Problemy z pamięcią i koncentracją? Poznaj najlepsze leki na receptę, aby poprawić pamięć!

Czym są funkcje poznawcze?

Funkcje poznawcze to ogół procesów umysłowych, które obejmują pamięć, uwagę, percepcję, język, planowanie, podejmowanie decyzji, uczenie się. Ich sprawność zależy od wielu czynników. Zalicza się do nich uwarunkowania genetyczne, zdrowie fizyczne, poziom stresu, ilość i jakość snu, aktywność fizyczną, dietę, wiek.

Skąd biorą się problemy z pamięcią i koncentracją?

Problemy z pamięcią i koncentracją mogą być przejściowe lub przewlekłe oraz postępować. Przejściowe problemy z koncentracją i pamięcią mogą pojawić się jako skutek stresu lub zmęczenia.

Z kolei przewlekłe zaburzenia pamięci często związane są z procesem starzenia się i chorobami neurodegeneracyjnymi (np. choroba Alzheimera) najczęściej pojawiającymi się w wieku podeszłym, zaburzeniami psychicznymi (np. zaburzenia depresyjne) lub niedoborami pokarmowymi (np. niedobór witamin z grupy B).

Choroba Alzheimera to postępująca, neurodegeneracyjna choroba mózgu, będąca jednocześnie najczęstszą przyczyną otępienia. Prowadzi do stopniowego obumierania komórek nerwowych w mózgu. W związku z tym dochodzi do stopniowej utraty pamięci, trudności w myśleniu, zaburzeń zachowania.

Leki na receptę na poprawę pamięci

Leki na pamięć oraz koncentrację to tak naprawdę głównie leki stosowane w chorobie Alzheimera, z wyjątkiem piracetamu.

Inhibitory acetylocholinoesterazy

To grupa leków, do której zalicza się donepezil, rywastygminę, galantaminę. Ich działanie polega na hamowaniu działania acetylocholinoesterazy — enzymu rozkładającego acetylocholinę. Acetylocholina to jeden z głównych neuroprzekaźników w mózgu. Skutek działania tych leków to większa ilość acetylocholiny w komórkach nerwowych mózgu, co poprawia przekazywanie impulsów nerwowych, zwłaszcza w obszarach odpowiedzialnych za pamięć, uczenie się, zapamiętywanie. Należy pamiętać o tym, że leki te nie mają żadnego zastosowania u osób zdrowych i o tym, aby stosować je ściśle z zaleceniami, a w razie jakichkolwiek wątpliwości skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą.

Donepezil (Cogiton 5, Donecept, Donepex, Donesyl, Memorion, Ricordo, Yasnal) — dostępny w formie tabletek, dawkowanie: 5 mg raz na dobę, wieczorem, bezpośrednio przed snem. W razie braku oczekiwanych efektów dawkę można zwiększyć do 10 mg na dobę, co jest również maksymalną dawką dobową.

Rywastygmina — dostępna w formie plastrów przyklejanych na skórę (Atmina, Evertas), w formie tabletek twardych (Exelon, Ristidic, Rivastigmin NeuroPharma) i tabletek rozpadających się w jamie ustnej (Nimvastid). Dawka początkowa przy przyjmowaniu doustnym to 1,5 mg 2 razy dziennie z porannym i wieczornym posiłkiem. Po co najmniej 2 tygodniach dawkę można zwiększyć do 3 mg 2 razy dziennie, a następnie do 4,5 i 6 mg 2 razy dziennie. 6 mg dwa razy dziennie to dawka maksymalna. Plastry należy przyklejać na suchą, czystą skórę, nieowłosioną i nieuszkodzoną skórę, najlepiej na plecach, górnej części klatki piersiowej lub ramienia. Nie zaleca się stosowania na udo lub brzuch. 

Galantamina (Nivalin) — dostępna w preparacie do wstrzykiwania podskórnego lub dożylnego. Dawka początkowa to 2,5 mg. Należy zwiększać ją co 3-4 dni o 2,5 mg w 2-3 dawkach podzielonych. Maksymalna dawka jednorazowa podana podskórnie to 10 mg, a maksymalna dawka dobowa — 20 mg.

Inhibitory acetylocholinoesterazy mogą powodować działania niepożądane takie jak m.in.: nudności, wymioty, biegunka, utrata masy ciała, utrata apetytu, zawroty i bóle głowy, bezsenność, zmęczenie, drażliwość, zwolnienie pracy serca, hipotonia ortostatyczna (spadek ciśnienia po wstaniu), omdlenia, nietrzymanie moczu, nadmierne pocenie się.

Memantyna

Memantyna to substancja będąca antagonistą receptora NMDA. Co to oznacza? Receptory NMDA to receptory w mózgu, które w chorobie Alzheimera są przewlekle pobudzone, a to prowadzi do uszkodzenia komórek nerwowych. Memantyna blokuje receptory NMDA, hamując to zjawisko. Nie robi jednak tego całkowicie — umożliwia przekazywanie impulsów nerwowych w momencie, gdy dzieje się to fizjologicznie — np. podczas uczenia się lub zapamiętywania. 

W aptece można dostać ją pod nazwami takimi jak AuroMemo, Axura, Biomentin, Cognomem, Ebixa, Marixino, Memolek, Mirvedol, Polmatine, Zenmen.

