Uszkodzenie obwodowego układu nerwowego – jaki lek na neuropatię?

W jakim mechanizmie dochodzi do uszkodzenia nerwów obwodowych? Jakim schorzeniom towarzyszy?

Uszkodzenie obwodowego układu nerwowego może towarzyszyć wielu sytuacjom i schorzeniom, takim jak urazy mechaniczne czy cukrzyca – tzw. neuropatia cukrzycowa. Najczęściej jednak do neuropatii dochodzi na skutek nakładania się na siebie wielu czynników, takich jak:

• zranienie,
• ucisk,
• niedokrwienie,
• zapalenie,
• alkoholizm,
• zaburzenia metaboliczne (w tym cukrzyca),
• toksyczne działanie leków (np. w trakcie chemioterapii),
• przyczyny genetyczne,
• niedobór niezbędnych składników odżywczych (zwłaszcza witamin z grupy B).

Jakie objawy daje uszkodzenie obwodowego układu nerwowego?

Objawy uszkodzenia układu nerwowego obwodowego zależne są od tego, jakie włókna zostały uszkodzone:

• Czuciowe (najczęściej): zaburzenia czucia (osłabienie czucia bólu, temperatury, dotyku, uczucie mrowienia, drętwienia), palący ból lub pieczenie, nadwrażliwość na dotyk, allodynia, parestezje, brak czucia – w ostateczności;
• Ruchowe: osłabienie mięśni, drżenia mięśniowe, niezgrabność ruchów, zaniki mięśniowe;
• Autonomiczne (wegetatywne): zaburzenia potliwości, suchość skóry, zaburzenia ciśnienia tętniczego, zaburzenia funkcji seksualnych (impotencja), zaburzenia oddawania moczu.

Objawy te prowadząc do zaburzeń snu, obniżając samopoczucie, utrudniając aktywność fizyczną, mogą skutecznie obniżać komfort życia, prowadząc nawet do depresji,

Witaminy i suplementy na układ nerwowy wspomagające jego regenerację

Aby uszkodzone nerwy uległy poprawie, konieczna jest odpowiednia podaż niezbędnych składników odżywczych.  Jednak czasami dieta bogata w te składniki to za mało. W takich sytuacjach przydatne mogą okazać się leki i suplementy diety, które będą wspierać zdrowie nerwów obwodowych i przyspieszać ich naprawę.

Witaminy z grupy B

Szczególnie wit. B1 (tiamina), B6 (pirydoksyna), B12 (kobalamina) wykazują pozytywny wpływ na nerwy, a ich niedobór może prowadzić do chorób układu nerwowego. Tiamina to przeciwutleniacz, pirydoksyna reguluje metabolizm nerwów, a kobalamina działa ochronnie na osłonkę mielinową nerwów. Poza działaniem regeneracyjnym, witaminy z grupy B wykazują działanie neuroprotekcyjne – zapobiegają dalszym uszkodzeniom, dlatego zaleca się, aby pacjenci z objawami uszkodzenia obwodowego układu nerwowego regularnie je suplementowali.

Preparaty z tymi witaminami to m.in.:  Salvitis Vit B Complex, Naturell Witamina B Complex Forte, Neurobion Advance tabletki powlekane z witaminą B1, B6 i B12.

Kwas alfa-liponowy

Jest naturalnym związkiem obecnym w każdej komórce organizmu. Działa silnie przeciwutleniająco – a w neuropatii cukrzycowej to właśnie stres oksydacyjny jest jedną z głównych przyczyn uszkodzenia nerwów. Stosowanie kwasu alfa-liponowego może mieć pozytywny wpływ na zdrowie także w przebiegu chorób takich jak: choroba Parkinsona, stwardnienie rozsiane, choroba Alzheimera, choroba Huntingtona.

Kwas alfa-liponowy dostępny jest w preparatach takich jak: Thionerv 600, ALAnerv ON, Liponexin, Revitanerw, Symdiab ALA 600 mg.

Preparaty magnezu

Magnez może przyspieszyć proces naprawy neuronów, zmniejszając stres oksydacyjny i stan zapalny. Suplementacja magnezu wspomaga: różnicowanie komórek Schwanna, które poza tym, że ochraniają nerwy i uczesticzą w odbudowie osłonki mielinowej, regenerację aksonów i zwiększa przewodnictwo nerwowe.

