Odleżyny – skuteczne leki na odleżyny. Jakie są ich rodzaje, kiedy je stosować?

Odleżyny – czym są i jak powstają?

Odleżyny to owrzodzenia powstające na skórze na skutek ucisku lub tarcia u osób długotrwale lub przewlekle leżących i unieruchomionych. Ta dolegliwość rozwija się najczęściej w okolicach kości krzyżowej, na pośladkach lub piętach, rzadziej na łokciach i kolanach i jest wynikiem martwicy niedokrwiennej skóry, a niekiedy też tkanek leżących głębiej. Na wystąpienie odleżyn narażeni są szczególnie pacjenci szpitalni lub przebywający w domach opieki, których pielęgnacja jest niedostateczna. Ryzyko wzrasta również u osób z zaburzeniami czucia, z rozległymi złamaniami, a także nietrzymających moczu i kału.

Odleżyny można podzielić na 5 stopni zaawansowania – im wyższy stopień, tym bardziej rozległe uszkodzenie skóry i tkanek, a co za tym idzie trudniejsza terapia.  

Leczenie odleżyn 

Leczenie odleżyn jest długotrwałym procesem, wymagającym cierpliwości i bycia konsekwentnym w swoich działaniach. Podstawowe znaczenie ma odpowiednia higiena i pielęgnacja zmienionej chorobowo skóry i jej okolicy. Na rynku farmaceutycznym pojawia się coraz więcej różnego rodzaju maści, np. z antybiotykami oraz nowoczesnych opatrunków, które są najlepszą formą leczenia odleżyn i które dostosowuje się je pod kątem stopnia zaawansowania dolegliwości. 

W początkowej fazie, a więc w stopniu I odleżyny mają charakter zaczerwienienia, które blednie pod wpływem ucisku i na tym etapie najważniejsza jest pielęgnacja dostosowana do potrzeb pacjenta. Dodatkowo stosuje się błony poliuretanowe, które chronią skórę przed dalszym uciskiem i targiem, a na skórze mogą pozostawać nawet do 10 dni.

W przypadku bardziej rozległego uszkodzenia naskórka i głębszych warstw skóry, do jakiego dochodzi w II stopniu odleżyn, konieczne jest nie tylko odciążanie zaczerwienionych miejsc, ale także wykorzystanie opatrunków hydrokoloidowych, które pochłaniają wydzielinę i sprzyjają gojeniu.

Jeśli dochodzi do powstania odleżyn stopnia III, kiedy to na skórze pojawiają się owrzodzenia, niezbędne są hydrokoloidy lub hydrożele, a niekiedy konieczne okazuje się chirurgiczne oczyszczanie rany. Najcięższe przypadki, czyli  odleżyny IV stopnia i V stopnia kwalifikują się do leczenia operacyjnego, polegającego na usunięciu martwych tkanek i rekonstrukcji ubytku skórnego. 

Specjalistyczne opatrunki na odleżyny

Terapia odleżyn skupia się przede wszystkim na stosowaniu opatrunków, które wspierają proces gojenia, chronią rany przed zakażeniem i pomagają utrzymać odpowiednią wilgoć na chorej skórze. W zależności od stopnia zaawansowania zmiany stosuje się różne opatrunki i plastry na odleżyny. Wyróżniamy m.in.:

