które są niezbędne do odbudowy i prawidłowego przebiegu procesów energetycznych układu nerwowego. Wspierają one regenerację nerwów, zmniejszają ból neuropatyczny i przywracają czucie.

Pomocną substancją wspierającą działanie układu nerwowego jest kwas alfa-liponowy, który jest stosowany zwłaszcza w neuropatii cukrzycowej. Chroni on neurony przed toksycznym wpływem nadmiaru glukozy oraz poprawia ukrwienie nerwów.

Do innych suplementów wspierających działanie układu nerwowego należą:

• magnez – zmniejsza pobudliwość nerwowo-mięśniową. Wskazany jest w przypadku skurczy, w stresie oraz w parestezjach z niedoboru tego pierwiastka; 
• kwas foliowy (witamina B9) – bierze udział w syntezie DNA. Niedobór  B9 często współwystępuje z niedoborem witaminy B12 i może powodować parestezje;
• witamina D3 – wspiera neuroprotekcję oraz zmniejsza stan zapalny;
• kwasy omega-3 – odbudowują błonę neruonów. Wspomagają regenerację i działają przeciwzapalnie;
• cynk, selen – chronią komórki nerwowe przed stresem oksydacyjnym. Działają wspierająco w neuropatii.

Czy leki miejscowe mogą złagodzić objawy parestezji?

Choć leki miejscowe (maści, żele) nie leczą przyczyny parestezji, mogą złagodzić uciążliwość tego objawu. Mają one szczególne zastosowanie w łagodzeniu objawów neuropatii obwodowej, pooperacyjnej lub cukrzycowej. Najczęściej stosowane są:

• lidokaina – w postaci plastrów lub żelów (Versatis, Lignocaina Jelfa 2% A) działa jako środek miejscowo znieczulający. 
• kapsaicyna – w maściach, żelach lub plastrach (Capsagamma) jako substancja odwrażliwiająca receptory bólu.

Dodatkowo działanie łagodzące i chłodzące wykazują mentol, kamfora lub eukaliptus, a w przypadku problemów z mikrokrążeniem wspomagająco działają maści naczyniowe takie jak diosmina (Diosminex Max, DIH Max Comfort).

Leczenie miejscowe znajduje zastosowanie w przypadku łagodnych lub umiarkowanych  parestezji, gdy objawy są ograniczone do niewielkiego obszaru ciała oraz gdy pacjent nie toleruje leków doustnych.

Należy jednak mieć na uwadze, że substancje te mają rolę wyłącznie wspomagającą leczenie i zmniejszają nasilenie bólu, ale nie eliminują przyczyny.

W jaki sposób leczy się parestezje w zależności od ich podstawowej przyczyny?

W zależności od przyczyny drętwienia należy zastosować odmienne leczenie tego schorzenia. 

• Cukrzyca – największe znaczenie ma kontrola glikemii i regularne stosowanie leków przeciwcukrzycowych dobranych przez lekarza. Wspomagająco działają także kwas alfa-liponowy, witaminy z grupy B, leki stabilizujące błonę komórkową neuronów (karbamazepina) lub leki przeciwpadaczkowe, leki miejscowe (lidokaina, kapsaicyna).
• Parestezje związane z niedokrwieniem – w przypadku parestezji kończyn (najczęściej kończyn dolnych) wynikających z dysfunkcji krążenia znaczenie mają leki naczyniowe jak np. diosmina, dobezylan wapnia, fizjoterapia oraz aktywność fizyczna, a także leczenie choroby podstawowej przez kontrolę lipidów, ciśnienia oraz zrezygnowanie z palenia papierosów. 
• Parestezje wywołane chemioterapią lub innymi lekami – zastosowanie mają substancje wspierające regenerację nerwów takie jak witaminy z grupy B, kwas alfa-liponowy, witamina E. Stosowane są także leki przeciwpadaczkowe i leki miejscowe.
• Parestezje wynikające z czynników psychicznych (stres, lęk i nerwice) – znaczenie ma psychoterapia (szczególnie behawioralno-poznawcza), która pozwala zmniejszyć napięcie i zrozumieć i kontrolować lęki oraz stres. Niekiedy konieczna jest farmakoterapia lekami przeciwdepresyjnymi.

Jakie są przykładowe nazwy handlowe leków na parestezje?

Witaminy z grupy B:

• Milgamma,
• Neurovit,
• Benfogamma,
• Neurobion,
• Becozym C Forte.

Kwas alfa-liponowy:

• Thiogamma,
• Berlition,
• Thioctacid,
• Espa-Lipon,
• Liponax,
• Liponerv

Leki przeciwpadaczkowe:

Gabapentyna:

• Neurontin,
• Gabagamma,
• Gabapentin Teva.

Pregabalina:

• Lyrica,
• Alventa,
• Egolanza,
• Pregamid,
• Linola.

Leki przeciwdepresyjne:

Duloksetyna:

• Cymbalta,
• Dulsevia,
• Dutilox,
• Velaxin. 

Amitryptylina:

• Amitriptylinum VP,
• Amitriptylinum Neuropharm,
• Amitril.

Wenlafaksyna:

• Efectin,
• Velaxin,
• Venlectine.

Leki o działaniu miejscowym:

Lidokaina:

• Versatis.

Kapsaicyna:

• Qutenza,
• Thermoflex,
• Capsigel.

Leki poprawiające krążenie:

Diosmina:

• Detralex,
• Diosminex,
• Phlebodia.

Dobezylan wapnia:

• Doxium.

Jakie są inne metody niefarmakologiczne wspomagające leczenie parestezji?

Nie tylko leki mogą pomóc w leczeniu parestezji.

Szczególne znaczenie ma fizjoterapia oraz masaże, które są szczególnie pomocne w przypadkach parestezji wynikających z ucisku na nerw lub przeciążenia mięśni. Fizjoterapia poprawia regenerację i ukrwienie tkanek, zmniejsza napięcie mięśni oraz odbarcza nerwy. Masaż działa rozluźniająco i poprawia przepływ krwi oraz limfy. 

Dodatkowo ważna jest zmiana diety i stylu życia. Kluczowa jest rezygnacja z używek, ponieważ alkohol działa neurotoksycznie oraz powoduje niedobory witamin, natomiast palenie papierosów uszkadza naczynia krwionośne. Dobrze zbilansowana dieta dostarcza potrzebnych składników odżywczych, witamin i pierwiastków, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania włókien nerwowych.

Aktywność fizyczna poprawia ukrwienie nerwów i tkanek, wpływa pozytywnie na krążenie krwi w nogach oraz zmniejsza insulinooporność. Sen i redukcja stresu działają regenerująco oraz poprawiają napięcie mięśni. 

FAQ – Najczęstsze pytania pacjentów