Atopowe zapalenie skóry głowy: przyczyny, objawy, leczenie

Przyczyny atopowego zapalenia skóry głowy

Atopowe zapalenie skóry głowy jest wynikiem działania czynników genetycznych oraz środowiskowych. W tym znaczeniu można mówić o dziedziczeniu skłonności do problemów ze skórą głowy, ponieważ u pacjentów cierpiących na AZS występuje genetyczne zaburzenia w budowie warstwy naskórka, przez co organizm pozbawiony jest prawidłowej bariery ochronnej. Należy wskazać, że atopowe zapalenie skóry głowy jest chorobą genetyczną, w której istotną rolę pełni nieprawidłowa odpowiedź układu immunologicznego na kontakt z czynnikiem drażniącym. W tym znaczeniu u osób z atopowym zapaleniem skóry głowy dochodzi do uwalniania przeciwciał w wyniku kontaktu z alergenem,  którym mogą być składniki pożywienia, a także alergeny wziewne (pyłki lub roztocza). Należy jednak wskazać, że do zaostrzenia objawów AZS przyczynić się może również styl życia. W tym znaczeniu nadmierna higiena czy zbyt mały kontakt z alergenami wziewnymi w dzieciństwie mogą wpływać na zwiększone ryzyko występowania atopowego zapalenia skóry głowy w dorosłym życiu. Dodatkowo nieprawidłowa dieta oraz przewlekły stres zwiększają ryzyko występowania zmian skórnych oraz nasilają dolegliwości.

Objawy atopowego zapalenia skóry głowy

Atopowe zapalenie skóry głowy jest chorobą o charakterze nawrotowym oraz zmiennym. W tym znaczeniu objawy schorzenia pojawić się mogą raz na pewien czas, a następnie zniknąć nawet na kilka tygodni lub miesięcy. Co ważne, remisja choroby niekiedy może trwać nawet wiele lat. Niemniej jednak do zaostrzenia objawów zazwyczaj dochodzi w wyniku kontaktu z alergenem, dlatego też niezwykle istotna jest pielęgnacja oraz profilaktyka przy egzemie skóry głowy. W przebiegu atopowego zapalenia skóry głowy objawy występować mogą na owłosionej skórze głowy, ale wyprysk często może dotyczyć również karku, czoła, brwi, a także małżowin usznych. Egzema objawia się czerwonym, swędzącym wypryskiem, a także występowaniem licznych krostek, które po zdrapaniu mogą tworzyć strupki na głowie. Warto wskazać, że wykwity takie mogą być suche, lub o charakterze wysiękowym. Zazwyczaj zmian na skórze jest tak dużo, że tworzą one zwarte plamy o charakterze rumienia. W przebiegu choroby dochodzi również do łuszczenia się skóry głowy, co jest wynikiem nadprodukcji naskórka. Oznacza to, że nowa warstwa naskórka tworzy się, zanim stary, zrogowaciały naskórek zdąży się złuszczyć. Efektem tego są pojawiające się charakterystyczne zgrubienia i nierówności. Dodatkowo w przebiegu choroby może dochodzić do wzmożonego wypadania włosów.

Leczenie atopowego zapalenia skóry głowy

Atopowe zapalenie skóry głowy jest chorobą przewlekłą towarzyszącą pacjentom przez całe życie. Należy jednak wskazać, że w przebiegu choroby pojawiają się okresy remisji i zaostrzeń objawów. Dlatego też atopowe zapalenie skóry głowy polega przede wszystkim na leczeniu niefarmakologicznym, które obejmuje nieustanną pielęgnację skóry i unikanie czynników drażniących. Niemniej jednak w przypadku zaostrzenia objawów oraz ewentualnych nadkażenia zmian skórnych mogących pojawić się w przebiegu choroby konieczne jest wdrożenie właściwego leczenia farmakologicznego.

AZS głowy stanowi schorzenie o podłożu nie tylko alergicznym, ale również dermatologicznym. W przebiegu choroby charakterystyczny jest stan zapalny skóry głowy, dlatego też w przypadku zaostrzenia objawów leczenie obejmuje przyjmowanie medykamentów o działaniu przeciwzapalnym. Zazwyczaj do stosowania miejscowego przy egzemie skóry głowy stosowane są:

• glikokortykosteroidy, które przepisywane są wyłącznie w czasie zaostrzenia objawów, ponieważ ich długotrwałe stosowanie może niekorzystnie wpłynąć na stan skóry. Glikokortykosteroidy dostępne są w postaci maści, kremów oraz płynu. Niemniej jednak należy wskazać, że na atopowe zapalenie skóry głowy najlepiej sprawdzają się glikokortykosteroidy w płynie, ponieważ są one znacznie łatwiejsze w aplikacji owłosionej skóry;
• antybiotyki, czyli maści i kremy z antybiotykiem przeznaczone do stosowania przy atopowym zapaleniu skóry głowy, które zaleca się wyłącznie w przypadku wystąpienia nadkażenia bakteryjnego. Należy wskazać, że swędząca skóra głowy oraz strupki, a niekiedy mogące pojawiać się rany i pęknięcia znacznie zwiększają ryzyko wystąpienia infekcji. Niemniej jednak antybiotyki wprowadza się przede wszystkim w przypadku wystąpienia zakażenia, a nie wyłącznie zmian skórnych na głowie;
• leki immunomodelujące, czyli inhibitory kalcyneuryny, wykazują one zwiększoną skuteczność na atopowe zapalenie skóry głowy, a także w przypadku egzemy na twarzy w porównaniu do aplikowania ich na inne partie ciała.
• szampony przeciwgrzybicze, choroba AZS zaburza naturalną warstwę ochronną naskórka, dlatego też występuje większe ryzyko zakażeń grzybiczych. W tym znaczeniu szampony o działaniu przeciwgrzybiczym znacznie łagodzą objawy atopowego zapalenia skóry głowy.
• leki doustne, w przypadku, kiedy powyższe sposoby leczenia miejscowego okażą się nieskuteczne, u pacjentów z atopowym zapaleniem skóry głowy wprowadza się farmakoterapią doustną. Farmakoterapia zwykle obejmuje stosowanie glikokortykosteroidów doustnych, środków przeciwhistaminowych, a także leków immunosupresyjnych.