• opatrunki hydrokoloidowe – (np. Granuflex, Hydrocoll) w kontakcie z wysiękiem tworzą żel, zapewniając wilgotne środowisko w obrębie rany; dodatkowo przyspieszają gojenie i izolują ranę;
• opatrunki hydrożelowe – np. Aqua-Gel, Octenilin żel, Hydrosorb) składają się głównie z wody, nawilżają i chłodzą ranę oraz łagodzą ból; mogą mieć postać plastra, żelu, a nawet sprayu na odleżyny;
• opatrunki z folii poliuretanowej – (np. Tegaderm, Hydrofilm) są przezroczyste; zabezpieczają ranę przed środowiskiem zewnętrznym, ale nie pochłaniają wysiłku; stosuje się je w odleżynach I i II stopnia;
• opatrunki alginianowe – (np. Kaltostat, Silvercel, Sorbalgon) wykonane z włókien roślin morskich, mają dużą chłonność, przez co zaleca się je do ran z dużym wysiękiem; preparaty tego typu często wzbogacone są srebrem lub kolagenem;
• opatrunki siatkowe – (np. Atruaman, Mepitel) stosowane na rany wysiękowe; mają luźniejszą strukturę tkaniny, co umożliwia dopływ powietrza do uszkodzonej tkanki; często zawierają substancje antybakteryjne, takie jak srebro, chlorheksydyna czy miód manuka.

Leki na odleżyny – profesjonalne preparaty na odleżyny na receptę

Maści oraz kremy są obok opatrunków podstawową formą leczenia odleżyn. Wiele z nich można kupić w aptece od ręki bez konsultacji z lekarzem, jednak niektóre z nich dostępne są wyłącznie na receptę.

Kremy ze srebrem 

Kremy na odleżyny z jonami srebra – Argosulfan – często stosowane w leczeniu uciążliwych zmian ze względu na swoje działanie przeciwbakteryjne. Stosowane na rany tworzą warstwę ochronną, zabezpieczając skórę przed zakażeniem oraz nawilżają ją, dzięki czemu proces gojenia zmiany chorobowej jest znacznie szybszy. 

Maści zawierające kolagenazę

Maść na odleżyny z kolagenazą – Iruxol Mono – działa przyspieszająco i wspomagająco w procesie gojenia odleżyn. Substancja czynna tego preparatu (klostrydiopeptydaza A) jest enzymem proteolitycznym, który rozkłada włókna kolagenowe i elementy białkowe z rany odleżynowej, a co za tym idzie, przyspiesza leczenie, nawet w przypadku głębokich zmian.

Co na odleżyny bez recepty? 

Można znaleźć mnóstwo różnych preparatów na odleżyny w aptece, które kupimy od ręki. Oprócz opatrunków, które są wyrobami medycznymi, a więc nie potrzebujemy na nie recepty, na aptecznych półkach znajdują się różnego rodzaju spraye, kremy czy żele na odleżyny. Jednym z bardziej znanych i powszechnie stosowanych kremów jest Sudocrem, który idealnie sprawdza się w pielęgnacji problematycznej skóry i wspomaga szybką regenerację.

Bez recepty dostępne są również dobre maści na odleżyny z antybiotykami, np. Altabacin, który w składzie zawiera bacytracynę oraz neomycynę – obie substancje działają przeciwbakteryjnie i szybko zahamowują rozwijające się zakażenie.

Jak zapobiegać powstawaniu odleżyn?

Profilaktyka odleżyn jest niezwykle ważna zwłaszcza u osób starszych, pacjentów obłożnie chorych i długotrwałe leżących, gdyż jak wiemy zmiany skórne tego typu, powstają w wyniku długotrwałego ucisku, prowadząc do uszkodzenia, a następnie martwicy tkanek, sięgając nawet do mięśni i kości. 

Główną rolę w zapobieganiu trudno gojących się ran odgrywa ochrona skóry. Szczególnie ważne w przypadku tego typu zmian jest regularne oczyszczanie skóry i jej nawilżanie. Warto w tym celu stosować łagodne środki myjące, kremy nawilżające czy specjalne balsamy na odleżyny, które wspierają regenerację tkanek i pomagają zachować odpowiednią elastyczność. 

Kolejnym wartym omówienia aspektem jest częsta zmiana pozycji ciała. Odleżyny najczęściej rozwijają osoby stale unieruchomione, niemogące się poruszać samodzielnie. Przy takim problemie skuteczne są materace przeciwodleżynowe, dzięki którym ciężar ciała jest równomiernie rozłożony, co niweluje ryzyko ucisku narażonych na odleżyny miejsc.

FAQ – najczęściej zadawane pytania