Jak się objawia cukrzyca u niemowlaka i jak się ją leczy?

Cukrzyca u niemowląt – przyczyny

Insulina to hormon, który odgrywa ważną rolę w metabolizmie węglowodanów i jest odpowiedzialny za regulację stężenia glukozy we krwi, a dokładnie za obniżanie poziomu cukru do prawidłowych wartości. Za wydzielanie insuliny odpowiadają komórki beta, które tworzą miąższ wysp trzustkowych (określanych również wysepkami Langerhansa). Ich uszkodzenie lub zniszczenie ma zwykle podłoże autoimmunologiczne i wpływa na niedobór lub całkowity brak insuliny, co prowadzi do powstania cukrzycy, która jest następstwem hiperglikemii. 

Najczęściej diagnozowanym typem cukrzycy u niemowląt jest cukrzyca typu 1. Jeszcze do niedawna chorobę tę rozpoznawano również u dzieci przed ukończeniem 6. miesiąca życia, jednak dziś jest ona traktowana jako osobna jednostka chorobowa, która nosi nazwę cukrzycy noworodkowej. 

Wyróżnia się dwie postaci cukrzycy u noworodków, do których należą: 

• cukrzyca noworodkowa przemijająca, charakteryzująca się wysokim stężeniem glukozy we krwi, które normalizuje się zwykle w ciągu kilku lub kilkunastu tygodni po urodzeniu, 
• cukrzyca noworodkowa przetrwała, która ma charakter przewlekły i wymaga leczenia do końca życia. 

Podłożem cukrzycy u noworodka są uwarunkowania genetyczne. Monogenowa cukrzyca u dzieci jest najczęściej wynikiem mutacji pojedynczego genu,  odpowiedzialnego za insulinooporność i prawidłowe funkcjonowanie komórek beta wysp trzustkowych. 

Cukrzyca typu 1 jest chorobą autoimmunologiczną, która charakteryzuje się nieprawidłowym funkcjonowaniem układu odpornościowego. Przyczyną choroby są zaburzenia pracy trzustki, które powodują niedobór lub rzeczywisty brak insuliny. To z kolei prowadzi do hiperglikemii, czyli podwyższonego poziomu cukru we krwi. Cukrzyca typu 1 postępuje gwałtownie i wymaga leczenia do końca życia. Nieleczona prowadzi do poważnych powikłań zdrowotnych, w tym nierzadko także do śmierci.

Objawy cukrzycy u niemowlaka

Dzieci z cukrzycą noworodkową charakteryzują się niską wagą urodzeniową i wysokim stężeniem glukozy we krwi, nierzadko z obecnością ciał ketonowych. 

Do najczęstszych objawów cukrzycy u niemowląt należą: 

• utrata masy ciała pomimo nadmiernego apetytu, 
• osłabienie i senność, 
• wzmożone pragnienie, 
• wielomocz, 
• zwiększona podatność na infekcje w wyniku spadku odporności, 
• trudno gojące się rany, 
• zaburzenia widzenia, 
• problemy skórne, w tym rumień cukrzycowy i uporczywy świąd skóry, 
• zapalenie zewnętrznych narządów płciowych, 
• skurcze mięśni. 

Wynikiem niedoboru insuliny, która odpowiedzialna jest za regulację stężenia glukozy we krwi, jest obecność ciał ketonowych, których nadmierna ilość może prowadzić do kwasicy ketonowej. Zaburzenie metabolizmu węglowodanów jest stanem bezpośrednio zagrażającym życiu. Do najczęstszych objawów kwasicy cukrzycowej należą:

• zapach acetonu z ust, 
• bóle brzucha, 
• nudności i wymioty, 
• odwodnienie, charakteryzujące się nadmiernym pragnieniem, częstym oddawaniem moczu, bólem głowy, osłabieniem i zmęczeniem, 
• zaburzenia świadomości, 
• głęboki i częsty oddech, 
• zaczerwienienie policzków, 
• śpiączka.  

O kwasicy ketonowej świadczy stężenie glukozy we krwi powyżej 250 mg/dl. 

Badanie cukrzycy u niemowlaka

Diagnostyka cukrzycy u niemowlaka opiera się przede wszystkim na właściwym różnicowaniu choroby, ponieważ zaburzenia gospodarki węglowodanowej z wysokim stężeniem glukozy we krwi mogą być spowodowane cukrzycą typu 1, a także przemijającą lub przetrwałą cukrzycą noworodkową. W diagnozie cukrzycy insulinozależnej niezbędny jest pomiar stężenia glukozy na czczo – wynik oznaczenia glukozy powyżej 126 mg/dl stanowi podstawę rozpoznania choroby. 

Właściwa diagnostyka cukrzycy pozwala na wdrożenie odpowiedniego leczenia, złagodzenie jej objawów i zapobieganie rozwojowi powikłań, takich jak choroby układu krążenia, neuropatia cukrzycowa czy zaburzenia pracy nerek. 

Diagnoza cukrzycy noworodkowej, ze względu na jej etiologię, opiera się przede wszystkim na badaniach genetycznych (DNA) i dodatkowych badaniach laboratoryjnych (w tym oznaczenie C-peptydu, pomiar stężenia insuliny, oznaczenie przeciwciał przeciwko antygenom wysp trzustkowych). 

Zarówno cukrzyca noworodkowa, jak i niemowlęca, wymaga regularnego pomiaru stężenia glukozy we krwi w celu zachowania jej prawidłowych wartości. W leczeniu hiperglikemii stosuje się podskórne podawanie insuliny za pomocą strzykawek, penów insulinowych lub pompy insulinowej. Dawkowanie insuliny, a także jej rodzaj (krótkodziałająca lub o średnim czasie działania) uzależnione jest od spożywanych posiłków i stężenia glukozy we krwi, a także takich czynników jak pora dnia i miejsce wstrzykiwania.  

Cukrzyca typu 1 jest chorobą nieuleczalną. Insulinoterapia jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania organizmu dziecka i zwykle wymaga podawania hormonu do końca życia. Nieleczona hiperglikemia jest chorobą śmiertelną i wpływa na skrócenie życia chorego o kilka, a nawet kilkanaście lat. 

Niska masa urodzeniowa, wraz z niewielkim przyrostem wagi dziecka, powinna być wskazaniem do wykonania badania stężenia glukozy we krwi. Cukrzyca u niemowlaka jest rozpoznawana zwykle na etapie kwasicy ketonowej, która prowadzi do poważnych powikłań zdrowotnych, zagrażających życiu dziecka. Właściwa diagnoza umożliwia wdrożenie odpowiedniego leczenia, które zmniejsza ryzyko rozwoju zaburzeń metabolicznych w późniejszych latach.