Należy jednak wskazać, że leczenie egzemy skóry głowy ma przede wszystkim charakter leczenia objawowego, które pobiega na łagodzeniu symptomów oraz zapobieganiu ich nawrotom. Należy zatem podkreślić, że sucha i delikatna skóra głowy wymaga nieustannej pielęgnacji również w czasie wyciszenia choroby. Dlatego też osoby z AZS głowy każdego dnia powinny stosować łagodne kosmetyki nawilżające. Świetnie sprawdzają się emolienty, które nie tylko intensywnie nawilżają skórę głowy, ale dodatkowo tworzą barierę ochronną płaszcza lipidowego. Dlatego też kluczowe znaczenie dla łagodzenia objawów oraz zapobieganiu nawrotem choroby ma intensywny nawilżenie skóry głowy. Lekarze polecają stosowanie kremów oraz balsamu, które zawierają do 10% stężenia mocznika. Związek ten bowiem wykazuje działanie zmiękczające, nawilżające, dzięki czemu łagodzi zmiany, a także eliminuje nadmierna suchość, łuszczenie oraz swędzenie skóry głowy.

Domowe sposoby na atopowe zapalenie skóry głowy

Atopowe zapalenie skóry głowy wymaga również właściwej, domowej pielęgnacji. W tym znaczeniu domowymi sposobami na złagodzenie objawów występujących przy AZS głowy jest nawilżanie oraz unikanie czynników drażniących zarówno podczas występowania nasilonych objawów, jak i w okresie, kiedy symptomy nie występują wcale. Dodatkowo osoby z egzemą skóry głowy powinny myć głowę wyłącznie łagodnym szamponem nie dłużej niż przez 5 minut, gdyż dłuższe moczenie skóry głowy może zwiększyć jej suchość. Dodatkowo temperatura wody do mycia włosów nie powinna przekraczać 37°C, gdyż zbyt wysoka temperatura wody może nasilać reakcje zapalne i przyczyniać się do podrażnienia skóry głowy. Co więcej, po myciu włosów należy je delikatnie osuszyć, uważając, aby nie pocierać ręcznikiem. Do osuszania najlepiej sprawdzą się delikatne ręczniki wykonane z bawełny, które przykłada się do włosów, w ten sposób odsądzając nadmiar wody. Osoby z AZS głowy powinny również używać preparatów do pielęgnacji skóry o działaniu nawilżającym i natłuszczającym, które powinno się aplikować na głowę kilka minut po umyciu, gdyż w ten sposób zwiększa się działanie nawilżające. Należy podkreślić, że wszystkie kosmetyki stosowane do mycia oraz pielęgnacji skóry głowy powinny mieć pH oscylujące w granicach 5,5, które jest naturalnym pH skory, dzięki czemu nie zaburza naturalnych barier skóry, a dodatkowo wspiera regenerację naskórka. Istotne jest również unikanie czynników drażniących i detergentów. W tym znaczeniu do prania odzieży oraz pościeli należy wybierać łagodne, delikatne proszki oraz płyny do płukania, które przeznaczone są dla alergików.

Należy podkreślić, że osoby z atopowym zapaleniem skóry głowy powinny nie tylko dbać o odpowiedni dobór kosmetyków, które przeznaczone są typowo do cery atopowej, lecz również unikać środków, które mogą podrażniać skórę głowy. Dlatego też bezwzględnie  zabronione jest farbowanie włosów, ponieważ farby zawierają czynniki drażniące, które w znacznym stopniu mogą pogorszyć i zaostrzyć objawy choroby.

Atopowe zapalenie skóry, które zazwyczaj pojawia się u dzieci. W tym znaczeniu AZS u dzieci i egzema u niemowlaków dotyczy nawet 15-30% małych pacjentów, natomiast w grupie dorosłych zachorowania stanowią 2-10%. Niezależnie jednak od wieku występowania nieprzyjemnych dolegliwości, choroba wymaga specjalnej pielęgnacji i wdrożenie właściwego leczenia. Kiedy udać się do dermatologa? W przypadku pierwszych objawów, ponieważ ze względu na podobne objawy występujące przebiegu łuszczycy i egzemy konieczne jest właściwe rozpoznanie choroby, by dobrać odpowiednie leczenie. Choć egzema a łuszczyca stanowią zupełnie inne jednostki chorobowe, w przebiegu schorzeń pojawiają się bardzo podobne objawy.