Opryszczka u niemowlaka – jak rozpoznać i jak leczyć?

Opryszczka u niemowlaka – objawy

Opryszczka wywoływana jest przez wirusy z rodziny HSV. Wirus HSV-1 wywołuje opryszczkę wargową, potocznie nazywaną ‘zimnem’, z kolei wirus HSV-2 odpowiada za opryszczkę miejsc intymnych, zwaną również opryszczką genitalną. Charakterystyczną cechą wirusów HSV jest fakt, że po zakażeniu pozostają w organizmie do końca życia, co oznacza, że przez całe życie jesteśmy jego nosicielami. Okresowo, np. podczas spadku odporności lub dużego stresu, wirus się uaktywnia, czego efektem jest charakterystyczny wykwit w okolicach ust lub nosa, czyli bolesne pęcherzyki wypełnione płynem surowiczym. Po kilku dniach pęcherzyki zaczynają pękać, następnie przysychają i znikają, a wirus ponownie przechodzi w stan uśpienia. 

Wirus opryszczki jest bardzo zaraźliwy. Szacuje się, że nosicielami wirusa HSV-1 jest ponad 80% społeczeństwa. W przypadku noworodków i niemowląt drogi zakażenia są dwie – patogen HSV-2 czyli opryszczka miejsc intymnych przedostaje się do organizmu malucha od matki podczas porodu (aktywna opryszczka miejsc intymnych u matki jest wskazaniem do cesarskiego cięcia), natomiast HSV-1 może wniknąć podczas rutynowych czynności pielęgnacyjnych, takich jak karmienie, czy przewijanie, choć w przypadku aktywnej formy wirusa opryszczki wargowej do zakażenia wystarczy pocałunek lub dotyk. O ile u osób dorosłych opryszczka traktowana jest jako niegroźny defekt estetyczny, tak dla noworodków i niemowląt zakażenie wirusem może być śmiertelnym zagrożeniem.

Objawy opryszczki u niemowląt pojawiają się ok. tydzień od zarażenia, przy czym stopień nasilenia i ilość objawów jest kwestią osobniczą i u każdego malucha może przebiegać inaczej. 

Opryszczka u niemowlaka objawia się najczęściej:

• ostrym zapaleniem dziąseł,
• wysoką gorączką, nawet do 40°C,
• zwiększonym wydzielaniem śliny,
• niechęcią do jedzenia i picia spowodowaną bólem,
• rozdrażnieniem i płaczliwością,
• nieprzyjemnym zapachem z buzi.

W kolejnym etapie pojawiają się charakterystyczne pęcherzyki i owrzodzenia występujące w okolicach jamy ustnej, nosa lub oczu, a w przypadku ssania przez malucha kciuka – również na palcach. Ostry stan chorobowy trwa zazwyczaj kilka do kilkunastu dni. W tym czasie rodzice powinni zwrócić szczególną uwagę, by niemowlę nie dotykało wykwitów i nie drapało okolic oczu, ponieważ może dojść do zakażenia rogówki oraz spojówki.

Zobacz, jak przebiega opryszczka u dzieci i jakie skutki może mieć opryszczka w ciąży.

Opryszczka u niemowlaka – leczenie

Jeśli rodzice podejrzewają, że mogło dojść do zarażenia, należy jak najszybciej zgłosić się do lekarza. Opryszczka wargowa jest szczególnie niebezpieczna u noworodków i wymaga natychmiastowej pomocy medycznej. W przypadku tak małych dzieci liczy się szybkość reakcji i wdrożenie odpowiedniego leczenia. W terapii opryszczki u noworodków stosuje się najczęściej hospitalizację, podczas której podawane są dożylnie leki przeciwwirusowe. Ponieważ zmiany opryszczkowe w jamie ustnej mogą powodować duży ból uniemożliwiający ssanie i połykanie, hospitalizacja zapobiega odwodnieniu organizmu noworodka, a także zapobiega dalszemu rozprzestrzenianiu się zmian chorobowych.

