Retinopatia cukrzycowa – czy da się jej zapobiec?

Co to jest retinopatia cukrzycowa? 

Retinopatia cukrzycowa (DR) to mikroangiopatia wynikająca z przewlekłych skutków cukrzycy. Choroba prowadzi do tworzenia się drobnych wylewów w gałce ocznej. Efektem tego są obrzęki oraz nacisk na komórki plamki żółtej, odpowiedzialnej za ostrość wzroku. Długotrwały ucisk może skutkować niedotlenieniem, czego konsekwencją jest stopniowe pogarszanie się jakości widzenia. 

Cukrzyca to choroba, która charakteryzuje się występowaniem hiperglikemii, czyli zbyt wysokiego poziomu glukozy we krwi, spowodowanym upośledzonym wydzielaniem insuliny, jej nieprawidłowym działaniem, bądź obydwoma zaburzeniami występującymi jednocześnie. Według klasyfikacji przedstawionej przez WHO, wyróżnić możemy cztery główne typy cukrzycy:

• cukrzyca typu I,
• cukrzyca typu II,
• inne określone typy cukrzycy,
• cukrzyca ciążowa.

Wśród osób chorujących na cukrzycę ryzyko rozwoju retinopatii cukrzycowej w ciągu całego życia jest bardzo wysokie i wynosi 50-60% u pacjentów z cukrzycą typu II oraz aż 90% wśród pacjentów, u których zdiagnozowano cukrzycę typu I.

Przeczytaj, czym jest cukrzyca u niemowlaka.

Retinopatia cukrzycowa – przyczyny  

Za najważniejszy czynnik rozwoju retinopatii cukrzycowej uznaje się czas trwania cukrzycy. Cukrzyca ukryta może rozwijać się w organizmie przez wiele lat, nie dając wyraźnych symptomów, co dodatkowo utrudnia jej skuteczną diagnozę. Długotrwale źle kontrolowana glikemia wpływa nie tylko na większe ryzyko rozwinięcia się retinopatii cukrzycowej, ale również wielu innych powikłań. Przewlekła hiperglikemia może również prowadzić do nadmiernego rozwoju stresu oksydacyjnego, który jest jednym z czynników determinujących powstawanie retinopatii cukrzycowej. 

Udokumentowano, że niektóre z procesów zapalnych rozwijających się w organizmie, mogą powodować uszkodzenie komórek nerwowych siatkówki oka u osób chorych na cukrzycę. Do pozostałych czynników wpływających na rozwinięcie się retinopatii cukrzycowej zalicza się między innymi nadciśnienie tętnicze, czynniki genetyczne oraz ciążę.

Retinopatia cukrzycowa – objawy

W początkowych stadiach rozwijającej się retinopatii cukrzycowej objawy zazwyczaj nie są zauważalne. Jednak wraz z progresją choroby pojawia się między innymi:

• niewyraźne widzenie,
• pogorszenie ostrości wzroku,
• występowanie ciemnych plamek w polu widzenia,
• objawy suchości oka oraz zaczerwienienia.

Retinopatia cukrzycowa – diagnostyka

Diagnostykę retinopatii cukrzycowej opiera się na takich badaniach, jak:

• podstawowe badanie okulistyczne po rozszerzeniu źrenic,
• angiografia fluoresceinowa,
• tomografia siatkówki (OCT),
• ocena przedniego odcinka oka,
• badanie dna oka.

Warto pamiętać, aby regularnie wykonywać profilaktyczne badania oczu, które umożliwią wczesne wykrycie wszelkich powstających nieprawidłowości oraz wdrożenie odpowiedniego leczenia.

Retinopatia cukrzycowa – leczenie

W leczenie retinopatii cukrzycowej największą rolę odgrywa profilaktyka. Najważniejsze znaczenie ma w tym przypadku prawidłowa terapia hiperglikemii, która towarzyszy występowaniu cukrzycy, ale również kontrola ciśnienia krwi i poziomu lipidów. W modyfikowaniu ryzyka wystąpienia DR ogromne znaczenie ma także odpowiednio zbilansowana dieta. Wykazano, że wysokie spożycie owoców i warzyw, błonnika pokarmowego, ryb czy kwasu oleinowego wykazuje działanie ochronne. W tym przypadku wzorcową będzie dieta śródziemnomorska.

Wprowadzenie leczenia zmniejszającego ryzyko utraty wzroku w wyniku retinopatii cukrzycowej jest najbardziej skuteczne, jeżeli zostanie wdrożone przed pojawieniem się objawów, takich jak pogorszenie jakości widzenia. W leczeniu DR zastosowanie znalazły:

• podawanie leków anty-VEGF,
• witrektomia,
• fotokoagulacja laserowa,
• laser mikropulsowy.

Czy retinopatia cukrzycowa się cofa

Wyróżnić możemy kilka metod leczenia pozwalających zapobiec, bądź znacząco opóźnić rozwój retinopatii cukrzycowej oraz towarzyszącej jej utracie wzroku. W terapii ważne jest jednak odpowiednio szybkie zdiagnozowanie problemu. Ze względu na fakt, że u wielu osób chorych na retinopatię nie występują żadne objawy w początkowej fazie rozwoju choroby, niezwykle ważne są regularne badania profilaktyczne. Jest to zalecenie szczególnie ważne u osób, u których stwierdzono istnienie cukrzycy. 

W przypadku pojawienia się zmian patologicznych w gałce ocznej, znane strategie lecznicze rzadko kiedy są w stanie odwrócić postęp choroby.