Leki na półpasiec – czym leczyć półpaśca?

Półpasiec — co to za choroba? 

Półpasiec jest chorobą wywołaną przez wirusa ospy wietrznej i półpaśca (Varicella zoster virus, VZV), który po przebytej infekcji nie znika z organizmu, lecz przechodzi w stan uśpienia. Skrywa się w zwojach nerwowych i nerwach czaszkowych, czekając na sprzyjający moment, by ponownie zaatakować. Reaktywacja wirusa może nastąpić pod wpływem różnych czynników, takich jak osłabienie odporności, leczenie immunosupresyjne, infekcja czy silny stres. Wtedy objawy półpaśca mogą dać o sobie znać, nierzadko powodując duży dyskomfort i powikłania.

Przyczyny półpaśca 

Półpasiec jest chorobą zakaźną, a osoba chora może przenieść wirusa VZV na tych, którzy wcześniej nie przechodzili ospy wietrznej. Chociaż należy podkreślić, że półpasiec jest znacznie mniej zaraźliwy niż ospa wietrzna. Największe ryzyko zakażenia występuje w fazie wysypki — dlatego w tym okresie zaleca się zakrywanie zmian skórnych ubraniem, aż do momentu, gdy pęcherzyki zaschną.

Przed pojawieniem się wysypki oraz po przekształceniu się pęcherzyków w strupki pacjent nie stanowi już zagrożenia dla innych. Jeśli wirus przeniesie się na osobę, która nie miała wcześniej kontaktu z VZV, rozwinie się ospa wietrzna, a nie półpasiec. To dlatego, że jak już zostało wspomniane: półpasiec jest wynikiem reaktywacji wcześniejszego zakażenia tym wirusem.

Ryzyka wystąpienia choroby gwałtownie wzrasta po 50 roku życia i u osób z upośledzoną odpornością, poza tym predysponują do niego m.in.: 

• nowotwory złośliwe;
• leczenie statynami;
• cukrzyca;
• przyjmowanie leków immunosupresyjnych. 

Półpasiec — objawy  

Zastanawiasz się, jak wygląda półpasiec? Dość typowe dla tej jednostki jest występowanie bolesnych pęcherzyków wypełnionych płynem po jednej stronie ciała (początkowo wysypka jest rumieniowo-plamista, ale utrzymuje się krótko i łatwo ją przeoczyć). Pęcherzyki pojawiają się zwykle na tułowiu (przy mięśniach międzyżebrowych), w zakresie jednego lub kilku dermatomów, czyli obszarów skóry unerwionych przez jeden korzeń rdzeniowy i najczęściej nie przekraczają linii pośrodkowej ciała. Zanim jednak wysypka w pełnie da się we znaki, pacjenci często nawet na kilka tygodni wcześniej doświadczają mało specyficznych dolegliwości, podobnych do grypy i przeziębienia to tzw. objawy zwiastunowe. Niestety sprawia to, że początkowe stadia półpaśca nierzadko są trudne do rozpoznania, a właściwą diagnozę często można postawić dopiero na późniejszych etapach choroby.  

Po pojawieniu się wysypki objawy takie jak ból, pieczenie, swędzenie i zaburzenia czucia w obrębie skóry nadal się utrzymują. Z biegiem czasu pęcherzyki wysuszają się, ciemnieją i po około 7-10 dniach skóra zaczyna się goić, niejednokrotnie z powstawaniem blizn. 

Powikłania półpaśca 

Najczęstszym powikłaniem półpaśca jest neuralgia półpaścowa, czyli przewlekły ból  pojawiający się w miejscu wcześniejszych wykwitów. Pacjenci cierpiący na neuralgię odczuwają silne bóle przez dłuższy czas — do kilkunastu miesięcy, a nawet kilku lat, co znacząco obniża jakość ich życia. W przypadku półpaśca ocznego, obejmującego skórę czoła i górną powiekę, istnieje ryzyko zapalenia spojówek, rogówki, a nawet porażenia nerwu ocznego, czyli pierwszej gałęzi nerwu trójdzielnego.

