Co na ból gardła w ciąży? Bezpieczne sposoby i leki na leczenie przeziębienia

Dlaczego ból gardła w ciąży wymaga szczególnej ostrożności?

Układ immunologiczny w okresie ciąży ulega licznym modyfikacjom, których celem jest umożliwienie rozwoju zarodka, a następnie płodu. Zjawisko to nazywa się immunotolerancją ciąży. Dochodzi do zmniejszenia aktywności niektórych komórek układu odpornościowego, co w praktyce wiąże się z tym, że odporność w ciąży jest obniżona, a ciężarna kobieta – bardziej podatna na infekcje.

Objawy przeziębienia u przyszłej mamy mogą być bardziej nasilone, ponieważ organizm nie radzi sobie z infekcją tak skutecznie, jak przed ciążą. Jednocześnie ciążą wiąże się z pewnymi ograniczeniami w stosowaniu leków, bo niektóre z nich mogą zagrażać rozwijającemu się płodowi. 

Jakie są najczęstsze przyczyny bólu gardła u ciężarnych?

Ból gardła w czasie ciąży może mieć różnorodne przyczyny:

• infekcje wirusowe – najczęściej wywoływane rhinowirusami, adenowirusami, koronawirusami, ale także wirusem grypy, objawy, poza umiarkowanym bólem gardła to także kaszel, katar, podwyższona temperatura ciała;
• infekcje bakteryjne – np. angina paciorkowcowa (wywoływana przez Streptococcus Pyogenes), charakteryzuje się silnym bólem gardła, wysoką gorączką, brakiem kataru i kaszlu;
• refluks żołądkowo-przełykowy – może powodować przewlekłe drapanie i pieczenie w gardle;
• podrażnienia mechaniczne i środowiskowe – dym papierosowy, klimatyzacja, suche powietrze w sezonie grzewczym.

Dlaczego niektóre popularne leki na gardło są niewskazane w ciąży?

Kobiety w ciąży powinny unikać wielu leków bez recepty, powszechnie stosowanych przez osoby dorosłe w leczeniu przeziębienia. Mogą one nieść pewne ryzyko dla płodu i przebiegu ciąży. Najpopularniejsze z nich to:

• niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) – m.in. ibuprofen (Ibum, MIG), kwas acetylosalicylowy [aspiryna] (Aspirin, Polopiryna S, AntyGrypin), mogą powodować zaburzenia krzepnięcia krwi i zaburzenia położnicze, stosowane w III trymestrze ciąży mogą powodować np. przedwczesne zamknięcie przewodu Botalla i problemy z nerkami, z kolei w I lub II trymestrze istnieje większe ryzyko poronienia i wad serca;
• pseudoefedryna (Ibum zatoki, Actar zatoki), fenylefryna (Ibuprom Zatoki Tabs) – wchodzą w skład wielu popularnych preparatów „na przeziębienie”, obkurczają naczynia, mogą zaburzać przepływ krwi przez łożysko;
• niektóre tabletki do ssania – mogą zawierać alkohol (np. Strepsils Intensive bez cukru, Septolete Ultra), salicylany (Cholinex),  lub inne substancje, których bezpieczeństwo dla płodu i przebiego ciąży jest nieznane.

Jakie domowe sposoby na ból gardła są bezpieczne w ciąży?

Leczenie zwykłego „przeziębienia”, czyli infekcji wirusowej (która, jak wspomniano, jest jedną z najczęstszych przyczyn bólu gardła) polega na leczeniu objawowym. Jeśli objawy nie są mocno nasilone, aby uniknąć stosowania leków mogących zagrozić ciąży, warto najpierw spróbować załagodzić objawy domowymi sposobami. Jakie to sposoby?

• Inhalacje z soli fizjologicznej – jeśli nie posiadasz inhalatora, świetnie sprawdzi się też miska z gorącą wodą i przykrycie głowy ręcznikiem. Inhalacje nawilżą śluzówkę gardła i złagodzą podrażnienie.
• Płukanki solne – należy rozpuścić 0,5-1 łyżeczkę soli kuchennej w szklance ciepłej, przegotowanej wody i tak przygotowanym roztworem płukać gardło. Działa on odkażająco, zmniejsza obrzęk błony śluzowej i łagodzi podrażnienia.
• Zioła – picie naparu z lipy, rumianku czy imbiru to naturalne sposoby na dolegliwości bólowe gardła. Działają nawilżająco, rozgrzewająco i łagodząco na podrażnioną śluzówkę gardła. Rumianek dzięki zawartym w nim flawonidom i terpenoidom działa przeciwzapalnie, podobnie jak kwiat lipy. Ponadto kwiat lipy i szałwia zawierają olejki eteryczne, które mogą działać kojąco na błonę śluzową. W przypadku szałwii należy jednak zachować ostrożność i unikać stosowania w dużych dawkach.
• Odpoczynek i nawadnianie – może wydawać się to banalne, aczkolwiek to podstawa leczenia infekcji, która często jest przyczyną bólu gardła.