W przypadku zmian o łagodnym przebiegu u starszych niemowląt lekarz może zaordynować miejscowe leki na opryszczkę o działaniu odkażającym i wysuszającym. Z uwagi na fakt, że opryszczka jest infekcją wirusową w terapii nie korzysta się z antybiotyków, chyba że doszło do nadkażenia bakteryjnego. Jeśli występuje gorączka, zbija się ją syropami przeciwgorączkowymi i przeciwbólowymi przeznaczonymi dla niemowląt. Niewskazane jest leczenie opryszczki u noworodków i niemowląt domowymi sposobami. W przypadku najmłodszych z objawami opryszczki należy zgłosić się do lekarza, który wybierze optymalną metodę leczenia.

Opryszczka u niemowlaka a karmienie piersią

Mleko matki jest dla noworodków najlepszym pokarmem. Nie tylko dostarcza potrzebnych dziecku składników odżywczych, ale też chroni je przed chorobami. W sytuacji, gdy matka jest nosicielką wirusa opryszczki zarówno przez łożysko w trakcie ciąży, jak i przez karmienie piersią po porodzie przekazuje maluchowi przeciwciała. Według Amerykańskiej Akademii Pediatrii przeciwwskazaniem do karmienia piersią jest wyłącznie aktywna opryszczka zlokalizowana w okolicy brodawki sutkowej. 

Jak karmić dziecko, gdy matka ma aktywną opryszczkę?

• jeśli zmiany zlokalizowane są na sutkach, należy powstrzymać się od karmienia piersią do czasu wyleczenia opryszczki. W tym czasie można przejść na mleko modyfikowane,
• w sytuacji, gdy opryszczka znajduje się tylko na jednej piersi, bez przeszkód można karmić drugą, przy czym należy uważać, by dziecko nie miało kontaktu ze zmianami skórnymi,
• niewskazane jest odciąganie pokarmu laktatorem z piersi zmienionej chorobowo. Choć samo mleko nie zawiera patogenu, to może dojść do nadkażenia pokarmu wskutek bezpośredniego kontaktu ze zmianą,
• w przypadku opryszczki wargowej nie ma ryzyka zarażenia dziecka, jednak trzeba mieć na uwadze, by zachować środki ostrożności – zakryć zmieniony chorobowo obszar, a także pod żadnym pozorem nie całować dziecka aż do momentu zagojenia się aktywnego wykwitu.

Czy opryszczka u niemowlaka jest niebezpieczna?

Układ odpornościowy niemowląt nie jest jeszcze w pełni ukształtowany i może sobie nie poradzić ze zwalczaniem drobnoustrojów chorobotwórczych, dlatego wirus opryszczki u najmłodszych może grozić powikłaniami zdrowotnymi i trwałymi zmianami w układzie nerwowym. Opryszczka u niemowlaka ma znacznie cięższy przebieg niż u osoby dorosłej, a im mniejsze dziecko, tym wirus niesie poważniejsze konsekwencje. 

Wirus opryszczki u niemowlaka może przyczynić się do ogólnego zakażenia organizmu skutkującego pojawieniem się zmian na całym ciele. Ponadto patogen może zaatakować inne narządy, między innymi układ nerwowy, płuca oraz wątrobę. Po zaatakowaniu przez wirusa centralnego układu nerwowego mogą pojawić się napady padaczkowe, drgawki lub nadmierna ospałość. Nieleczony lub niewłaściwie leczony wirus opryszczki u niemowlęcia lub noworodka może w najgorszym przypadku skutkować zaćmą, ślepotą, zapaleniem mózgu a nawet przedwczesną śmiercią dziecka. 

Dorośli mogą być nosicielami wirusa opryszczki nawet o tym nie wiedząc, dlatego aby nie narazić niemowlęcia kluczowe jest zachowanie podstawowych zasad higieny. Przed każdym przewijaniem maluszka należy bezwzględnie umyć ręce, należy również powstrzymać się przed oblizywaniem smoczka przed podaniem go dziecku do ust, piciem z tego samego kubeczka oraz używaniem tych samych sztućców. Jeśli ktoś z najbliższej rodziny lub domowników ma wyprysk opryszczkowy, powinien unikać kontaktu z noworodkiem, nie może go również przytulać ani całować.