Grzybica jamy ustnej — przyczyny i objawy grzybicy jamy ustnej. Jak to wyleczyć?

Czym jest grzybica jamy ustnej?

Grzybica jamy ustnej, nazywana jest także kandydozą, ponieważ wywołują ją malutkie drożdżaki z rodzaju Candida (najczęściej Candida Albicans). Sama obecność tych mikroorganizmów w obrębie jamy ustnej nie oznacza od razu, że objawy wystąpią u każdego. Około 30% do 60% dorosłych i 45% do 65% niemowląt nosi gatunki Candida w jamie ustnej, które współtworzą mikroflorę.

Choroba zwykle ujawnia się dopiero w warunkach obniżonej odporności np.: u osób w podeszłym wieku, które przeszły leczenie immunosupresyjne, lub są po długotrwałym leczeniu antybiotykami (zwłaszcza o szerokim spektrum działania).

Zajęcie błony śluzowej jamy ustnej może wiązać się też z powikłaniami stosowania miejscowego niektórych grup leków m.in.: wziewnych kortykosteroidów, często przepisywanych w profilaktycznym leczeniu astmy i przewlekłej obturacyjnej choroby płuc.

Grzybica jamy ustnej równie często występuje u obu płci. Bardzo często można ją zaobserwować u maluchów — jest najczęstsza w czwartym tygodniu życia i rzadsza u niemowląt powyżej sześciu miesięcy, prawdopodobnie ze względu na rozwój odporności. Dodatkowe objawy upośledzenia odporności u tych pacjentów to biegunka, wysypki, nawracające infekcje i powiększenie wątroby oraz śledziony. Najmłodsi zakażają się drożdżakami w czasie porodu, przechodząc przez kanał rodny matki lub podczas karmienia piersią.

Przyczyny grzybicy jamy ustnej

Wśród przyczyn grzybicy jamy ustnej wymienia się:

• niewłaściwą higienę jamy ustnej;
• niedobory odporności: np.: o zakażenie łatwiej u osób z osłabionym układem odpornościowym (często zapadających na różne infekcje, AIDS, pacjentów po chemioterapii, po przebytej antybiotykoterapii, przyjmujących duże ilości leków immunosupresyjnych);
• choroby przewlekłe, takie jak cukrzyca lub choroby autoimmunologiczne;
• suchość w ustach — może być spowodowana stosowaniem niektórych leków, chorobami lub leczeniem radioterapią w okolicy głowy i szyi.
• używanie inhalatorów zawierających sterydy — dobrze znane pacjentom, cierpiącym na astmę;
• niedobory witamin — szczególnie witaminy B12, kwasu foliowego, żelaza i cynku;
• ciąża — podczas ciąży kobiety zmagają się z zaburzeniami hormonalnymi, które mogą zwiększać ryzyko infekcji grzybiczych;
• nadużywanie alkoholu i palenie papierosów;
• zażywanie tabletek antykoncepcyjnych.

Kandydozie jamy ustnej sprzyjają także protezy zębowe (protetyczne zapalenie jamy ustnej) i noszenie aparatów ortodontycznych.

Objawy grzybicy jamy ustnej

Objawy kandydozy jamy ustnej to najczęściej pleśniawki, czyli ostre rzekomobłoniaste zapalenie kandydozowe. Zwykle pojawiają się w postaci małych białawych lub żółtych plamek bądź grudek, które powodują trudności w przełykaniu, nieprzyjemny zapach z ust, bolesne pęknięcia, suchość oraz ból języka i pieczenie. Zajęcie błon śluzowych oznacza, że zmiany mogą występować na języku, podniebieniu, wewnętrznej stronie policzków, dziąsłach oraz w gardle.

Jeśli twoje dolegliwości nie są typowe, nie zapominaj, że istnieją inne typy grzybicy jamy ustnej, a infekcja kandydozowa może objawiać się różnorako. Kandydoza ostra zanikowa manifestuje się jako ubytek prawidłowej błony śluzowej, brodawek języka i zaczerwienienie jamy ustnej. Powstające czerwone plamy są dość charakterystyczne, zwłaszcza jeśli towarzyszy im wygładzenie języka. Zdarza się, że problem lokalizuje się również w kącikach ust, gdzie wywołuje świąd.

Z kolei czerwone zmiany obejmują ostre i przewlekłe rumieniowe zapalenie kandydozowe, zapalenie kątów ust, romboidalne zapalenie języka i liniowe rumieniowe zapalenie dziąseł. W obliczu tak wielu potencjalnych symptomów choroby dokładna diagnostyka to podstawa.

Jak diagnozuje się grzybicę jamy ustnej?

