Kwas żołądkowy – co go neutralizuje?

Jak zneutralizować kwas żołądkowy?

Kwas żołądkowy jest bezbarwną, przezroczystą substancją wydzielaną przez gruczoły trawienne błony śluzowej żołądka. Jest to mieszanina kwasu solnego, enzymów trawiennych, wody, śluzu oraz soli mineralnych. Kwas żołądkowy pełni ważną funkcję w trawieniu pokarmu, ponieważ jego kwasowość pomaga w denaturacji białek oraz rozkładzie składników pokarmowych na mniejsze cząsteczki, co ułatwia ich trawienie i wchłanianie przez organizm. Po wydzieleniu kwas żołądkowy jest magazynowany w żołądku, gdzie tworzy kwaśne środowisko o pH około 2, umożliwiając dezynfekcję i unieszkodliwianie bakterii, wirusów i innych patogenów, które mogą znaleźć się w spożywanym pokarmie.

Zdarza się jednak, że pH kwasu żołądkowego jest niższe. Przyczyną jest najczęściej nadmierna produkcja kwasu solnego lub niedostateczna produkcja czynników zobojętniających. Wśród bodźców będących przyczyną wspomnianych problemów wymienia się głównie błędy dietetyczne, niezdrowy styl życia oraz przyjmowanie niektórych leków, np. ibuprofenu, aspiryny czy glikokortykosteroidów. 

Sytuacja taka prowadzi do nadkwasoty i powstania chorób, takich jak refluks, czyli refluksowe zapalenie przełyku, choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy czy zespół jelita drażliwego. Z kolei zbyt mała ilość kwasu żołądkowego może skutkować zaburzeniami trawienia i wchłaniania składników pokarmowych, a w konsekwencji – do niedoborów żywieniowych i innych problemów zdrowotnych. Neutralizacja kwasu żołądkowego jest ważna w celu złagodzenia tych objawów i utrzymania równowagi kwasowo-zasadowej w organizmie. 

Ogólne metody pomagające zneutralizować kwas żołądkowy to między innymi:

• spożywanie posiłków w mniejszych porcjach i częściej, ok. 5-6 posiłków dziennie,
• wyeliminowanie pokarmów mogących zwiększać produkcję kwasu żołądkowego, takich jak pikantne i tłuste potrawy, czekolada, kawa, alkohol i napoje gazowane,
• unikanie przejadania się przed snem,
• unikanie palenia tytoniu,
• unikanie stresu,
• regularne ćwiczenia fizyczne.

Neutralizacja kwasu żołądkowego nie tylko zapobiega chorobom układu pokarmowego, ale jest również kluczowa dla ogólnej kondycji organizmu. Zapewnia między innymi efektywniejszą absorpcję składników odżywczych z pożywienia oraz wpływa na ochronę błony śluzowej przełyku. Co więcej, zbyt wysoki poziom kwasu solnego w soku żołądkowym osłabia zdolność do eliminowania bakterii i innych mikroorganizmów, w efekcie czego zwiększa się ryzyko infekcji.

Przeczytaj, co to jest przepuklina rozworu przełykowego, a także jak rozpoznać refluks u niemowlaka.

Czym zneutralizować kwas żołądkowy?

Kwas żołądkowy to jedna z najważniejszych substancji w procesie trawienia, ale jednocześnie może powodować wiele problemów, gdy jego poziom w żołądku jest zbyt wysoki lub ma za niskie pH. W takich przypadkach ważne jest, aby znać skuteczne sposoby na zneutralizowanie kwasu żołądkowego i złagodzenie dolegliwości żołądkowych. Istnieją różne metody, które można zastosować w tym celu, od farmakologicznych po naturalne 

Wśród farmakologicznych metod zobojętniania kwasu żołądkowego wymienia się głównie:

