Inhalacje na kaszel mokry i suchy – jak je wykonać, aby działały?
Czy inhalacja pomaga na kaszel?
Inhalacje są zabiegami polecanymi przy różnych dolegliwościach układu oddechowego. Sprawdzą się przy problemach z katarem, zatkanym nosem, mokrym i suchym kaszlem, bólem gardła oraz zatok. Są bezpieczne, bezinwazyjne i bezbolesne, dzięki czemu nie ma zbyt wielu przeciwwskazań do ich zastosowania i przeznaczone są dla osób w każdym wieku. Możliwa jest nawet inhalacja niemowlaka oraz inhalacja w ciąży.
Działanie inhalacji polega na wprowadzeniu wybranych substancji bezpośrednio do dróg oddechowych razem z wdychanym powietrzem. Dzięki temu docierają one wyłącznie tam, gdzie powinny. W efekcie często możliwe jest zmniejszenie dawek leków oraz uniknięcie skutków ubocznych, które mają miejsce przy przyjmowaniu leków doustnie. W zależności od wykorzystanych preparatów inhalacje mogą mieć działanie nawilżające i łagodzące, rozrzedzające zalegającą wydzielinę oraz ułatwiające jej odkrztuszanie, dzięki czemu są skutecznym sposobem na kaszel, zarówno mokry, jak i suchy.
Z czego inhalacje na suchy kaszel?
Suchy kaszel, to rodzaj kaszlu, w trakcie którego nie dochodzi do zalegania i konieczności odkrztuszania wydzieliny. Bardzo często prowadzi do bólu gardła oraz wysuszenia i podrażnienia błony śluzowej, co znacząco pogarsza samopoczucie i komfort pacjentów. Dlatego, głównym celem inhalacji na kaszel suchy jest nawilżenie śluzówki gardła oraz złagodzenie jej podrażnień.
Na suchy kaszel polecane są inhalacje z wykorzystaniem klasycznej soli fizjologicznej, czyli wodnego roztworu chlorku sodu o stężeniu 0,9%. Ma działanie nawilżające, łagodzące, może też przynieść ulgę w katarze i pomóc udrożnić zatkany nos.
Przy silnym, długo utrzymującym się kaszlu, można przygotować inhalacje z solą fizjologiczną z dodatkiem kwasu hialuronowego lub ektoiny, które jeszcze silnej nawilżają błonę śluzową i chronią przed dalszymi podrażnieniami. Inhalacja z soli fizjologicznej jest zdecydowanie najpopularniejsza i sprawdza się jako inhalacja na zatoki, katar, kaszel i może być stosowana zarówno u dzieci, jak i u dorosłych.
Z czego inhalacje na mokry kaszel?
O mokrym kaszlu, mówimy w sytuacji, kiedy w drogach oddechowych zalega gęsta, lepka, trudna do odkrztuszenia wydzielina. Powoduje to dyskomfort i częste pobudzanie odruchu kaszlu, w celu jej usunięcia. Może dochodzić również do podrażnień błony śluzowej. U pacjentów z mokrym kaszlem zalecane są inhalacje z wykorzystaniem preparatów o działaniu rozrzedzającym zalegającą wydzielinę i ułatwiających jej odkrztuszenie.
W ten sposób działa wiele leków wykrztuśnych przeznaczonych do zastosowania w nebulizacji. Co to jest nebulizacja? Jest to rodzaj inhalacji, który przeprowadza się z wykorzystaniem specjalnego sprzętu – nebulizatora. Jego działanie polega na zmianie stanu skupienia leku z płynnej na aerozol, dzięki czemu dostaje się on i działa bezpośrednio w drogach oddechowych. Przed zastosowaniem leków warto jednak skonsultować się z lekarzem, aby dobrać właściwy preparat, dawkę oraz czas leczenia. Asortyment nebulizatorów jest bardzo szeroki i nie wszystkie nadają się do podawania tych samych leków, dlatego wybór urządzenia również należy omówić ze specjalistą.
Działanie rozrzedzające zalegającą w drogach oddechowych wydzielinę oraz ułatwiające jej odkrztuszanie mają również hipertoniczne roztwory soli fizjologicznej, najczęściej dostępne w stężeniach 3% i 6%. Podobnie jak w przypadku leków, ich zastosowanie należy jednak skonsultować z lekarzem, ponieważ zbyt częste inhalacje z ich wykorzystaniem, mogą wysuszać błony śluzowe, znacząco wzmagać kaszel, czy powodować niewielkie duszności. Dlatego nie zaleca się ich jako inhalacja na noc – najpóźniej należy je wykonać do 2 godzin przed snem.
