Trądzik pospolity – przyczyny, objawy i leczenie

Co to jest trądzik pospolity?

Trądzik pospolity (łac. acne vulgaris) jest przewlekłą chorobą dermatologiczną, występującą głównie u osób młodych, w okresie dojrzewania. Największe nasilenie zmian trądzikowych obserwuje się u dziewcząt w wieku 14-17 lat oraz chłopców pomiędzy 16. a 19. rokiem życia. Czy to oznacza, że trądzik w ogóle nie dotyka dorosłych? Niestety nie, bo wykwity skórne mogą pojawić się w różnym wieku, nawet w okolicach 50. roku życia. W takim przypadku mówimy o trądziku późnym, który może mieć zróżnicowaną etiologię.

Umiejscowienie oraz wielkość zmian uwarunkowane są wieloma czynnikami. Objawy trądziku, czyli wykwity o charakterze niezapalnym (zaskórniki otwarte i zamknięte) oraz zapalnym (torbiele, grudki i krosty), zazwyczaj lokalizują się w obrębie twarzy, dekoltu, klatki piersiowej. Częstym zjawiskiem jest również trądzik na plecach, głównie w górnych partiach pleców, na łopatkach, pomiędzy łopatkami i na karku. Jednak najcięższe formy trądziku, np. trądzik odwrócony, pojawiają się w miejscach nietypowych, takich jak pachy, pachwiny, okolice podsutkowe oraz okolice miejsc intymnych. Warto również zaznaczyć, że trądzik, niezależnie od swoich rozmiarów, jest często przyczyną gorszego samopoczucia, wycofania, a przy wyjątkowo rozległych zmianach – również stanów depresyjnych.

Trądzik pospolity – przyczyny

Ponieważ etiologia trądziku jest wieloczynnikowa, zazwyczaj trudno jest wskazać jednoznaczną przyczynę pojawienia się zmian na skórze. Co więcej, różne źródła dermatozy mogą występować jednocześnie, potęgując objawy choroby. Według specjalistów do najczęstszych przyczyn wystąpienia zmian dermatologicznych należą:

• Skłonności dziedziczne – zaobserwowano, że ewentualność wystąpienia trądziku w dużym stopniu uwarunkowana jest czynnikami genetycznymi. Jeśli w najbliższej rodzinie były przypadki trądziku, to z dużym prawdopodobieństwem problem pojawi się również w kolejnym pokoleniu.
• Zaburzenia gospodarki hormonalnej – za problemy, np. trądzik hormonalny, odpowiadają przede wszystkim hormony androgenowe (hormony płciowe przeważające u mężczyzn), które stymulują wytwarzanie łoju oraz przerost gruczołów łojowych.
• Nieprawidłowości w procesie rogowacenia przewodów wyprowadzających gruczołów łojowych. Zrogowaciałe łuski blokują ujście kanału łojowego, wskutek czego powstają zaskórniki otwarte, w których łój wydzielany jest na zewnątrz oraz zaskórniki zamknięte z zalegającą wewnątrz treścią. Zaskórniki zamknięte często przekształcają się w mniejsze i większe krosty, grudki i ropnie z postępującym stanem zapalnym.
• Infekcje bakteryjne – głównie bakterie beztlenowe Propionibacterium acnes, które wywołują zapalenie w obrębie zmian skórnych. Kolonizację bakteryjną potęgują nadprodukcja łoju oraz zamknięte ujścia gruczołów łojowych. W zaskórnikach znajdują się ponadto bakterie tlenowe oraz grzyby drożdżopodobne, jednak te mikroorganizmy nie wpływają na pogorszenie stanu skóry i rozwój stanów zapalnych.

Czynnikami, które mogą nasilić trądzik pospolity, są ponadto: zaniedbania pielęgnacyjne, przewlekły stres, źle dobrane kosmetyki, palenie papierosów, nadmierna ekspozycja na promieniowanie UV, niezdrowa dieta z dużą ilością cukru, tłuszczów zwierzęcych, słonych przekąsek i produktów o wysokim indeksie glikemicznym. Jak widać zróżnicowane podłoże występowania trądziku może być problematyczne. Wskazówką dla specjalisty jest obraz kliniczny, czyli rozmiary, rodzaj i lokalizacja dermatozy. W przypadku wątpliwości lub w celu wykluczenia jednostek chorobowych lekarz może skierować pacjenta na dodatkowe badania diagnostyczne, takie jak:

• morfologia krwi,
• stężenie glukozy i insuliny,
• stężenie cholesterolu,
• badanie poziomu hormonów we krwi,
• badania w kierunku alergii pokarmowej.

