HPV a ciąża - powikłania, leczenie, wpływ na ciążę

Wirus HPV a planowanie ciąży

Zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego są w obecnych czasach powszechne. HPV to najczęstszy patogen na świecie przenoszony drogą płciową (stosunek analny, oralny, waginalny). Wiele pacjentek nawet nie wie, iż posiada w organizmie HPV (human papillomavirus), gdyż  w większości przypadków zakażenie przebiega bezobjawowo i mija samoistnie w ciągu kilku miesięcy, roku, maksymalnie dwóch lat (układ odpornościowy zwalcza infekcję). 

Jak podkreślają lekarze ginekolodzy, wirus HPV nie stanowi żadnego przeciwwskazania do starania się o dziecko. Dlaczego? Ponieważ nie ma możliwości, aby płód zaraził się drobnoustrojem wewnątrzmacicznie. Choć należy mieć świadomość, iż znane są (nieliczne) przypadki, w których doszło do zakażenia dziecka wirusem podczas porodu naturalnego lub metodą cesarskiego cięcia. Zaznaczmy, iż ryzyko jest naprawdę bardzo niskie.

Ważna uwaga! Jeśli kobieta wie o zakażeniu HPV - powinna o tym poinformować lekarza prowadzącego ciążę. Wówczas w razie konieczności specjalista wykonane potrzebne badania i będzie wiedział, jak reagować w razie jakichś komplikacji okołociążowych.

Kłykciny kończyste w ciąży

Obecność patogenu w szyjcie, czy na pochwie, nie jest również czynnikiem wykluczającym poród siłami natury. Natomiast problemem będą kłykciny kończyste olbrzymie (wywołane przez wirusa HPV), które mogą po prostu fizycznie utrudniać poród SN. Należy jednak zaznaczyć, iż tego typu kłykciny kończyste w ciąży są bardzo rzadko rozpoznawane w obecnych czasach. Zwykle u pacjentek występują brodawki płciowe niewielkich rozmiarów, które zresztą można usunąć z narządów płciowych np. za pomocą zabiegu kardiochirurgicznego, czy krioterapii. Warto podkreślić, że kłykciny są zmianami nienowotworowymi, które nie powodują bólu i są usuwane zwykle z powodów czysto estetycznych. Najczęściej za rozwój brodawek wenerycznych odpowiadają dwa typy wirusa brodawczaka ludzkiego - HPV-6 i HP-V11. 

By dowiedzieć się, czy jesteśmy nosicielami HPV i jeśli tak, to jaki typ zaatakował nasz organizm - warto wykonać genotypowanie (tj. oznaczenie odmiany genetycznej). Badanie HPV-DNA może uchronić kobietę przed zachorowaniem na raka szyjki macicy lub wykryć zmiany chorobowe we wczesnym stadium. Jakie jest powiązanie między wirusem HPV a rakiem szyjki macicy? Otóż dwa wysokoonkogenne typy - HPV-16 i HP-V18 odpowiadają za 73% wszystkich przypadków zachorowań na raka szyjki macicy. Oczywiście warto też wykonać badanie HPV u mężczyzn. Zakażenie niektórymi typami wirusa brodawczaka ludzkiego może doprowadzić u nich do rozwoju raka krtani, raka prącia oraz niektórych nowotworów głowy.

HPV a ciąża - powikłania

Wiele kobiet zastanawia się, jakie powikłania może spowodować wirus brodawczaka ludzkiego w ciąży. Niektóre z typów HPV zwiększają ryzyko przedwczesnego porodu. HPV w ciąży (wczesny etap) może też prowadzić do poronienia. Zdarza się, że infekcja wirusowa ogranicza wzrastanie płodu (FGR - Fetal Growth Re-striction), inaczej hipotrofię wewnątrzmaciczną. Jest to powikłanie ciąży, w którym urodzony płód ma masę poniżej 10. centyla zgodnie z siatką centylową.  Płody z hipotrofią wewnątrzmaciczną są obarczone podwyższonym ryzykiem umieralności okołoporodowej oraz chorobowości (wysokie ryzyko krwawień dokomorowych, dysplazja oskrzelowo-płucna, hipotermia, hipoglikemia, martwicze zapalenie jelit, krwawienia do płuc). 

Leczenie HPV w ciąży

Jak przebiega leczenia HPV w ciąży? Należy nadmienić, iż nie istnieje lek na brodawczaka ludzkiego, możemy jedynie niwelować problemy zdrowotne, jakie są skutkiem zakażenia HVP. Kuracja jest podejmowana tylko w razie stwierdzenia dużych kłykcin kończystych, które mogłyby utrudniać poród. W innych przypadkach lekarz zwykle zwleka z zabiegiem ich usuwania, aż do rozwiązania. Jakie metody likwidacji brodawek płciowych są bezpieczne dla ciężarnych pacjentek? Jedną z powszechnie wykonywanych procedur zabiegowych jest krioterapia, czyli wymrażanie zmian chorobowych ciekłym azotem. Lekarz może zdecydować się też na chirurgiczne usunięcie zmian, łyżeczkowanie, elektrokoagulację lub laseroterapię. Pamiętajmy, że to specjalista podejmuje decyzję o danej metodzie usuwania kłykcin kończystych, dostosowując ją do indywidualnego przypadku.

Warto nadmienić, iż obecność kłykcin kończystych w okolicy genitaliów matki stwarza ryzyko rozwoju brodawczakowatości krtani u dzieci, która może skutkować osłabieniem krzyku oraz płaczu u niemowląt, a także powodować trudności w połykaniu. Za schorzenie odpowiadają głównie dwa typy wirusa brodawczaka ludzkiego HPV-6 i HPV-11. Rozrastające się brodawczaki  mogą też powodować przewlekły kaszel, głośny oddech, charczenie nad krtanią. W najcięższych przypadkach może dojść do wystąpienia niewydolności oddechowej.
Należy podkreślić, iż brodawczakowatość krtani jest dość rzadką chorobą, którą leczy się zwykle chirurgicznie (jednak brodawczaki mogą odrastać). 

HPV a ciąża - jak uniknąć zakażenia? Profilaktyka

Najlepszą metodą zapobiegawczą są dobrowolne szczepienia ochronne. Warto poddać się wakcynacji jeszcze przed rozpoczęciem inicjacji seksualnej (optymalny wiek to 11-13 lat). Należy podkreślić, że szczepienie przeciwko HPV nie jest rekomendowane kobietom w ciąży (mimo iż nie ma wystarczających dowodów, które potwierdzałyby negatywny wpływ wakcynacji na ciążę). Co jeszcze możemy zrobić, aby ograniczyć ryzyko zachorowania na HPV? Podczas stosunków seksualnych należy stosować zabezpieczenie w postaci prezerwatywy. Nie powinno się korzystać wspólnie z przedmiotów higieny osobistej (np. gąbka, ręcznik, klapki). Kobiety, które regularnie uprawiają seks, powinny cyklicznie wykonywać badania cytologiczne (najlepiej co roku - a nie rzadziej, niż co 3 lata). Pierwsza cytologia powinna być wykonana między 20. a 25. r.ż. Dzięki temu prostemu i bezbolesnemu badaniu możemy wykryć potencjalne zmiany przedrakowe, zanim rozwiną się w nowotwór.