Aspiryna: zastosowanie, dawkowanie, działanie

Co to jest kwas acetylosalicylowy?

Aspiryna, a szerzej ASA (ang. acetylsalicylic acid, to powszechnie stosowana nazwa kwasu acetylosalicylowego,) który chemicznie jest pochodną kwasu salicylowego. Kwas acetylosalicylowy zaliczany jest do niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ). Należy jednak wskazać, że choć aspiryna należy do niesteroidowych leków przeciwzapalnych, to jako jedyna ma właściwości hamujące agregację płytek krwi. Co ważne, nazwa „aspiryna” stosowana jest kolokwialnie do wszystkich leków, zawierających ASA.

Ze względu na działanie przeciwbólowe aspiryna została uznana przez WHO za środek stosowany na pierwszym szczeblu drabiny analgetycznej w leczeniu dolegliwości bólowych o lekkim i umiarkowanym nasileniu, między innymi w chorobach onkologicznych.

Działanie aspiryny

Aspiryna biochemicznie jest nieodwracalnym inhibitorem enzymu cyklooksygenzy (COX). Oznacza to, że kwas acetylosalicylowy silnie blokuje COX-1 w wyniku czego zmniejsza syntezę trombosanów biorących udział w agregacji płytek krwi. Ze względu na tę właściwość aspiryna znalazła zastosowanie jako lek stosowany w profilaktyce zawału mięśnia sercowego oraz innych chorób układu krążenia. W tym znaczeniu należy wskazać, że aspiryna jest jedyną substancją czynną z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych, która nieodwracalnie hamuje agregację płytek. 

Aspiryna należy do niesteroidowych leków przeciwzapalnych, wykazujących działanie przeciwbólowe, przeciwgorączkowe oraz przeciwzapalne. Dodatkowo długotrwałe przyjmowanie kwasu acetylosalicylowego wiąże się również z działaniem przeciwzakrzepowym.

Na co działa i kiedy stosować aspirynę?: zastosowanie aspiryny

Kwas acetylosalicylowy stosowany jest głównie na dolegliwości bólowe i zapalne. Aspiryna ze względu na swoje działanie jest składnikiem wielu popularnych leków łagodzących dolegliwości bólowe głowy, mięśni i zębów. Dodatkowo kwas acetylosalicylowy skutecznie zwalcza gorączkę, która towarzyszy infekcjom i chorobom. Należy również wskazać, że aspiryna jest również pomocnym środkiem łagodzącym ból gardła. Aspiryna powszechnie wykorzystywana jest również w objawowym leczeniu dolegliwości bólowych oraz gorączki, które towarzyszą przeziębieniu i grypie.

Należy jednak wskazać, że kwas acetylosalicylowy wykorzystywany jest również w zapobieganiu rozwojowi wielu chorób cywilizacyjnych oraz łagodzeniu ich skutków. W tym znaczeniu aspiryna wykorzystywana jest w profilaktyce oraz przebiegu schorzeń układu sercowo-naczyniowego, takich jak: miażdżyca tętnic wieńcowych czy zawał mięśnia sercowego. Działanie kwasu acetylosalicylowego powoduje hamowanie powstawania zakrzepów mogących przyczyniać się do zamknięcia światła tętnic. Należy zatem wskazać, że aspiryna stosowana profilaktycznie zmniejsza ryzyko zawału oraz udaru.

Dawkowanie aspiryny

Kwas acetylosalicylowy to skuteczny lek o szerokim spektrum działania. Niemniej jednak dla osiągnięcia efektu przeciwbólowego, przeciwgorączkowego i przeciwzapalnego aspiryna, a także inne preparaty ASA, powinny być odpowiednio dawkowane. Osiągnięcie optymalnych efektów farmakoterapii umożliwi stosowanie aspiryny i innych preparatów ASA w dawkach 250-500 mg. Osoby dorosłe mogą jednorazowo przyjąć od 500 do 1000 mg kwasu acetylosalicylowego. Natomiast maksymalna dawka dobowa dla osoby dorosłej wynosi 4 g ASA. Natomiast w przypadku dzieci i młodzieży maksymalna dawka jednorazowa kwasu acetylosalicylowego wynosi 500 mg, natomiast dobowa – 1500 mg. Niemniej jednak dzieci i młodzież kwas acetylosalicylowy powinny stosować wyłącznie z przepisu lekarza, a dodatkowo nie należy podawać aspiryny dzieciom poniżej 12. roku życia.

Po jakim czasie i jak długo działa aspiryna?

Leki z kwasem acetylosalicylowym po doustnym podaniu są wchłaniane bardzo szybko. Działanie przeciwbólowe i przeciwgorączkowe następuje zazwyczaj w ciągu 30 minut od chwili zastosowania, a maksimum osiąga po 1-3 godzinach. Po zastosowaniu pojedynczej dawki leku, działanie przeciwbólowe utrzymuje się zwykle przez czas około 3-6 godzin. Po tym czasie, jeśli dolegliwości nadal się utrzymują, konieczne jest zastosowanie kolejnej dawki.

