Choroba Dercuma (tłuszczakowatość bolesna) – przyczyny, objawy, leczenie

Co to jest choroba Dercuma?

Tłuszczakowatość bolesna (łac. adipositas dolorosa) to rzadka, postępująca i przewlekła choroba, charakteryzująca się występowaniem licznych tłuszczaków w tkance podskórnej, zlokalizowanych w różnych obszarach ciała. Co ważne, tłuszczaki powodują bardzo dotkliwy ból, niewspółmiernie silny do zmian stwierdzonych w badaniu przedmiotowym. Choroba po raz pierwszy została opisana w 1892 roku przez amerykańskiego neurologa Francisa Xaviera Dercuma, w efekcie czego tłuszczakowatość bolesna nazywana jest również chorobą lub zespołem Dercuma.

Schorzenie diagnozowane jest zazwyczaj u kobiet, które przeszły menopauzę. Częstotliwość występowania choroby Dercuma u mężczyzn w wieku dorosłym wynosi zaledwie ok. 16% przypadków. Mnogie, bolesne tłuszczaki lokalizują się w różnych obszarach ciała z wyjątkiem głowy i szyi, najczęściej na kończynach i tułowiu, ale mogą pojawić się również w pachwinach, w okolicach barków oraz ramion, na plecach, karku czy udach. Guzki podskórne są miękkie i przesuwalne. Wskutek nadmiernego gromadzenia wody lokalne depozyty tkanki tłuszczowej ulegają obrzękowi, powodując ucisk na nerwy, czego następstwem jest nasilenie dolegliwości bólowych. 

Trzy, podstawowe typy zmian w przebiegu choroby Dercuma to:

• typ I (okołostawowy) – guzy pojawiają się w okolicach stawów kolanowych i biodrowych, rzadziej w obrębie stawów łokciowych, 
• typ II (rozlany/uogólniony) – zmiany rozlane są na powierzchni grzbietowej tułowia, w górnej części barków, w okolicy pachowej, pośladkach, plecach i na podeszwach stóp,
• typ III (guzkowy) – z towarzyszącą zmianom wyjątkowo silną bolesnością podczas ucisku. Tłuszczaki mają wielkość od 0,5 cm do 4 cm.

Etiologia choroby Dercuma nie jest do końca znana. Wskazuje się, że w patogenezie schorzenia istotną rolę odgrywają stany zapalne oraz prozapalne cytokiny. Wiadomo, że tłuszczakowatość bolesna częściej dotyczy kobiet zmagających się z otyłością, również z otyłością olbrzymią. Choć obserwuje się występowanie choroby w linii żeńskiej, to wciąż nie ma badań wskazujących na genetyczne uwarunkowania choroby. Wśród przyczyn schorzenia wymienia się także zaburzenia gospodarki hormonalnej, zaburzenia metaboliczne (głównie lipidowe i węglowodanowe) oraz mechanizmy immunologiczne. 

Przeczytaj również, jakie są przyczyny nadwagi u nastolatków.

Choroba Dercuma – objawy

Typowym objawem choroby Dercuma są podskórne, bolesne tłuszczaki o charakterze postępującym, z towarzyszącą im przeczulicą skóry. Ból opisywany jest najczęściej jako piekący lub palący, często występujący symetrycznie. Jednak to nie jedyne symptomy schorzenia. Pacjenci dotknięci zespołem Dercuma uskarżają się również na takie objawy jak:

• uogólnione osłabienie organizmu,
• zwiększona podatność na infekcje i zakażenia,
• bóle i zawroty głowy,
• nadmierna potliwość i uderzenia gorąca,
• bezsenność,
• zaburzenia emocjonalne, takie jak depresja czy niestabilność emocjonalna,
• objawy neurologiczne, między innymi zaburzenia orientacji, otępienie, padaczka,
• współistnienie schorzeń endokrynologicznych, np. niedoczynności tarczycy, zaburzeń lipidowych, choroby Cushinga oraz nadciśnienia tętniczego. 

Zespół Dercuma – leczenie

Ze względu na złożoność choroby jak dotąd nie udało się wskazać skutecznej metody leczenia. Terapia schorzenia ma charakter objawowy i skupia się głównie na wyeliminowaniu lub zmniejszeniu dolegliwości bólowych. W tym celu stosuje się niesteroidowe leki przeciwzapalne i przeciwbólowe, np. paracetamol, a także dożylne wlewy lidokainy, które pomagają uśmierzyć ból. Kompleksowa terapia zespołu Dercuma może obejmować również leki przeciwdepresyjne. 

W zaawansowanych stadiach tłuszczakowatość bolesna leczona jest za pomocą chirurgicznego usuwania zmian oraz zabiegu liposukcji, który umożliwia odessanie depozytów tłuszczowych. W prewencji schorzenia istotne znaczenie ma zdrowy tryb życia, a także kontrola wagi. W przypadku otyłości należy jak najszybciej wdrożyć jej leczenie pod opieką lekarza.