Ten rodzaj choroby nierzadko pozostawia trwałe ślady, takie jak przewlekły ból czy znaczne pogorszenie, a nawet utrata wzroku. Natomiast półpasiec uszny, znany jako zespół Ramsaya-Hunta, atakuje nerw słuchowy. Może to prowadzić do trwałego pogorszenia słuchu, szumów usznych i problemów z równowagą. Rzadziej półpasiec może prowadzić do: zajęcia, a nawet ostrej martwicy narządów wewnętrznych, zapalenia mózgu, lub porażenia nerwów obwodowych i czaszkowych.

Leki na półpasiec 

W terapii półpaśca stosuje się leki przeciwwirusowe:

• acyklowir – w postaci tabletek w niskich dawkach (200 mg i 400 mg) są dostępne bez recepty (np. Heviran Comfort, Heviran Comfort Max), a w wyższych (800 mg) oraz w postaci zastrzyków – wyłącznie na receptę (np. Heviran, Aciclovir Jelfa).
• walacyklowir – Vaciclor 500 mg, Acivalor.   

Leczenie przeciwwirusowe  powinno być rozpoczęte jak najszybciej po pojawieniu się wysypki, najlepiej w pierwszej dobie. Kuracja acyklowirem trwa 7–10 dni, natomiast walacyklowirem 7 dni. Półpasiec u dzieci polega na leczeniu objawowym.

Ból w przebiegu półpaśca mogą pomóc złagodzić leki przeciwbólowe np. paracetamol: APAP, Paracetamol Aurovitas, Panadol Sprint (zaleca się unikanie ibuprofenu), rozgrzewające maści i okłady z lodu. Na świąd z kolei mogą pomóc leki bądź maści antyhistaminowe (Fenistil).

Leczenie półpaśca polega także na odkażaniu zmian skórnych -choć fiolet gencjanowy wciąż jest dość popularny, współczesna medycyna oferuje równie skuteczne, a przy tym mniej kłopotliwe preparaty, takie jak Octenisept czy Oktaseptal. Nie brudzą skóry i ubrań, co czyni ich stosowanie znacznie wygodniejszym.

W początkowej fazie choroby, gdy zmiany są swędzące i wypełnione płynem, często sięga się po pudry płynne, np. Pudroderm czy Puder płynny. Zawierają one składniki takie jak benzokaina o działaniu znieczulającym, chłodzący mentol i wysuszający tlenek cynku. Pudry te skutecznie łagodzą świąd i przynoszą ulgę, jednak mogą zatykać rany, co zwiększa ryzyko nadkażeń bakteryjnych. Alternatywą są nowoczesne pianki łagodzące świąd, takie jak Poxclin Bodymousse, Poxclin Coolmousse czy Virasoothe, które są bezpieczniejsze dla skóry i równie skuteczne. Aby przyspieszyć gojenie i zapobiec powstawaniu blizn, warto również zadbać o odpowiednie nawilżenie skóry, stosując delikatne kremy pielęgnacyjne, np. Linoderm, Linomag czy Alantan.

Półpasiec — szczepienia

Szczepionka przeciw półpaścowi (Shingrix), dostępna w Polsce od 2023 roku, działa na zasadzie stymulowania układu odpornościowego do walki z wirusem w przypadku jego reaktywacji. Szczepienie pobudza produkcję przeciwciał oraz pamięć immunologiczną, co pozwala na szybszą reakcję organizmu w sytuacji, gdy wirus ponownie zaatakuje.

To szczepionka inaktywowana, co oznacza, że zawiera jedynie fragmenty wirusa, dzięki czemu jest bezpieczna nawet dla pacjentów z upośledzoną odpornością. Zaleca się ją także osobom starszym oraz dorosłym z grup ryzyka, np. z chorobami autoimmunologicznymi, przewlekłymi schorzeniami czy po przeszczepach. Najprościej ujmując: szczepionka przeciw półpaścowi zmniejsza ryzyko reaktywacji wirusa i zachorowania na półpasiec, wykazuje także wysoką skuteczność w zapobieganiu neuralgii półpaścowej u osób powyżej 50 lat — aż do 10 lat od jej przyjęcia.

FAQ