Dawka początkowa to 5 mg raz dziennie, w drugim tygodniu dawkę należy zwiększyć do 10 mg, w trzecim — do 15, w czwartym — do 20 mg raz dziennie. Maksymalna dawka dobowa to 20 mg. Lek należy przyjmować każdego dnia o tej samej porze, niezależnie od posiłków.

Skutki uboczne, które może wywoływać memantyna to np. zawroty i bóle głowy, zaparcia, senność, nadciśnienie tętnicze, zaparcia, zawroty głowy.

Piracetam

Piracetam to lek, który poprzez poprawę płynności błon komórkowych w neuronach ułatwia przekazywanie impulsów w układzie nerwowym, reguluje poziom neuroprzekaźników, zwiększa neuroplastyczność (czyli zdolność do tworzenia nowych połączeń nerwowych), poprawia metabolizm glukozy i tlenu w mózgu oraz krążenie mózgowe, bez rozszerzania naczyń krwionośnych. Wskutek tego może dochodzić do poprawy koncentracji, skupienia oraz zapamiętywania, funkcji psychologicznych i całościowego funkcjonowania układu nerwowego. Mimo to jego skuteczność wciąż pozostaje tematem debat.

Dostaniemy go w preparatach takich jak Biotropil, Lucetam, MemoniQ, Memotropil, Nootropil, Piracetam Espefa.

Zaleca się przyjmowanie go w dawce 4,8 g dziennie, zmniejszając stopniowo o 1,2 g do uzyskania dawki 2,4 g, które należy przyjmować w 2-3 dawkach podzielonych.

Mogą wystąpić działania niepożądane takie jak np. hiperkinezja (nadmierna, niekontrolowana aktywność ruchowa), zwiększenie masy ciała, nerwowość, senność, depresja.

Suplementy na pamięć i koncentrację

Dostępna jest także cała gama suplementów diety mogących poprawiać funkcjonowanie mózgu. Do substancji, których należy poszukiwać w suplementach diety na pamięć i koncentrację, należą witaminy z grupy B (szczególnie witamina B12, a także witamina B1, witamina B3, witamina B6), witamina D, kwasy omega-3, wyciąg z liścia miłorzębu, żeń-szeń, minerały takie jak np. magnez, cynk.

Ginkofar forte

Ginkofar forte to produkt leczniczy, którego składnikiem aktywnym jest wyciąg z liścia miłorzębu (Ginko biloba). Stosowany w celu poprawy funkcjonowania układu nerwowego u osób starszych. Ginkofar forte rozszerza naczynia krwionośne, zapobiega zlepianiu się płytek krwi i poprawia krążenie mózgowe. Preparat należy przyjmować 3 razy dziennie po 1 tabletce.

Bilobil forte

Kolejny preparat zawierający w swoim składzie wyciąg z miłorzębu. Polecany dla dorosłych skarżących się na osłabienie pamięci i pomocniczo w przypadku zaburzeń krążenia mózgowego, a także pomocniczo w zaburzeniach ukrwienia kończyn. Zaleca się przyjmowanie 1 kapsułki 2-3 razy dziennie.

Lecytyna 1200

Lecytyna jest mieszaniną fosfolipidów — przede wszystkim fosfatydylocholiny — która odgrywa kluczową rolę w budowie błon komórkowych i funkcjonowaniu układu nerwowego. Jest ona naturalnie obecna w organizmie, ale dostępna jest również jako suplement, najczęściej pochodzenia sojowego, słonecznikowego, jajecznego. Fosfatydylocholina jest prekursorem acetylocholiny — neuroprzekaźnika, o którym wspominaliśmy wyżej.

Wspomaga też elastyczność błon komórkowych neuronów, może wykazywać działanie antyoksydacyjne i przeciwzapalne. Mimo tego nie zaobserwowano jednoznacznej poprawy pamięci u osób zdrowych, jednak przy dłuższej suplementacji u osób starszych, z otępieniem, mogą być zauważone pozytywne efekty. Dzienna dawka lecytyny to 1200-2400 mg.

Naturell żeń-szeń

Żeń-szeń to roślina, z której ekstrakt stosowany jest przede wszystkim jako adaptogen — środek, który poprawia odporność organizmu na stres. Zalecana dawka to 200-400 mg ekstraktu dziennie. Mówi się, że może on wpływać on na oś podwzgórze-przysadka-nadnercza — mechanizm regulujący odpowiedź organizmu na stres.

Ponadto substancje aktywne zawarte w żeń-szeniu mogą regulować poziom neuroprzekaźników takich jak dopamina, serotonina i acetylocholia, wspierając koncentrację, pamięć, zapamiętywanie, uczenie się i nastrój, jednak niezbędna jest większa ilość badań, aby jednoznacznie potwierdzić te właściwości.

Doppelherz aktiv dla mózgu

Suplement diety zawierający DHA — jeden z kwasów omega 3, cynk, miedź, kwas foliowy, witaminy B1 (tiamina), B2 (ryboflawina), B3 (niacyna) B6 (pirydoksyna), B12 (kobalamina). Wszystkie wymienione składniki wykazują pozytywny wpływ na funkcjonowanie układu nerwowego i poprawiają funkcje poznawcze. Produkt może dobrze sprawdzić się u seniorów, a także wśród osób poddających się intensywnej pracy lub nauce.

FAQ — często zadawane pytania