Jakie probiotyki i leki osłonowe na żołądek warto stosować?

Co to są leki osłonowe i w jakim celu się je stosuje?

Leki osłonowe to szeroka grupa preparatów chroniących błonę śluzową żołądka przed podrażnieniem i uszkodzeniem. Do uszkodzenia może dojść na skutek działania czynników takich jak infekcja bakterią Helicobacter Pylori, stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych czy antybiotykoterapia. 

Do NLPZ (niesteroidowych leków przeciwzapalnych) zaliczamy m.in. leki takie jak:

• ibuprofen,
• diklofenak,
• naproksen,
• ketoprofen,
• kwas acetylosalicylwy.

NLPZ hamują syntezę prostaglandyn, które biorą udział w reakcjach zapalnych i bólu, łagodząc tym samym ból i zmniejszając stan zapalny. Innym, ważnym zadaniem prostaglandyn jest zmniejszenie produkcji kwasu solnego i zwiększenie wydzielania śluzu w żołądku — wykazują działanie ochronne na śluzówkę żołądka. Co za tym idzie, długotrwałe stosowanie leków przeciwbólowych może wiązać się z uszkodzeniem błony śluzowej żołądka.

Stosowanie antybiotykoterapii, mimo że niekiedy konieczne, niesie za sobą pewne skutki uboczne, takie jak zaburzenia funkcjonowania układu pokarmowego. Antybiotyki niszcząc patogeny chorobotwórcze, mogą zaburzać równowagę mikroflory jelitowej. Na szczęście jest na to sposób — stosowanie leków osłonowych może temu zapobiec.

Inhibitory pompy protonowej – najpopularniejsze tabletki osłonowe na żołądek

IPP to grupa leków osłaniających żołądek stosowana najczęściej — czasami za często. Ich mechanizm działania polega na hamowaniu wytwarzania kwasu solnego (kwasu żołądkowego) przez komórki okładzinowe obecne w żołądku. Stosowane są w leczeniu zakażenia Helicobacter Pylori, w leczeniu i zapobieganiu wrzodom żołądka w trakcie leczenia niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi, w leczeniu choroby refluksowej przełyku i zespołu Zollingera-Ellisona. Leki dostępne są w formie doustnych kapsułek. Poniżej przedstawiamy substancje wchodzące w skład tej grupy wraz z dawkowaniem:

• omeprazol (Agastin, Bioprazol, Helicid, Losec, Polprazol) - 20-40 mg 1x/doba, rano przed pierwszym posiłkiem
• pantoprazol (Contix, IPP 20, Noacid, Gerdin, Panzol, Ranloc) - 40 mg 1x/doba, rano, wyjątkowo 40mg 2x/doba
• esomeprazol (Emanera, Helides, Mesopral, Stomezul) - 20-40 mg 1x/doba
• lanzoprazol (Lanzul, Zalanzo) - 15-30 mg 1x/doba rano, na czczo
• rabeprazol (Zulbex) - najczęściej 10-20 mg 1x/doba.

Najczęstsze działania niepożądane, możliwe do zaobserwowania szczególnie na początku terapii to bóle i zawroty głowy, biegunka lub zaparcia, nudności. W przypadku długotrwałego stosowania mogą pojawić się zaburzenia wchłaniania, przede wszystkim witaminy B12 i żelaza (może to być przyczyną anemii), wzrasta także ryzyko zakażeń (np. bakterią Clostridioides difficile) a po odstawieniu może wystąpić tzw. efekt odbicia — nadprodukcja kwasu.

Antagoniści receptora H2

Osłona na żołądek jest dostępna także w formie tabletek, które blokują komórki okładzinowe żołądka, ale w innym mechanizmie niż IPP, hamując wydzielanie soku żołądkowego w nieco mniejszym stopniu. W leczeniu wrzodów są lekami drugiego wyboru. Lekami pierwszego wyboru są przede wszystkim na oddziałach intensywnej terapii u pacjentów w ciężkim stanie.

Obecnie jedyną substancją z tej grupy stosowaną w Polsce jest famotydyna (Famogast, Ranigast) dostępna w preparatach na receptę, jak i bez niej. Stosowana raz lub dwa razy dziennie w dawce 20-40 mg/doba. Może powodować ból i zawroty głowy, biegunkę lub zaparcia. Może wpływać na wchłanianie z przewodu pokarmowego niektórych leków — przed zastosowaniem należy przeczytać dołączoną do opakowania ulotkę lub skonsultować to z lekarzem, lub farmaceutą.

Leki osłonowe na żołądek zobojętniające kwas żołądkowy

Leki osłonowe na żołądek zobojętniające kwas żołądkowy to leki, które wchodząc w reakcję z kwasem solnym — jak mówi nazwa — zobojętniają go, zmniejszając kwasowość soków żołądkowych. Mają mniejsze zastosowanie w leczeniu wrzodów niż inne leki, stosowane są w celu szybkiego załagodzenia objawów, do czasu zadziałania IPP lub H2-blokera.

Należą do nich substancje takie jak wodorowęglan sodu, węglan wapnia czy związki magnezu i glinu. Występują zazwyczaj w preparatach złożonych, takich jak:

• Gaviscon,
• Rennie Antacidum,
• Manti Extra,
• Ranigast S.O.S.,
•  Alugastrin.

Leki zobojętniające mogą osłabiać działanie antybiotyków takich jak tetracykliny i fluorochinolony nawet o połowę, dlatego należy unikać ich jednoczesnego stosowania. Poza antybiotykami mogą także osłabiać działanie niektórych leków na nadciśnienie (inhibitory konwertazy angiotensyny), beta blokerów, leków nasennych i uspokajających, a wzmagać działanie pochodnych kumaryny (warfaryna, dikumarol).

Probiotyki na jelita

Probiotyki to żywe mikroorganizmy — bakterie i grzyby, które pomagają przywrócić równowagę mikroflory bakteryjnej przewodu pokarmowego. Najczęściej spotykane są szczepy bakterii, które naturalnie zasiedlają jelita, takie jak Lactobacillus spp. i Bifidobacterium spp oraz grzyby Saccharomyces Boulardii.

Zaburzenia flory bakteryjnej jelit mogą objawiać się jako:

• bóle brzucha,
• wzdęcia,
• biegunka,
• wydłużony czas leczenia chorób przewodu pokarmowego,
• osłabienie odporności organizmu. 

Poza wspieraniem prawidłowej pracy jelit w trakcie i po antybiotykoterapii probiotyki są skuteczne także w leczeniu dolegliwości związanych z zespołem jelita drażliwego i mogą obniżać ryzyko wystąpienia biegunki podróżnych. Przykładowe preparaty to:

• Dicoflor,
• Sanprobi Super Formula,
• Enterol,
• Lacidofil,
• Lakcid, Multilac.

Mogą być stosowane także u dzieci. Probiotyki przyjmuje się wraz z posiłkiem, najlepiej na noc. Przy antybiotykoterapii należy zachować 1-2 godziny przerwy między wzięciem antybiotyku i probiotyku.

Leki osłonowe na żołądek bez recepty

Bez recepty można dostać w aptece poniższe leki:

• inhibitory pompy protonowej (IPP): pantoprazol (Gerdin Max, Panzol Pro, Anesteloc Max, Contix ZRD), omeprazol (Bioprazol Max, Goprazol Max, Ortanol Max, Polprazol Max, Helicid Control), esomeprazol (Esomeprazol Alugastrin),
• H2 blokery: Famotydyna Ranigast,
• środki zobojętniające,
• probiotyki.

FAQ – pytania pacjentów o lek osłonowy na żołądek