HPV (wirus brodawczaka ludzkiego) - objawy, zakażenie, leczenie

HPV - co to jest?

Co to jest HPV? To wirus brodawczaka ludzkiego (human papillomavirus) z rodziny Papillomaviridae, który powoduje zmiany na skórze oraz błonie śluzowej. W zależności od podtypu drobnoustrój stwarza ryzyko rozwoju różnych jednostek chorobowych, w tym m.in.:

• raka szyjki macicy, 
• raka sromu,
• raka pochwy,
• raka odbytnicy,
• raka prącia,
• raka krtani,
• raka jamy ustnej i gardła. 

Wyróżniamy ponad 200 typów wirusa brodawczaka ludzkiego, z czego część jest wysokoonkogenna. Biorąc pod uwagę kancerogenność, wyróżniamy 3 typy wirusa HPV:

• niskoonkogenne - HPV-6, HPV-11, HPV-32, HPV-44, HPV-53, HPV-54, HPV-81 (typ HPV-6, HPV-11 powodują kłykciny kończyste tj. brodawkowate zmiany na skórze i błonach śluzowych, ale nie przyczyniają się do powstania nowotworów. Warto dodać, iż kłykciny kończyste w ciąży stwarzają ryzyko zarażenia dziecka podczas porodu SN),
• średnioonkogenne - stwarzają średnie ryzyko zachorowania na raka, HPV-35, HPV-39, HPV-51, HPV-52, HPV-58, HPV-59, HPV-66, HPV-68,
• wysokoonkogenne - wykazują zdolność do integracji z DNA człowieka, stwarzają najwyższe zagrożenie onkologiczne, są to np. HPV-16,  HPV-18, HPV-31, HPV-33,  HPV-45,  HPV-56. 

Wiele osób nie wie, jaki jest związek między wirusem HPV a rak szyjki macicy. Otóż tylko dwa wysokoonkogenne typy wirusa brodawczaka ludzkiego HPV-16 i HPV-18 około 70% wszystkich przypadków raka szyjki macicy, co czyni omawiany patogen z rodziny Papillomaviridae szczególnie niebezpieczny dla kobiet.

Należy nadmienić, iż poza kłykcinami kończystymi i chorobami nowotworowymi, zakażenie wirusem HPV może powodować szereg innych przypadłości, jak np.:

• brodawki zwykłe,
• brodawki płaskie,
• brodawki stóp,
• choroba Bowena,
• choroba Hecka,
• śródnabłonkowa neoplazja narządów płciowych (CIN).

HPV - objawy infekcji wirusowej

Jakie są objawy HPV? Symptomy różnią się w zależności od typu wirusa. Jeśli chodzi o infekcje typami niekancerogennymi (np. HPV-6, HPV-11, HPV-31), obserwujemy typowe objawy skórne. Po kilku tygodniach od zakażenia w okolicach intymnych pojawiają się kłykciny kończyste. Niekiedy brodawki płciowe tworzą kalafiorowate struktury i osiągają duże rozmiary, ich objawem może być świąd i plamienie kontaktowe. U osób, u których za infekcję odpowiadają typy onkogenne (zwłaszcza HPV-16, HPV-18), zwykle nie pojawiają się żadne objawy zakażenia.

Należy nadmienić, iż zakażenie wirusem HPV u mężczyzn w wielu przypadkach nie daje żadnych objawów. Warto dodać, że zakażenia genitalnymi typami HPV mogą osłabiać ruchomość plemników (wpływać niekorzystnie na płodność).

Jak przebiega zakażenie HPV? Czynniki ryzyka

Warto podkreślić, iż zakażenie HPV nie przenosi się drogą krwi. Do zakażenia brodawczakiem ludzkim dochodzi w trakcie stosunku seksualnego lub poprzez kontakt z naskórkiem nosiciela (osoby zakażonej drobnoustrojem). Najczęściej do zakażenia HPV dochodzi u młodych osób - kobiet i mężczyzn między 15. a 25. rokiem życia.

Wirusem brodawczaka ludzkiego można zarazić się równie dobrze w salonie kosmetycznym, na basenie lub w saunie (wystarczy, że skóra jest w jakiś sposób uszkodzona, wszelkie mikrourazy sprzyjają wnikaniu wirusa). Do zakażenia niekiedy dochodzi na skutek wspólnego korzystania z rzeczy higieny osobistej, typu ręcznik (jednak w praktyce dość rzadko dochodzi do przeniesienia wirusa poprzez kontakt z przedmiotami). Ryzyko zakażenia zwiększa:

• silny i długotrwały stres,
• obniżona odporność organizmu,
• wczesny wiek rozpoczęcia inicjacji seksualnej,
• wielu partnerów seksualnych,
• seks oralny,
• palenie tytoniu,
• brak higieny osobistej,
• stosowanie antykoncepcji hormonalnej,
• wysoka rodność,
• współistnienie innych infekcji przenoszonych drogą płciową.

Jeśli chodzi o HPV a ciążę - zakażenie wirusem nie stanowi przeciwwskazania do starania się o dziecko i zajścia w ciążę. Jednak należy mieć świadomość, że obecność patogenu w organizmie kobiety stwarza pewne ryzyko poronienia na wczesnym etapie ciąży (w I trymestrze).

Czy wirusem HPV można się zarazić w toalecie?

Korzystanie z toalety nie wiąże się z wysokim ryzykiem zakażenia HPV, choć tego typu miejsca - szczególnie publiczne są siedliskiem wielu drobnoustrojów chorobotwórczych, warto więc zachować ostrożność podczas korzystania i zawsze myć ręce po mikcji/defekacji.

Czy wirusem HPV można się zarazić przez ślinę?

Tak, drobnoustrój przenosi się również poprzez bezpośredni kontakt ze śliną. Wirusem brodawczaka ludzkiego można zarazić się przez ślinę np. poprzez pocałunek, seks oralny lub picie napoju z tej samej butelki, co nosiciel HPV.

HPV - leczenie infekcji wirusowej

Leczenie HPV obejmuje jedynie niwelowanie objawów infekcji wirusowej oraz wzmacnianie funkcjonowania układu immunologicznego. Miejscowe zmiany skórne (brodawki wirusowe, kurzajki, kłykciny kończyste) usuwa się za pomocą różnych metod zabiegowych, np. krioterapii, elektrokoagulacji, laseroterapii. W ramach leczenia zachowawczego zmian stosuje się np. immunomodulatory, leki antyproliferacyjne, leków keratolityczne. Jeśli istnieje podejrzenie choroby nowotworowej, lekarz kieruje pacjenta do odpowiedniej poradni onkologicznej.

Jak długo można żyć z HPV?

Trudno jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie. Wszystko zależy od typu wirusa HPV (typy wysokoonkogenne stwarzają ryzyko zachorowania na raka i przedwczesnej śmierci), a jak już wspominaliśmy, istnieje ich mniej więcej 200. By dowiedzieć się, czy jesteśmy zarażeni patogenem, warto wykonać badanie HPV. Korzystając z ogólnodostępnych testów można samemu pobrać wymaz w domowym zaciszu i wysłać materiał do laboratorium. Pamiętajmy, że nie ma możliwości wykrycia obecności wirusa HPV z krwi.

Czy HPV ma się do końca życia?

W większości przypadków, gdy pacjent ma silny układ immunologiczny, zakażenie wirusem HPV mija samoistnie w ciągu około 2 lat od momentu zakażenia (organizm sam zwalcza drobnoustrój chorobotwórczy).