Szczepienie przeciwko grypie: Vaxigrip Tetra czy Influvac Tetra?

Czym jest szczepienie na grypę?

Szczepienie można porównać do zbrojenia organizmu w kontrolowanych warunkach. Po wstrzyknięciu preparatu imitowana jest naturalna infekcja, co prowadzi do rozwoju lub wzmocnienia odporności podobnej do tej, którą organizm uzyskuje w czasie pierwszego kontaktu z prawdziwym drobnoustrojem.

W tym miejscu należy wyraźnie podkreślić, że szczepionka jest uznaną formą profilaktyki przeciwko grypie. Chociaż nie ma zdolności całkowitego zapobiegania grypie to nie jest jej zadanie: ma przede wszystkim chronić przed poważnymi konsekwencjami choroby. 

Co roku na świecie na grypę choruje około 5 -10% osób dorosłych i 20-30% dzieci. Szczyt zachorowań na grypę przypada na okres od października do marca, ale szczepienia najlepiej wykonać przed rozpoczęciem sezonu infekcyjnego, czyli w okresie od końca sierpnia do końca października. Szczepionka przeciw grypie zaczyna działać w ciągu dwóch–trzech tygodni (zwykle przeciwciała przeciw wirusowi grypy powstają po ok. 10 dniach od zaszczepienia) i utrzymuje się 6–12 miesięcy.

Jak działa szczepionka?

Celem wszystkich szczepień ochronnych jest wytworzenie odporności immunologicznej na dany patogen, bez wywoływania objawów chorobowych. W praktyce oznacza to, że szczepionka nie ma zapobiegać infekcji, co przeciwdziałać groźnym powikłaniom choroby. Aby to osiągnąć, wirus grypy musi być podany odpowiedniej modyfikacji — zostać osłabiony (inaczej atenuowany) w przypadku szczepionek żywych, lub całkowicie inaktywowany (szczepionki martwe). 

Rodzaje szczepionek przeciw grypie: Vaxigrip Tetra i Influvac Tetra

Spośród dostępnych w Polsce szczepionek wyróżnia się:

• żywą szczepionkę donosową — zawiera osłabione (atenuowane), lecz żywe wirusy grypy, które nie mogą wywołać choroby, ale stymulują odpowiedź immunologiczną organizmu. Chociaż „żywa” może brzmieć groźnie, tak naprawdę odpowiednio zmodyfikowane wiriony mogą się namnażać tylko w temperaturze około 25 stopni Celsjusza, dzięki czemu nie mają zdolności, by replikować w dalszych odcinkach układu oddechowego, a jedynie w jamie nosowej. Fluenz Tetr aplikowana jest w postaci aerozolu do nosa, co czyni ją wygodną alternatywą, szczególnie dla dzieci i młodzieży. Szczepionka ta jest przeznaczona głównie dla osób w wieku od 2 do 18 lat. Ze względu na obecność żywego wirusa, nie jest zalecana dla osób z obniżoną odpornością. 
• szczepionki inaktywowane posiadające powierzchniowe białka wirusa grypy lub cząstkę wirusa grypy – należą do nich zarówno Vaxigrip Tetra, jak i Influvac Tetra, przy czym obie są czterowalentne, co oznacza, że zapewniają ochronę przed czterema szczepami wirusa grypy: dwóm podtypom A i dwóm B po około 2 do 3 tygodniach po szczepieniu. Ponadto szczepionki inaktywowane pobudzają produkcję swoistych przeciwciał przeciwko hemaglutyninie – białku powierzchniowemu wirusa grypy. Przeciwciała te znacznie przyspieszają rozwój odpowiedzi immunologicznej w przypadku zakażenia, co skraca czas choroby i zmniejsza ryzyko rozwoju powikłań.

Vaxigrip Tetra – czterowalentna szczepionka

Vaxigrip Tetra zawiera rozszczepiony wirion 4 szczepów wirusów grypy, podobnie jak w przypadku szczepionki podjednostkowej zarówno z typu A (w tym H1N1 i H3N2), jak i B. Wirusy mogą wywoływać zakażenie tylko wtedy, kiedy ich wirion jest nieuszkodzony – zatem jego rozszczepienie w pełni chroni przed rozwojem zakażenia po przyjęciu szczepienia. 

