Niedobór żelaza i niedokrwistość? Jakie leki stosować na anemię?

Czym jest anemia?

Anemia, a inaczej niedokrwistość, to stan, w którym stężenie hemoglobiny (białka transportującego krew obecnego w erytrocytach) spada poniżej 13 g/dl u mężczyzn i 12 g/dl u kobiet i poniżej 11 g/dl u kobiet w ciąży. W większości przypadków proporcjonalnie do hemoglobiny obniża się hematokryt i liczba erytrocytów — czerwonych krwinek.

W zależności od rodzaju anemii, w morfologii mogą występować także zaburzenia w ilości innych składników krwi lub wartości je opisujących.

Jakie są objawy anemii?

Objawy zależą od przyczyny i nasilenia anemii, ale najczęstsze z nich to:

• osłabienie, zmęczenie, senność,
• ból i zawroty głowy,
• problemy z koncentracją,
• bladość skóry i błon śluzowych,
• łamliwość paznokci, wypadanie włosów,
• osłabienie układu odpornościowego — większa skłonność do infekcji,
• kołatanie serca, duszność (w ciężkich przypadkach).

Rodzaje anemii

W zależności od przyczyny wyróżnia się różne typy anemii. Najczęstsze wymieniliśmy poniżej.

• Niedokrwistość z niedoboru żelaza.

Jedną z najczęstszych przyczyn anemii jest niedobór żelaza, co wynika z nieprawidłowej diety, zaburzeń wchłaniania żelaza, zwiększonego zapotrzebowania (np. w okresie dojrzewania), przewlekłej utraty krwi (np. obfite miesiączki, krwawienie z przewodu pokarmowego) lub wielu innych przyczyn. W przypadku anemii z niedoboru tego pierwiastka, w badaniach laboratoryjnych często jest obniżony także poziom ferrytyny – białka, które magazynuje żelazo w organizmie.

• Niedokrwistość megaloblastyczna.

Niedokrwistość spowodowana niedoborem witaminy B12 (kobalaminy) lub kwasu foliowego, np. na skutek zaburzeń wchłaniania, niedostatecznej podaży z pożywieniem lub w przebiegu niedokrwistości Addisona i Biernera. Poza typowymi objawami niedokrwistości mogą występować także inne objawy wynikające z niedoboru witaminy B12 i kwasu foliowego, przede wszystkim ze strony układu nerwowego, np. drętwienie i parestezje kończyn.

• Niedokrwistość w przebiegu chorób przewlekłych.

Występuje na przykład w przebiegu infekcji, nowotworów złośliwych, chorób autoimmunologicznych, niewydolności nerek lub serca.

• Niedokrwistość pokrwotoczna.

Może pojawić się wyniku dużej utraty krwi, np. w wyniku urazu lub z przewodu pokarmowego.

• Anemia hemolityczna, aplastyczna, sierpowatokrwinkowa.

Czy anemia jest groźna?

To, czy anemia jest groźna, zależy od nasilenia i przyczyny niedokrwistości. Łagodna anemia często nie daje żadnych objawów i przemija samoistnie. Przewlekła może prowadzić do poważnych zaburzeń funkcjonowania serca i innych narządów, z kolei ciężka, szczególnie jeśli rozwinęła się gwałtownie, może prowadzić do zagrożenia życia.

Jeśli zauważysz u siebie jakiekolwiek niepokojące objawy — należy udać się do lekarza.

Na czym polega leczenie anemii?

W aptece można dostać leki i suplementy diety na anemię zawierające różne substancje. Co zalicza się do tych stosowanych najczęściej?

Żelazo

Stosowane w leczeniu anemii z niedoboru żelaza oraz w celu zapobiegania jej wystąpienia. Przyjmowanie żelaza w połączeniu z kwasem askorbinowym (witaminą C) zwiększa jego wchłanianie z przewodu pokarmowego, ułatwia wychwyt przez szpik kostny i wywiera bezpośredni wpływ na produkcję czerwonych krwinek.