Trądzik pospolity – objawy

Objawy trądziku pospolitego zależą od postaci zmian, ich nasilenia, a także charakteru morfologicznego. Z reguły zmiany trądzikowe można podzielić na takie, które mają łagodny przebieg oraz te, które charakteryzują się ciężką postacią kliniczną. Wśród różnorodnych odmian trądziku pospolitego wymieniamy między innymi:

• trądzik zaskórnikowy, czyli zaskórniki otwarte i zamknięte,
• trądzik grudkowy i grudkowo-krostkowy, który często ma postać zapalną,
• trądzik ropowiczy, guzkowy i guzkowo-cystowy – zmiany wypełnione są ropno-krwistą treścią, są duże i bolesne. Te formy trądziku mogą pozostawiać trwałe przebarwienia i blizny,
• trądzik torbielowaty, nazywany również trądzikiem skupionym, z charakterystycznymi torbielami i ropniami,
• trądzik bliznowcowy tworzący przerosłe blizny,
• trądzik piorunujący, czyli jedna z najcięższych postaci trądziku pospolitego, której objawy to między innymi bóle mięśniowo-stawowe, gorączka i osłabienie organizmu. Zmiany skórne mają tendencję do szybkiego rozprzestrzeniania się na kolejne obszary ciała, z możliwością powstawania ropni, bliznowacenia, a nawet martwicy krwotocznej.

Trądzik pospolity – leczenie

Skuteczność terapii przeciwtrądzikowej, jej przebieg i długość zależą nie tylko od właściwej diagnozy. Ogromne znaczenie mają takie kwestie jak rodzaj zmian, ich podłoże oraz przestrzeganie zaleceń specjalisty. Ponieważ trądzik jest przewlekłą chorobą dermatologiczną, pacjent powinien się przygotować na wielomiesięczną, a nawet wieloletnią batalię zarówno z objawami, jak i przyczynami pojawienia się nieestetycznych zmian skórnych. Najważniejsze, by nie zwlekać z wizytą i jak najszybciej udać się po pomoc.

W terapii przeciwtrądzikowej wykorzystywane są leki na trądzik o działaniu przeciwzapalnym, przeciwbakteryjnym, przeciwłojotokowym oraz komedolitycznym. Środki farmakologiczne mogą mieć formę aerozolu, maści, zawiesiny lub pudru. W leczeniu zewnętrznym wykorzystuje się głównie preparaty z antybiotykiem. Antybiotyki wykorzystywane w terapii przeciwtrądzikowej to np.

• erytromycyna,
• roksytromycyna,
• tetracyklina,
• doksycyklina,
• azytromycyna.

W leczeniu miejscowym wskazaniem może być również chirurgiczne oczyszczanie torbieli ropnych. Leczenie ogólne z kolei wprowadza się w przypadku ciężkich zmian klinicznych, zawsze pod ścisłą kontrolą lekarza. W leczeniu ogólnym wykorzystuje się między innymi retinoidy, czyli pochodne witaminy A oraz preparaty hormonalne. Do leczenia mogą być również wprowadzone środki przeciwzapalne, np. glikokortykosteroidy. Dodatkowo terapia uzupełniana jest preparatami na bazie cynku oraz preparatami witaminowymi.

Trądzik pospolity – pielęgnacja

Farmakologiczne leczenie trądziku pospolitego powinno być uzupełnione odpowiednią pielęgnacją w domu. Codzienne nawyki to jedna z kluczowych kwestii, dlatego nie można jej zaniedbywać. Do pielęgnacji cery problematycznej, trądzikowej i przetłuszczającej się należy wybierać dermokosmetyki przeznaczone do skóry z dermatozą. Preparaty te wykazują działanie przeciwłojotokowe, wyciszające, a ponadto ograniczają nadmierne wydzielanie sebum. Środki pielęgnacyjne nie powinny zawierać substancji potencjalnie drażniących i zapychających pory, takich jak parafina, wazelina, alkohol, sztuczne barwniki i aromaty, silikony. Warto zwrócić uwagę, by skład wybranych produktów był w miarę możliwości prosty, oparty na naturalnych substancjach pochodzenia roślinnego.

W przypadku cery trądzikowej nie można dopuścić do przesuszenia skóry, ponieważ pierwszą reakcją obronną skóry będzie wydzielanie większej ilości sebum. By temu zapobiec niezbędne jest systematyczne, codzienne nawilżanie ciała. Bardzo ważne jest również złuszczanie martwego naskórka, zalegającego w porach skóry. Jeśli zmiany na skórze są zaognione i występuje stan zapalny, zdecydowanie lepszym wyborem będą peelingi enzymatyczne, które nie wywołają podrażnienia oraz nie przyczynią się do przeniesienia zakażenia na zdrowe obszary twarzy i ciała.

Wśród zaleceń, które wpływają na kondycję skóry oraz przyspieszają gojenie się zmian, wymienić również należy pozornie błahe czynności, które mimo wszystko mają ogromne znaczenie. Pod żadnym pozorem nie można drapać ani wyciskać zmian ropnych i innych objawów trądziku. Warto również pamiętać o ochronie przeciwsłonecznej, nawadnianiu organizmu, częstych zmianach ręczników oraz pościeli, zwłaszcza poszewek na poduszkach, które mają największy kontakt ze zmienioną chorobowo skórą. Dodatkowo, warto pomyśleć o wprowadzeniu zmian w jadłospisie, ograniczeniu sytuacji stresogennych, a w razie konieczności – również redukcji nadwagi.