Influvac Tetra – skuteczna ochrona przed grypą 

Influvac Tetra należy do grupy szczepionek inaktywowanych, ale wyróżnia się na tle innych preparatów tego rodzaju. Jest szczepionką podjednostkową, to znaczy składa się tylko i wyłącznie z antygenów (białek) powierzchniowych 4 wirusów grypy – po dwa szczepy z typu A i B. Warto zaznaczyć, że zawiera rozszczepiony wirion grypy, pochodzący ze szczepów zgodnych z aktualnym na dany sezon grypowy rekomendacją Światowej Organizacji Zdrowia.

Dzięki temu preparat jest niezwykle bezpieczny i wywołuje mniej miejscowych działań niepożądanych.

Rekomendacje dotyczące szczepień przeciwko grypie 

Skuteczność Vaxigrip Tetra i Influvac Tetra jest porównywalna, a dodatkowo są przeznaczone zarówno dla dorosłych, jak i dzieci. Sprawdzają się u maluchów od 6 miesięcy życia i można je podawać kobietom ciężarnym. Należy zaproponować szczepienie każdemu, kto chce zmniejszyć ryzyko zachorowania na grypę.

Jest ono szczególnie wskazane u pacjentów w wieku powyżej 55. r.ż. oraz dzieci od ukończenia 6. m.ż. do 18 r.ż., (szczególnie poniżej 5. r.ż.), także u kobiet w ciąży lub tych, które w najbliższej przyszłości planują zostać mamami, a także osób, ze stwierdzonymi chorobami przewlekłymi, z zaburzeniami odporności, oraz tym, którzy mogą być źródłem zakażenia (np. opiekunom osób starszych, pracownikom przedszkoli i szkół, personelowi medycznemu). Szczepionka na grypę skierowana jest również dla pacjentów: otyłych, mających kłopoty neurologiczne i leczących się immunosupresyjnie. 

Dlaczego warto się zaszczepić? 

Zakażenie wirusem grypy może nieść poważne powikłania, zwłaszcza dla osób borykających się z chorobami przewlekłymi, takimi jak: cukrzyca, astma, nadciśnienie, POChP, choroba niedokrwienna serca czy choroby nerek. Szczepienie przeciw grypie co prawda nie daje 100% gwarancji ochrony przed chorobą, ale pomaga zminimalizować potencjalne powikłania, najistotniejsze z nich to: 

• zapalenie płuc;
• zapalenie mięśnia sercowego;
•  powikłania neurologiczne (zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i zapalenie mózgu).

W szczególnie ciężkich przypadkach może rozwinąć się niewydolność układu oddechowego, łącznie z zagrażającym życiu ARDS (zespołem ostrej niewydolności oddechowej).

Pamiętaj grypa to nie przeziębienie i nie powinna być bagatelizowana, a zdecydowanie lepiej zabezpieczać się zawczasu, niż walczyć z przykrymi skutkami choroby!

Przeciwwskazania do szczepienia na grypę

Podobnie jak w przypadku innych szczepionek inaktywowanych, przeciwwskazania do szczepienia przeciwko grypie można wręcz wymienić na palcach jednej ręki. Obejmują nadwrażliwość na składniki preparatu lub ciężką reakcję alergiczną na albuminę i inne białka jaja kurzego. Względnym przeciwwskazaniem jest aktywna infekcja przebiegająca z gorączką — w takim przypadku należy przełożyć szczepienie do czasu wyzdrowienia.

Jednak przeciwskazania do szczepienia nieco różnią się w zależności od rodzaju preparatu. O ile Vaxigrip tetra lub Influvac tetra, mają ich relatywnie niewiele to, przy szczepionce żywej ograniczeń jest nieco więcej. Tu dodatkowymi przeciwwskazaniami są np. niedobory odporności. Szczepionka niezalecana jest również przeciwwskazana u dzieci i młodzieży leczonej salicylanami, na przykład kwasem acetylosalicylowym, ze względu na zwiększone ryzyko zespołu Reye’a, prowadzącego do uszkodzenia wątroby i układu nerwowego.