Preparaty z magnezem to m.in.: ALE MagneUp + Vitamins, Magne B6, Magnefar B6 Forte, Olimp Labs Chela-Mag B6 Forte, Maglek B6.

Selen

Selen to mikroelement – pierwiastek niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu, występujący w nim w niewielkich ilościach. Podobnie jak magnez i kwas alfa-liponowy, jest silnym przeciwutleniaczem, który wspiera układ nerwowy. Pozytywnie wpływa na regenerację nerwów obwodowych, działa neuroprotekcyjnie, odgrywa rolę w modulacji przewodzenia bólu przez włókna nerwowe. W związku z tym właściwościami suplementacja selenu może być korzystna u pacjentów, u których występuje neuropatia. 

Preparaty zawierające selen: Naturell Selen, Olimp Selen, Cefasel 100 nutri.

Leczenie bólu wywoływanego neuropatią

W leczeniu bólu neuropatycznego klasyczne leki przeciwbólowe, takie jak NLPZ raczej nie znajdują zastosowania. Zamiast nich stosuje się m.in. leki przeciwpadaczkowe i przeciwdepresyjne.

Leki przeciwpadaczkowe

Leki pierwszego wyboru w leczeniu bólu neuropatycznego, regulują pobudliwość błony komórek nerwowych. Są stosunkowo bezpieczne, jednak mogą powodować działania niepożądane takie jak np. zwiększona senność, zawroty głowy czy obrzęki obwodowe.

• Gabapentyna (Epigapent, Gabapentin TEVA) – dawka początkowa to 100–200 mg 2–3x/doba, stopniowo zwiększa się ją aż do uzyskania oczekiwanego efektu przeciwbólowego. Dawka maksymalna to 3600 mg/doba.
• Pregabalina (Egzysta, Linefor, Pragiola, Preato) – dawkowanie: 150–600 mg/doba, działanie przeciwbólowe pojawia się w ciągu około 7–10 dni. Zaleta pregabaliny to brak istotnych interakcji z innymi lekami stosowanymi w terapii bólu. 
• Karbamazepina (Amizepin, Neurotop retard, Tegretol) – 100 mg/doba, dawkę stopniowo zwiększa się do łącznej dobowej dawki maks. 800-1200 mg. Wchodzi w interakcje z wieloma lekami, dlatego szczególnie u osób starszych jej stosowanie jest ograniczone.
• Kwas walproinowy (Convulex, Depakine Chrono, ValproLEK) – dawkowanie: 500-1500 mg/d.

Leki przeciwdepresyjne

Obok leków przeciwpadaczkowych są lekiem pierwszego wyboru w terapii bólu neuropatycznego, przede wszystkim tego o charakterze neuralgii popółpaścowej, polineuropatii cukrzycowej, czy zespole bólu fantomowego. 

Trójcykliczne leki przeciwdepresyjne (TLPD)

Mogą powodować uciążliwe objawy niepożądane (suchość w ustach, zaparcia, zaburzenia oddawania moczu i podwójne widzenia, niekiedy zaburzenia poznawcze, nadmierna sedacja, hipotonia ortostatyczna, spadek libido).

Podstawowy lek z tej grupy to amitryptylina (Amitriptylinum VP). Leczenie rozpoczyna się od dawki 25 mg, zwiększając stopniowo do 75 mg/doba (maks. 150 mg/doba). Efekt terapeutyczny uzyskuje się po min. 6–8 tygodniach. Przeciwwskazania do stosowania to przerost prostaty, jaskra z wąskim kątem przesączania, stosowanie leków zwiększających stężenie serotoniny, schorzenia układu krążenia (choroba wieńcowa, niewydolność krążenia, zaburzenia rytmu serca).

Wybiórcze inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny (SNRI)

Są to wenlafaksyna (Alventa, Axyven, Oriven) i duloksetyna (Dulsevia, Depratal). Wykazują mniej objawów niepożądanych niż TLPD, ale ich skuteczność jest niższa. Najczęstsze objawy niepożądane SNRI to sedacja, niepokój, bezsenność, objawy ze strony przewodu pokarmowego (nudności, biegunka), zaburzenia seksualne, przyrost masy ciała. Leczenie rozpoczyna się jak najmniejszymi dawkami, które stopniowo się zwiększa.

FAQ – leki na nerwy obwodowe