Liszaj — jakie są sposoby leczenia liszaja płaskiego?

Liszaj płaski — co to za choroba?

Liszaj płaski jest chorobą, w której przebiegu dochodzi do pojawiania się zmian skórnych, lub wykwitów na paznokciach czy błonach śluzowych. Do tej pory nie udało się ustalić dokładnych przyczyn liszaja. Badacze wskazują, że do jego występowania mogą predysponować m.in.: 

• zapalenia wątroby (np. zapalenie wątroby typu C) lub marskość wątroby;
• choroby autoimmunologiczne (atopowe zapalenie skóry, Hashimoto, bielactwo);
• reakcje przeszczep przeciwko gospodarzowi;
• cukrzyca;
• stosowanie niektórych leków (np. metyldopy, soli złota, panicylaminy). 

Warto zaznaczyć, że istnieje kilka rodzajów liszai, czyli dermatoz o nie do końca jasnej etiologii. Poza liszajem płaskim wyróżnia się: liszaj twardzinowy, liszaj obrączkowaty i liszaj rumieniowaty.  Jednak ze względu na to, że liszaj płaski występuje najczęściej, w naszym artykule skupimy się właśnie na nim.

Objawy liszaja płaskiego 

W przypadku liszaja płaskiego można mówić o dość nietypowych zmianach. Wysypka składa się z licznych sinofioletowych grudek o lśniącej powierzchni, które niejednokrotnie zlewają się w jedną całość. Charakterystycznym objawem jest siateczka Wickhama, czyli białawe linijne kształty na powierzchni wykwitów. Pacjenci zmagający się z tą przypadłością skarżą się także na silny i trudny do opanowania świąd. Niestety drapanie, przynosi ulgę tylko na chwilę, i może wiązać się z rozwojem objawu Köbnera (pojawieniem się linijnego wysiewu grudek wzdłuż miejsca drapania). 

Zmiany skórne w liszaju płaskim są symetryczne i mogą pojawiać się na całym ciele. Jednak ich typowa lokalizacja to: okolice nadgarstków, grzbiety stóp, przedramiona, przednia powierzchnia podudzi oraz okolice pępka, dolne części pleców i narządów płciowych. Liszaj na twarzy występuje dość rzadko. Z kolei, jeśli rozwinie się w obrębie owłosionej skóry głowy, może spowodować wzmożone wypadanie włosów, a nawet ich miejscową utratę. Co ciekawe liszaj płaski często ustępuje samoistnie w ciągu kilku miesięcy, nie pozostawiając po sobie blizn.   

Wykwity w jamie ustnej przeważnie mają postać białej siateczki umiejscawiającej się na wewnętrznej stronie policzków, ewentualnie w obszarze czerwieni wargowej, języka lub dziąseł. Zdarza się również, że jedyną manifestacją choroby są zmiany na płytce paznokcia. Jeśli ewoluują, może dochodzić do zmniejszenia grubości płytki paznokciowej, powstania podłużnych bruzd lub zagłębień płytki oraz do nadmiernego rogowacenia.  

Leczenie liszaja płaskiego 

W terapii liszaja płaskiego zastosowanie znajduje:

• miejscowe stosowanie sterydów;
• fototerapia — wykorzystuje światło ultrafioletowe ze specjalnych lamp. Fale światła ultrafioletowego występujące w świetle słonecznym mogą pomóc w niektórych schorzeniach skóry, w tym w liszaju płaskim;
• w postaciach opornych na leczenie – cyklosporyna, retinoidy.

Maści na liszaja płaskiego

Podstawą leczenia liszaja płaskiego są kremy i maści zawierające kortykosteroidy, czyli środki o działaniu przeciwzapalnym, minimalizującym świąd skóry i obkurczającym naczynia krwionośne np. Cutivate, Dermovate, Flucinar (dostępne na receptę).  W aptece bez recepty można zakupić np. Hydrocortisonum Aflofarm 5 mg/g krem, z octanem hydrokortyzonu o silnym, miejscowym działaniu przeciwzapalnym. W drugiej linii leczenia specjaliści mogą zapisać pacjentom tretynoinę (Acnatac, Retin-A) lub tazaroten (Zorac), czyli retinoidy miejscowe. 

Leki przeciwhistaminowe 

Niekiedy do leczenia włącza się leki przeciwhistaminowe. Podobnie jak w przypadku maści — większość z nich dostępnych jest na receptę: Clatra, Rupafin, Contrahist. 

Inne leki na liszaja płaskiego 

Jeżeli rezultaty stosowania kremów i maści są nikłe, podejmuje się leczenie ogólnoustrojowe. Np. w przypadku rozlanego liszaja płaskiego, leczeniem pierwszego rzutu są doustne glikokortykosteroidy np. prednizon (Enciorton) stosowane w schemacie stopniowego zmniejszania dawki przez 2 do 6 tygodni. Należy podkreślić, że przyjmowanie glikokortykosteroidów doustnych wiąże się z istotnie większym ryzykiem wystąpienia skutków niepożądanych, ponieważ wywierają efekt immunosupresyjny, tzn. hamują odpowiedź odpornościową. 

Wykazano, także że doustne podawanie retinoidów (np. acytretyny — Acitren, izotretynoiny — Izotek, Axotret) stanowi skuteczną metodę leczenia liszaja płaskiego skóry gładkiej, ale ich skuteczność w leczeniu liszaja zajmującego paznokcie nie jest do końca udowodniona. 

Poza tym, w artykułach medycznych można znaleźć informację, że jako leczenie drugiej linii w przypadku braku poprawy podaje się leki:

• metronidazol — to antybiotyk i lek przeciwpierwotniakowy, stosowany w leczeniu zakażeń bakteryjnych i pasożytniczych: Metronidazol Polpharma, Metronidazol Aurovitas;
• sulfasalazynę — to lek przeciwzapalny, stosowany w leczeniu reumatoidalnego zapalenia stawów, wrzodziejącego zapalenia jelita grubego i innych chorób autoimmunologicznych. W niektórych przypadkach może być stosowany w leczeniu liszaja płaskiego, szczególnie w postaci nadżerkowej: Sulfasalazin EN Krka, Salazopyrin En;
• miejscowe inhibitory kalcyneuryny — to leki immunosupresyjne, stosowane w leczeniu atopowego zapalenia skóry i innych chorób skóry: Prograf, Advagraf;
• metotreksat — to kolejny lek immunosupresyjny, stosowany w leczeniu wielu chorób autoimmunologicznych: Trexan Neo, Methotrexat-Ebewe. 

Domowe sposoby na łagodzenie liszaja 

Wielu pacjentów zastanawia się, czy istnieją domowe sposoby na walkę z liszajem. Trudno oczekiwać spektakularnych efektów, ponieważ tylko odpowiednie leczenie zaordynowane przez lekarza może redukować zmiany na skórze. Niemniej należy zadbać o higienę, a uporczywe swędzenie można złagodzić przez przykładanie zimnych okładów, oraz stosowanie aloesu lub nagietka. 

FAQ