Nadkwasota – objawy, przyczyny, leczenie

Nadkwasota żołądka – objawy

Najczęstszym objawem nadkwasoty żołądka jest zgaga, czyli uczucie pieczenia w klatce piersiowej (zwykle za mostkiem, jednak ból może promieniować również w kierunku gardła i przełyku), które pojawia się zazwyczaj po posiłku i podczas leżenia na wznak. Zwykle towarzyszy jej także niestrawność (w tym nudności, wzdęcia, zaparcia i częste odbijanie). Może pojawić się również refluks, czyli cofanie się kwaśnej treści żołądkowej do przełyku, a w niektórych przypadkach nawet do górnego odcinka przewodu pokarmowego, w tym gardła i krtani. Warto zaznaczyć, że nadkwasota i choroba refluksowa przełyku nie dotyczą wyłącznie dorosłych – częstym problemem jest także refluks u niemowlaka i refluks u dzieci. 

Do pozostałych objawów nadkwasoty należą: 

• ból nadbrzusza, pojawiający się zwykle po posiłku i w nocy, 
• wymioty,
• uczucie pełności w nadbrzuszu, również po posiłku, 
• trudności w przełykaniu (uczucie guli w gardle),
• ból głowy, 
• uczucie zmęczenia i znużenia, 
• nagła utrata wagi, 
• nieprzyjemny zapach z ust. 

Nadkwasota – przyczyny

Nadkwasotą określa się zespół dolegliwości ze strony układu pokarmowego, które związane są z nadmiernym wytwarzaniem soku trawiennego w żołądku. Kwas żołądkowy, a zwłaszcza obecny w nim kwas solny, pełni wiele ważnych funkcji w procesie trawienia pokarmów, jednak jego nadmiar może uszkodzić błonę śluzową żołądka, co często prowadzi do nadkwaśności, a także takich dolegliwości jak refluks żołądkowo-przełykowy, zapalenie przełyku i niestrawność, a także wrzody żołądka i dwunastnicy. 

Główną przyczyną nadkwasoty są złe nawyki żywieniowe, a zwłaszcza dieta bogata w tłuszcze zwierzęce, cukry proste i pełnotłusty nabiał, a także kwaśne i pikantne potrawy. Nadkwaśności żołądka sprzyja również jedzenie w pośpiechu, nieregularne posiłki i ich zbyt duże porcje, a także niewłaściwe łączenie produktów żywnościowych w jednym posiłku (na przykład węglowodanów z białkiem). Na nadkwasotę narażone są także osoby nadużywające alkoholu i palacze tytoniu. 

Na nadmiar kwasu solnego w żołądku wpływa również przewlekły stres (i związany z nim refluks stresowy) oraz przyjmowanie niektórych leków, zwłaszcza tych na bazie kwasu acetylosalicylowego (popularna aspiryna czy ibuprofen), a także niektórych antydepresantów oraz leków stosowanych w leczeniu chorób serca. Objawy nadkwasoty może zaostrzać również częste żucie gumy, które pobudza wydzielanie kwasu żołądkowego. 

Nadkwaśność żołądka może być także wynikiem toczących się w organizmie procesów chorobowych. Należą do nich między innymi: 

• zapalenie błony śluzowej żołądka, 
• zakażenie bakterią Helicobacter pylori, 
• zespół Zollingera-Ellisona, 
• choroba Addisona-Biermera (anemia złośliwa), 
• niedrożność ujścia żołądka. 

Jak leczyć nadkwasotę? 

Leczenie nadkwaśności polega na łagodzeniu jej objawów i zmniejszeniu produkcji kwasu solnego w żołądku. Opiera się głównie na zmianie nawyków żywieniowych i leczeniu farmakologicznym, natomiast w przypadku zaawansowanego stadium choroby lub nieskuteczności stosowanych dotychczas metod wykorzystywane są również zabiegi chirurgiczne. Nieleczona nadkwasota może prowadzić do powikłań zdrowotnych, takich jak choroba refluksowa przełyku (cofanie się kwaśnej treści żołądkowej), krwawienie z górnego odcinka przewodu pokarmowego czy choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy. 

Wśród leków, które znalazły zastosowanie w leczeniu nadkwasoty żołądka i łagodzeniu jego objawów, znajdują się: 

• inhibitory pompy protonowej (w tym między innymi omeprazol, pantoprazol i  lanzoprazol), hamujące wydzielanie kwasu solnego w żołądku, 
• leki prokinetyczne (w tym metoklopramid, domperidon, cyzapryd), zwiększające perystaltykę przewodu pokarmowego i opróżnianie żołądka z zalegającej treści pokarmowej oraz stymulujące wzrost ciśnienia w mięśniu dolnego zwieracza przełyku, 
• antagoniści receptora H2 (ranitydyna, famotydyna, nizatydyna), zmniejszające produkcję kwasu solnego w żołądku.  

W przypadku, gdy główną przyczyną nadkwasoty jest obecność bakterii Helicobacter pylori czy anemii złośliwej, konieczne jest skupienie się na leczeniu choroby podstawowej. 

Nadkwasota żołądka – domowe sposoby

Jednym z domowych sposobów na złagodzenie dolegliwości związanych z nadkwaśnością żołądka jest wyciąg z siemienia lnianego (jedną łyżkę nasion należy zalać szklanką wody i gotować przez około 15 minut). Pomocne mogą okazać się również napary ziołowe na bazie babki lancetowatej, szałwi czy prawoślazu lekarskiego. 

Dieta przy nadkwasocie

Kluczową rolę w leczeniu nadkwasoty i łagodzeniu dolegliwości z nią związanych odgrywa zbilansowana dieta (szczególnie dieta zasadowa), która powinna opierać się na: 

• włączeniu do jadłospisu produktów odkwaszających organizm (zwłaszcza kiszonych warzyw) oraz tłuszczów roślinnych, 
• ograniczeniu spożycia tłuszczów zwierzęcych, węglowodanów, pełnotłustego nabiału i pikantnych przypraw, 
• rzuceniu palenia, 
• ograniczeniu spożycia alkoholu, kawy, herbaty i napojów gazowanych, 
• przestrzeganiu zasad właściwego łączenia produktów żywnościowych, 
• unikaniu ciężkostrawnych, tłustych i smażonych potraw na rzecz gotowania na parze, pieczenia i duszenia pod przykryciem, 
• odpowiednim nawadnianiu organizmu (niegazowana woda mineralna lub przegotowana), 
• ograniczeniu spożycia żywności wysokoprzetworzonej,
• regularnych posiłkach w niewielkich odstępach czasu i w mniejszych porcjach, 
• unikaniu nadmiernego spożycia słodyczy (zwłaszcza czekolady), 
• spożywaniu ostatniego posiłku najpóźniej 2-3 godziny przed snem, 
• unikaniu jedzenia orzechów, warzyw kapustnych i roślin strączkowych. 

Nadkwasota żołądka jest dolegliwością, której objawy powinny ustąpić po zmianie nawyków żywieniowych i stosowaniu zaleconych przez lekarza środków farmakologicznych. Jeśli jednak utrzymują się one przez dłuższy czas i mają charakter przewlekły, należy skonsultować się z gastrologiem. Czasem konieczne może być wykonanie dodatkowych badań diagnostycznych, takich jak pH-metria przełyku czy gastroskopia. Nie należy bagatelizować objawów nadkwasoty, ponieważ może ona prowadzić do poważniejszych chorób, takich jak wrzody żołądka i dwunastnicy czy choroba refluksowa przełyku (w tym refluks w ciąży).