Inhalacje na kaszel alergiczny
W przypadku kaszlu alergicznego bardzo dobrze sprawdzają się inhalacje z soli fizjologicznej, a także niektórych ziół i olejków eterycznych np. eukaliptusowego, miętowego, lawendowego, czy z drzewa herbacianego. Inhalacje można zastosować również jako sposób podawanie leków przeciwalergicznych, przeciwzapalnych, czy rozszerzających oskrzela, które łagodzą dolegliwości wywołane alergiami.
Inhalacje na kaszel – ile razy dziennie?
Inhalacje można przeprowadzać nawet kilka razy w ciągu dnia, ponieważ są zabiegiem bardzo bezpiecznym i bezinwazyjnym. Najczęściej poleca się ich wykonywanie ok. 2-3 razy, jednak dokładną częstotliwość warto dopasować indywidualnie do ogólnego samopoczucia i nasilenia objawów. W przypadku podawania jakichkolwiek leków za pomocą inhalacji niezbędne jest przestrzeganie zaleceń lekarza i niezmienianie samodzielnie ich dawek, ani częstotliwości zabiegu.
Jak robić inhalacje na kaszel?
Inhalacje na kaszel możesz wykonać na różne sposoby. Jednym z najprostszych, najtańszych i wykorzystywanych od wielu lat jest tzw. domowa „parówka”. Polega na wdychaniu pary unoszącej się nad miską lub innym głębokim naczyniem wypełnionym gorącą wodą z dodatkiem wybranego preparatu do inhalacji. Dla lepszego efektu warto przykryć głowę ręcznikiem, aby zapobiec nadmiernej „ucieczce” pary.
Inhalacje w domu można wykonać również z użyciem specjalnych inhalatorów. Dostępne są w większości aptek, a ich asortyment jest bardzo szeroki, co umożliwia indywidualne dobranie urządzenia do wieku pacjenta oraz rodzaju podawanych leków. Zaletą inhalatorów jest to, że są wyposażone w specjalną maseczkę, która ułatwia drogę substancji leczniczych bezpośrednio do dróg oddechowych. Bardzo ważny jest wybór odpowiedniego rozmiaru – maseczka powinna obejmować usta i nos oraz dokładnie przylegać do twarzy.
Wykonując inhalacje z użyciem inhalatora, należy bezwzględnie przestrzegać instrukcji producenta. Mimo że większość inhalatorów działa w bardzo zbliżony sposób, mogą wystąpić pewne różnice w sposobie użytkowania, które są ważne dla skuteczności wykonywanego zabiegu. Na czas inhalacji najlepiej przyjąć wygodną, siedzącą pozycję, w której bez problemu wytrzymasz kilkanaście minut bez większego ruchu. Najlepiej usiąść przy stole lub ławie, na których postawisz inhalator, zapewniając mu stabilność. Po podłączeniu urządzenia zgodnie z instrukcją i przygotowaniu preparatu do inhalowania możesz przejść do wykonywania inhalacji na kaszel. Jeden zabieg powinien trwać od 10 do 20 minut u osób dorosłych oraz maksymalnie 10 minut u dzieci.
Podsumowanie
Inhalacje mogą być skutecznym sposobem na dolegliwości ze strony dróg oddechowych, w tym kaszel, zarówno suchy, jak i mokry. W zależności od rodzaju kaszlu warto wykorzystać m.in. klasyczną sól fizjologiczną lub jej hipertoniczne roztworu. W przypadku przyjmowania jakichkolwiek leków na kaszel za pomocą inhalacji bezwzględnie przestrzegaj zaleceń lekarza dotyczących ich dawki oraz częstotliwości podawania.
Źródła:
- Tonog P., Lakhkar A. Normal saline. StatPearls Publishing, 2022
- Nieumywakin I. Sól, lecznicze właściwości. Vital, 2013
- Wronikowska O., Budzyńska B. Inhalacja i nebulizacja – zasady, rodzaje i bezpieczeństwo terapii, Aptekarz Polski, 2019
- Hachlica D. Sól fizjologiczna – kiedy warto ją stosować?
- Saline 0.9 % Solution For Nebulization - Uses, Side Effects, and More. WebMD
- Koch M., Mentzel H., Ledermuller R. Inhalation therapy with hypertonic saline (3%) – A treatment option for airway disease in children? European Respiratory Journal, 2015
- Karolewicz B. Nebulizacja jako metoda podawania leków. Farmacja Polska, R. 65, cz. 4 (2009), s: 291-304
- Brombosz J. Inhalacje. Medycyna Praktyczna
- Udezue E. Lidocaine inhalation for cough suppression. Am J Emerg Med, 2001