Przedawkowanie aspiryny

Kwas acetylosalicylowy, podobnie jak każdy inny lek, można przedawkować. Po przyjęciu aspiryny w zwiększonych dawkach wystąpić mogą działania niepożądane, a po przedawkowaniu działania toksyczne. W wyniku przedawkowania aspiryny działania niepożądane dotyczą głównie zaburzeń ze strony przewodu pokarmowego oraz wątroby. W tym znaczeniu po znacznym przekroczeniu zalecanych dawek kwasu acetylosalicylowego występują zazwyczaj nudności i wymioty, niestrawność, zgaga, bóle brzucha, krwawienie z przewodu pokarmowego, uszkodzenie błony śluzowej żołądka, a niekiedy również uczynnienie choroby wrzodowej. Natomiast skutkami przedawkowania ze strony układu nerwowego mogą być szumy uszne, zaburzenia słuchu i zawroty głowy. Dodatkowo może dojść do niewydolności serca, martwica brodawek nerkowych oraz śródmiąższowego zapalenia nerek. Przedawkowanie aspiryny wiąże się również z ryzykiem niewydolności serca. Należy zatem wskazać, że kwas acetylosalicylowy należy stosować według zaleceń, nie przekraczając dobowych dawek maksymalnych.

Przeciwwskazania do stosowania aspiryny

Aspiryna jest popularnym lekiem stosowanym w stanach zapalnych, na gorączkę oraz w dolegliwościach bólowych. Okazuje się jednak, że istnieją przeciwwskazania do stosowania aspiryny. W tym znaczeniu aspiryna dla dzieci poniżej 12. roku życia nie jest wskazana, gdyż może przyczynić się do pojawienia się poważnych zaburzeń neurologicznych w postaci zespołu Rey’a, czyli encefalopatii z obrzękiem mózgu i wątroby. Co więcej, aspiryny nie należy również przyjmować w czasie menstruacji, ponieważ może spowodować nasilenie krwawienia. Ponadto dodatkowymi przeciwwskazaniami są:

• nadwrażliwość na salicylany,
• astma oskrzelowa,
• skaza krwotoczna,
• zaburzenia pracy nerek lub wątroby,
• choroba wrzodowa dwunastnicy lub żołądka,
• dna moczanowa, cukrzyca, astma.

Należy również wskazać, że przeciwwskazaniem jest również stosowanie aspiryny podczas karmienia piersią i w czasie ciąży. Dlatego też kobiety w czasie laktacji powinny sięgnąć po inne bezpieczne leki podczas karmienia piersią.

Skutki uboczne stosowania aspiryny

Aspiryna, choć jest popularnie stosowanym środkiem, to jak każdy lek może wywołać działania niepożądane. Należy jednak wskazać, że nie występują one u każdej osoby stosującej kwas acetylosalicylowy. Niemniej jednak należy wskazać, że możliwymi skutkami ubocznymi zażywania aspiryny mogą być między innymi:

• bóle brzucha,
• uszkodzenia błony śluzowej żołądka,
• krwawienie lub krwotok,
• niestrawność,
• przyspieszenie czynności serca,
• zapalenie wątroby, 
• astma aspirynowa,
• śródmiąższowe zapalnie nerek,
• obrzęki,
• niestrawność.

Okazuje się, że aspiryna jak każdy inny lek, wiąże się z występowaniem skutków ubocznych. Należy jednak wskazać, że efekty niepożądane występują z różną częstotliwością u różnych osób. Niemniej jednak rozważając potencjalne skutki uboczne związane z terapią aspiryną, należy uwzględnić również korzyści płynące z terapii ASA.

Interakcje aspiryny z innymi lekami: z czym nie łączyć aspiryny?

Kwas acetylosalicylowy, czyli popularna aspiryna, może wchodzić w niebezpieczne interakcje z innymi środkami farmakologicznymi. Z tego względu zażywając aspirynę, należy zachować ostrożność stosując dodatkowe preparaty. W tym znaczeniu szczególną ostrożność należy zachować przy stosowaniu:

• leków przeciwzakrzepowych,
• glikozydów nasercowych,
• selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny,
• leków moczopędnych oraz zwiększających wydalanie kwasu moczowego z moczem
• leków przeciwcukrzycowych,
• leków przeciwnadciśnieniowych,
• glikokortykosteroidów,
• leków trombolitycznych,
• kortykosteroidów, ibuprofenu oraz innych niesteroidowych leków przeciwzapalnych.

Osoby, które zażywają leki z powyższej listy, przed zastosowaniem aspiryny powinny skontaktować się z lekarzem celem ustalenia odpowiedniego dawkowania bądź zaprzestania przyjmowania określonego preparatu, gdyż mogą one na siebie wzajemnie oddziaływać.

Ile kosztuje aspiryna?

Kwas acetylosalicylowy jako środek farmakologiczny występuje w popularnej postaci tabletek jako Aspiryna, ale stanowi również w skład wielu innych leków pod innymi nazwami. Z tego względu cena uzależniona jest od konkretnego leku, ale również ilości tabletek w opakowaniu. Należy jednak wskazać, że cena aspiryny waha się od 10 zł do 50 zł.

Kwas acetylosalicylowy to popularny lek przeciwbólowy i lek przeciwzapalny wykazujący również działanie przeciwgorączkowe, który stosowany jest w dolegliwościach o umiarkowanym nasileniu. W przypadku silnych dolegliwości bólowych konieczne jest zastosowanie leków dostosowanych do nasilenia bólu, niekiedy konieczne jest zastosowanie morfiny, która wykazuje bardzo silne działanie przeciwbólowe.