Witamina B12

Stosowana w leczeniu anemii megaloblastycznej oraz i osób narażonych na jej niedobór, np. na diecie wegetariańskiej. Działania niepożądane występują bardzo rzadko.

Kwas foliowy

Używany w leczeniu anemii megaloblastycznej. Inne wskazania do przyjmowania kwasu foliowego to choroby przebiegające z hemolizą krwi (rozpadem krwinek czerwonych) oraz ciąża i czas starania się o ciążę (kwas foliowy jest niezbędny do prawidłowego rozwoju płodu).

Preparaty na anemię bez recepty

Poniżej wymieniamy preparaty z żelazem, witaminą B12 lub kwasem foliowym dostępne bez recepty:

• Ascofer,
• Actiferol Fe,
• Szelazo + SR,
• Iron,
• Floradix,
• Witamina B12 Forte.

Ascofer

Lek w formie tabletek zawiera 200 mg żelaza (II) glukonianu, co odpowiada 23,2 mg jonów żelaza. Dawkowanie lecznicze u dorosłych to 2 tabletki 3 razy na dobę, a zapobiegawczo — po 1 tabletce. Dawkowanie lecznicze u dzieci powyżej 3 roku życia to 4-6 mg/kg masy ciała w dawkach podzielonych, a zapobiegawczo — 2 mg/kg masy ciała w dawkach podzielonych. Preparat należy przyjmować w trakcie posiłku.

Actiferol Fe

Suplement diety w postaci saszetek z proszkiem. Proszek należy rozpuścić w ciepłym płynie lub dodać do posiłku i spożyć bezpośrednio po przygotowaniu. W jednej saszetce Actiferol Fe znajduje się 30 mg żelaza.

Szelazo + SR

Suplement diety w formie kapsułek zawierających żelazo, witaminę C, kwas foliowy, witaminę B12 i witaminę B6. Wspiera prawidłową produkcję hemoglobiny i czerwonych krwinek. Przeznaczony dla osób dorosłych.

Iron

Żelazo w formie suplementu diety. Jedna tabletka zawiera 18 mg żelaza. Może być stosowany tylko u pacjentów powyżej 18 roku życia.

Floradix

Suplement diety w formie płynnej. Zawiera żelazo, witaminy: C, B1, B2, B6, B12, wyciągi ziołowe i soki owocowe. Może być stosowany od 3 roku życia. Dawkowanie powyżej 12 roku życia: 10 ml dwa razy dziennie (najlepiej przed posiłkiem), dzieci w wieku 6-12 lat 10 ml raz dziennie, a dzieci w wieku 3-5 lat: 5 ml raz dziennie.

Witamina B12 Forte

Suplement diety zawierający w składzie witaminy z grupy B, żelazo, wapń. Przeznaczony wyłącznie dla osób dorosłych. Najlepiej przyjmować w trakcie lub bezpośrednio po posiłku, jedną kapsułkę dziennie.

Leki na anemię na receptę

Leki na anemię na receptę to np.:

• Tardyferon,
• Feroplex,
• Sorbifer Durules,
• Energamma.

Tardyferon, Feroplex, Sorbifer Durules to leki z żelazem dostępne wyłącznie na receptę. Te preparaty żelaza należy stosować pod nadzorem lekarza i wyłącznie w takiej dawce, w jakiej zalecił.

Energamma to lek na receptę zawierający w składzie 1000 mikrogramów witaminy B12. Stosowany jest doustnie, a dawkę lekarz dobiera indywidualnie, na podstawie wyników badań.

Skutki uboczne mogące pojawić się podczas przyjmowania tabletek na anemię

Stosowanie preparatów zawierających żelazo może wiązać się z wystąpieniem skutków ubocznych, takich jak np.:

• nudności,
• wymioty,
• zaparcia lub biegunki,
• ciemne (czarne) zabarwienie stolca,
• ból brzucha,
• ciemne zabarwienie zębów,
• reakcje alergiczne.

Z kolei działania niepożądane w trakcie przyjmowania witaminy B12 i kwasu foliowego są bardzo rzadkie, a zalicza się do nich np. reakcje alergiczne.

FAQ — najczęściej zadawane pytania