• środki zobojętniające – preparaty zawierające wodorowęglany, wodorotlenki lub sole magnezowe i glinowe. W kontakcie z kwasem żołądkowym wodorowęglany przekształcają się w wodę i dwutlenek węgla, a sole magnezowe i glinowe neutralizują kwas żołądkowy. Przykłady środków zobojętniających to między innymi węglan wapnia, magnezu, sodu, glinu i magnezu,
• leki z grupy inhibitorów pompy protonowej (proton pump inhibitors, PPI) – hamują wydzielanie kwasu solnego przez komórki okładzinowe błony śluzowej żołądka, zmniejszając jego ilość. Wykorzystywane są także w terapii refluksu żółciowego, refluksu w ciąży czy refluksu u dzieci. Przykłady inhibitorów pompy protonowej to omeprazol, pantoprazol, esomeprazol. 
• leki z grupy antagonistów receptora H2 – hamują działanie histaminy, pobudzającej komórki okładzinowe do wydzielania kwasu żołądkowego. Dzięki temu zmniejsza się ilość kwasu w żołądku. Przykłady antagonistów receptora H2 to ranitydyna, famotydyna. 

Istotną rolę w neutralizacji kwasu żołądkowego odgrywa dieta. Niektóre pokarmy i napoje mogą powodować wzrost kwasowości żołądka, co prowadzi do zwiększenia wydzielania kwasu żołądkowego oraz podrażnienia błony śluzowej żołądka. Z drugiej strony, istnieją też produkty spożywcze zwiększające pH żołądka i pomagające w neutralizacji kwasu żołądkowego.

W przypadku osób z dolegliwościami żołądkowymi zaleca się unikanie tłustych i pikantnych potraw, produktów wysokokofeinowych, alkoholu, napojów gazowanych oraz produktów bogatych w kwasy organiczne, takie jak cytrusy czy pomidory. Z kolei warto sięgać po produkty bogate w błonnik, wspierające regulację pracy układu pokarmowego. Ważne są również odpowiednie porcje posiłków, rezygnacja z późnych kolacji oraz unikanie jedzenia na surowo, które może powodować problemy z trawieniem. Nie bez znaczenia jest także sposób przyrządzania posiłków – najlepiej gotować na parze, piec lub dusić oraz odpowiednie nawodnienie organizmu, ponieważ brak płynów może powodować zwiększenie kwasowości żołądka. 

Pokarmy zobojętniające kwas żołądkowy

Istnieje kilka pokarmów, które pomagają zobojętnić kwas żołądkowy i zmniejszyć dolegliwości związane z nadmiarem kwasowości żołądka. Oto kilka z nich:

• banany – bogate w potas i naturalne związki zobojętniające kwas, 
• migdały – zawierają dużą ilość białka i tłuszczu, które chronią żołądek przed nadmiernym wydzielaniem kwasu żołądkowego,
• zielona sałata – z dużą zawartością błonnika i wody, pomagających w zwiększeniu pH żołądka,
• jarmuż – cenne źródło chlorofilu, witamin i minerałów, działa przeciwzapalnie na błonę śluzową żołądka i zmniejsza produkcję kwasu żołądkowego,
• imbir – z naturalnymi związkami o właściwościach zobojętniających kwas żołądkowy,
• oliwa z oliwek – zawiera zdrowe tłuszcze, które pomagają w zmniejszeniu kwasowości żołądka i łagodzeniu objawów zgagi,
• drób, chuda wieprzowina – pełnowartościowe źródło białka.

Co jeszcze sprawdzi się w zobojętnianiu kwasu żołądkowego? Jednym ze sposobów jest włączenie do jadłospisu ziół, np. w formie naparów. Pomocne w łagodzeniu objawów są między innymi:

• rumianek,
• melisa,
• korzeń lukrecji,
• mięta pieprzowa,
• siemię lniane,
• ziele skrzypu.

Warto jednak pamiętać, że dieta powinna być zróżnicowana i dostosowana do indywidualnych potrzeb organizmu. Przed wprowadzeniem większych zmian w jadłospisie oraz przed zastosowaniem ziół jako metody łagodzenia dolegliwości żołądkowych, zaleca się konsultację z lekarzem lub dietetykiem w celu wyeliminowania ewentualnych przeciwwskazań.