Jeśli nie jesteś pewien czy możesz zaczepić się na grypę, najlepiej skonsultować się z lekarzem.

Jaka jest skuteczność szczepionek na wirusy grypy?

Opracowując szczepionkę na przyszły sezon, farmaceuci kierują się logiką i rachunkiem prawdopodobieństwa. Wyodrębniają ten szczep, co do którego jest największe prawdopodobieństwo, że zaistnieje w przyszłym roku, ale niestety wybór nie zawsze jest w 100% poprawny. W zależności od grupy osób szczepionych i sezonu grypowego szczepionki na grypę chronią przed infekcją grypową ok. 40–70%. Chociaż szczepionka nie chroni  całkowicie przed zakażeniem, jednak w przypadku choroby przebieg jest zdecydowanie łagodniejszy. Dodatkowo szczepienie zapobiega rozwojowi powikłań grypy.

Refundacja szczepień – kto może skorzystać?

Szczepionki na grypę Vaxigrip Tetra i Influvac Tetra dostępne są na receptę, którą można zrealizować w aptece w cenie ustalonej przez Ministerstwo Zdrowia. Ceny szczepionek na grypę nie są wysokie, więc ich zakup nie powinien obciążyć domowego budżetu, szczepionki na grypę mogą być także refundowane pod pewnymi warunkami. W sezonie 2024/2025 obowiązują następujące zasady refundacji szczepionek przeciw grypie:

Bezpłatnie szczepionki dostępne są dla:

• dzieci po ukończeniu 6. miesiąca życia do ukończenia 18 r.ż. (Influvac Tetra, Vaxigrip Tetra),
• osób powyżej 65 r.ż. (Influvac Tetra, Vaxigrip Tetra),
• kobiet w ciąży i w połogu (Influvac Tetra, Vaxigrip Tetra).

Szczepionki z 50% refundacją dostępne są dla:

• dorosłych w wieku od 18 do 64 r.ż. (Influvac Tetra, Vaxigrip Tetra) - koszt: 26,38 zł (Influvac Tetra), 26,60 zł (Vaxigrip Tetra),
• dorosłych w wieku 60+ (Efluelda Tetra) – koszt: 81,67 zł.

Szczepionki:

• Influvac Tetra (inaktywowana, podjednostkowa) - dostępna bezpłatnie dla dzieci w wieku od 6. m.ż., osób 65+, kobiet w okresie ciąży i w połogu; z 50% refundacją dla dorosłych od 18 do 64 r.ż.
• Vaxigrip Tetra (inaktywowana, rozszczepiony wirion) – dostępna bezpłatnie dla dzieci po 6. m.ż., osób 65+, kobiet w ciąży i w połogu; z 50% refundacją dla dorosłych od 18 do 64 r.ż.

Jak często należy się szczepić?

W związku z wysoką zmiennością antygenową wirusa tgrypy istnieje konieczność corocznej modyfikacji składu szczepionek na grypę, dlatego szczepimy się co sezon.

Jeśli chcesz zaszczepić się na grypę, poproś swojego lekarza rodzinnego o receptę na szczepionkę, wykup ją i umów się w dowolnej przychodni na szczepienie. 

Powikłania po szczepieniu na grypę

Szczepionki przeciw grypie charakteryzują się najmniejszą liczbą rejestrowanych niepożądanych odczynów poszczepiennych. Po wstrzyknięciu Vaxigrip Tetra lub Influvac Tetra mogą zaczerwienienie i obrzęk w miejscu podania, ból głowy i złe samopoczucie przez ok. 1- 2 dni.

Czy szczepionka na grypę jest bezpieczna?

Obie szczepionki są uznawane za bezpieczne, ale wokół szczepień narosło wiele mitów, np. przekonanie pacjentów, że zachorowali kilka dni po szczepieniu, sądząc, że albo szczepionka nie działa, albo, że zachorowali przez jej podanie. Specjaliści przekonują, że jeżeli zachorujemy po szczepionce, w momencie jej przyjmowania byliśmy już w okresie wylęgania grypy.