Podstawą diagnostyki jest dokładny wywiad, który czasami musi być pogłębiony o badanie mykologiczne, które wykonuje się z próbek pobranych z tylnej ściany gardła. Przydatne jest także obejrzenie gardła przez specjalistę — białe naloty na języku, które łatwo dają się usunąć szpatułką, sugerują kandydozę, w przeciwieństwie do leukoplakii, będącej nadmiernym rogowaceniem, stanowiącym stan przedrakowy.

Badanie mykologiczne jest rodzajem badania mikrobiologicznego, wykonywanego celem identyfikacji grzyba, który wywołał schorzenie. Zebrany materiał poddaje się analizie mikroskopowej, przy okazji przeprowadzając potrzebne badania biochemiczne. Dzięki nim można ustalić, na jakie leki grzyb będzie reagował. Niestety czas oczekiwania na to aż wyrosną, może zająć nawet kilka tygodni. Z tego powodu leczenie ogólne wdraża się zwykle przed tym czasem. Czasami lekarz ucieka się do wykonania analizy DNA grzyba, oznaczeń mikroskopowych lub szybkiego testu wodorotlenkiem potasu. Dzięki nim niejednokrotnie o wiele szybciej udaje się zidentyfikować grzyb bytujący na błonach śluzowych.

Przygotowując się do badania mykologicznego, pamiętaj o kilku zasadach:

• pobierz próbkę z samego rana, będąc na czczo i nie pijąc uprzednio żadnych napojów;
• bezpośrednio przed pobraniem próbki nie myj zębów pastą i nie używaj płynów do płukania jamy ustnej;
• jeśli jesteś w trakcie kuracji jakimkolwiek lekiem, poinformuj o tym lekarza.

Niedostosowanie się do tych zaleceń może sfałszować wynik.

Kandydoza jamy ustnej — przebieg leczenia i stosowane leki

Zastanawiasz się jak leczyć kandydozę jamy ustnej? Po pierwsze należy uzbroić się w cierpliwość i dokładnie wypełniać zalecenia lekarza, ponieważ czas trwania objawów u każdego jest indywidualny.

Leczenie grzybicy jamy ustnej zaczyna się od zadbania o to, by higiena jamy ustnej była na jak najwyższym poziomie. W tym celu warto sięgnąć po preparaty przeciwgrzybicze, które mogą występować w różnych postaciach jako płyny do płukania jamy ustnej lub maści. Leczenie miejscowe powinno być prowadzone równolegle z leczeniem ogólnoustrojowym, jeśli pacjent jest oporny na leczenie miejscowe lub po prostu go nie toleruje.

Spośród dostępnych leków najczęściej stosuje się te, które zawierają jako substancję czynną: nystatynę, mikonazol, klotrimazol i ketokonazol. Przy czym stosowanie mikonazolu w jamie ustnej jest ograniczone, ponieważ środek wywołuje wymioty i biegunkę. Wymienione preparaty występują w różnych formach: jako leki doustne, pastylki, zawiesiny do pędzlowania jamy ustnej.

Leki miejscowe warto uzupełnić o leczenie domowe, które pomoże uporać się z grzybicą jamy ustnej. Wspomagająco można traktować płukanki rozcieńczonymi olejkami eterycznymi m.in. z oregano, czy drzewa herbacianego.

Jakie powikłania może nieść grzybica jamy ustnej?

To, że powinno się leczyć grzybicę jamy ustnej, nie pozostawia złudzeń. Nieleczona grzybica jamy ustnej może powodować bardzo przykre konsekwencje zdrowotne m.in.: zmianę odczuwania smaku, nadżerki i owrzodzenia, infekcja może się rozszerzyć na przełyk, powodując ból podczas połykania, a w ciężkich przypadkach prowadzić do utraty masy ciała i niedożywienia.

U pacjentów przyjmujących leki immunosupresyjne, grzybica jamy ustnej może przekształcić się w kandydozę ogólnoustrojową, która jest stanem zagrożenia życia i wymaga intensywnego leczenia szpitalnego. Warto nadmienić, że kandydoza przewlekła zanikowa może wymagać nawet interwencji chirurgicznej w celu usunięcia nadżerek czy zmian przerostowych.

Jak zapobiegać powstawaniu grzybicy jamy ustnej?

Aby zminimalizować ryzyko kandydozy, stosuj poniższe zasady:

• zadbaj o błonę śluzową jamy ustnej, regularnie szczotkuj zęby pastą z fluorem i używaj nitki dentystycznej;
• codziennie czyść protezy zębowe i zgłaszaj się na kontrolę;
• sprzymierzeńcem grzybicy jamy ustnej jest obniżona odporność, dlatego utrzymuj zdrową dietę, regularnie się badaj i pozostań pod opieką lekarza, jeśli cierpisz na choroby przewlekłe;
• unikaj niepotrzebnego stosowania antybiotyków i kortykosteroidów — jeśli musisz używać inhalatorów na stałe, po każdej aplikacji dokładnie umyj jamę ustną.