Jakie leki na ból gardła można stosować w ciąży?

Sposoby walki z bólem gardła w ciąży to między innymi tabletki do ssania z wyciągami ziołowymi, np. z porostu islandzkiego, prawoślazu czy tymianku. Porost islandzki, w połączeniu z dziką różą i laktoferyną można znaleźć w pastylkach do ssania Fiorda. Porost islandzki tworzy ochronną powłokę na ścianie gardła, co działa kojąco i łagodząco na jego śluzówkę. Z kolei laktoferyna naturalnie występuje m.in. w ślinie i pełni funkcję odpornościową.

Można spożywać do 6 pastylek dziennie. Porost islandzki dostępny jest również w preparacie Isla-Cassis. Można ssać 1-2 pastylki, w zależności od potrzeb, do kilku razy dziennie. Inną opcją są pastylki do ssania Herbitussin kaszel i gardło. W ich skład wchodzą m.in. wyciągi ziołowe (np. z szałwii, krwawnika, tymianku, porostu islandzkiego, prawoślazu), kwiat lipy, rumianek, a to wszystko wzbogacone miodem. Miód i zioła wpływają ochronnie na gardło, a zawarte w nich olejki eteryczne mają działanie inhalacyjne. 

Przyszła mama może stosować także spraye zawierające chlorheksydynę i benzydaminę, jednak w ciąży najlepiej przyjmować je pod kontrolą lekarza. Są to substancje, które stosowane miejscowo działają przeciwbakteryjnie, chlorheksydyna także przeciwwirusowo. Benzydamina zaliczana jest do niesteroidowych leków przeciwzapalnych, jednak jej mechanizm działania nieco różni się od innych substancji z tej grupy, a stosowana miejscowo na ścianę gardła w minimalnym stopniu przenika do krwi i w większości przypadków nie działa ogólnoustrojowo. Wykazuje także działanie miejscowo znieczulające i przeciwobrzękowe.

Benzydamina jest dostępna w preparatach takich jak:

• Benzydamine neo-angin,
• Tantum Verde,
• Septolete ultra aerozol.

Chlorheksydynę można kupić np. w preparacie:

• Gardimax medica spray. 

Aby łagodzić objawy towarzyszące bólowi gardła, takie jak np. gorączka lub ból głowy, w ciąży można stosować paracetamol (Apap, Panacit, Panaprex). Powinna być to jednak najmniejsza skuteczna dawka (zaczynać należy od 300 do 500 mg) i należy go przyjmować możliwie jak najrzadziej.

Kiedy należy skonsultować się z lekarzem?

W przypadku infekcji utrzymującej się dłużej niż kilka dni, jeśli objawy nie ustępują lub się nasilają, lub jeśli podejrzewasz u siebie zakażenie bakteryjne, warto skontaktować się z lekarzem.

Jakie objawy wskazują na bakteryjne zapalenie gardła?

Objawy, które mogą sugerować zakażenie bakteryjne to:

• wysoka gorączka (39-40 st. C);
• obecność białych lub ropnych nalotów na migdałkach;
• bardzo silny ból gardła;
• powiększone węzły chłonne;
• utrzymywanie się objawów i brak poprawy powyżej 7 dni.

Czy antybiotyki są bezpieczne w ciąży i kiedy są konieczne?

Jeśli ból gardła związany jest z infekcją bakteryjną, niezbędne jest leczenie antybiotykami. Tylko antybiotyk jest w stanie zwalczyć zakażenie i zapobiec jego powikłaniom. W tym momencie wielu osobom może nasunąć się pytanie: czy antybiotyki są bezpieczne w ciąży?

Przypomnijmy – najczęstsza infekcja bakteryjna, która objawia się bólem gardła, jest angina paciorkowcowa. Leczy się ją penicyliną fenoksymetylową (Ospen, Polcylin) – antybiotykiem, który bezpiecznie można stosować w trakcie ciąży – nie istnieją obecnie dowody wskazujące na to, aby miał on wykazywać negatywny wpływ na rozwijający się płód lub przebieg ciąży. Mało tego – to rezygnacja z leczenia może być groźniejsza w skutkach niż zastosowanie antybiotyku.

Jakie są potencjalne zagrożenia nieleczonej infekcji w ciąży? 

Zwykłe przeziębienie nie powinno nieść za sobą większych powikłań. Z kolei nieleczona infekcja wirusem grypy lub koronawirusem może wiązać się np. ze zwiększonym ryzykiem porodu przedwczesnego, lub niższą masą urodzeniową dziecka.

Nieleczona angina paciorkowcowa może nieść powikłania takie jak (w ostateczności) – wstrząs septyczny, co może prowadzić do poronienia. Ponadto podobnie jak infekcje wirusowe, może prowadzić  do niższej masy urodzeniowej dziecka lub porodu przedwczesnego.

FAQ – najczęściej zadawane pytania przez pacjentki