Czym są salicylany i czy mogą wywołać alergię?

Co to są salicylany?

Salicylany stanowią sole i estry kwasu salicylowego, czyli związki chemiczne. Występują jako krystaliczna, bezbarwna oraz organiczna substancja, zaliczana do BHA, czyli grupy kwasów beta-hydroksylowych. Należy wskazać, że do salicylanów zalicza się kwas salicylowy (w czystej postaci) oraz jego pochodne. Salicylany występują w niektórych lekach, żywności oraz w kosmetykach. Należy zatem wskazać, że związki te występują zarówno w postaci naturalnej, jak i syntetycznej. Naturalne salicylany wytwarzane są przez rośliny do ochrony przed infekcjami oraz stresem środowiskowym. Z kolei syntetyczne salicylany stanowią składnik leków zawierających kwas acetylosalicylowy.

Działanie salicylanów

Salicylany to związki, które stosowane są w lekach i kosmetykach. Salicylany w farmaceutycznych wykazują przede wszystkim działanie przeciwbólowe, przeciwgorączkowe i przeciwzapalne. Z kolei salicylany w kosmetykach działają ściągająco i wysuszająco na skórę, dlatego też stosowane są w produktach kosmetycznych do cery tłustej i trądzikowej.

Alergia na salicylany

Salicylany mogą wywoływać reakcję alergiczną i niealergiczną. Okazuje się, że nadwrażliwość na salicylany może dotyczyć nawet 2,5% Europejczyków. Najczęściej nadwrażliwość na kwas acetylosalicylowy dotyczy osób z astmą IgE-zależną, w przypadku salicylanów określana jest jako astma aspirynowa. Należy wskazać, że reakcja alergiczna u osób nadwrażliwych może pojawić się zarówno w wyniku kontaktu z salicylanami naturalnymi, jak i syntetycznymi. Niemniej jednak objawy nadwrażliwości najczęściej związane są ze stosowaniem leków zawierających kwas acetylosalicylowy oraz jego pochodne.

Jakie mogą być objawy uczulenia na salicylany? Alergię na salicylany objawia się przede wszystkim alergicznym nieżytem nosa, dodatkowo objawem może być również obrzęk naczynioruchowy oraz pokrzywka. W skrajnych przypadkach uczulenie na salicylany może wiązać się z występowaniem reakcji anafilaktycznej.

W przypadku uczulenia na salicylany konieczne jest wprowadzenie odpowiedniej diety, która polega na wyeliminowaniu z jadłospisu produktów zawierających kwas acetylosalicylowy. Dodatkowo należy zachować ostrożność przy stosowaniu farmakoterapii. Dlatego też należy poinformować lekarza i farmaceutę o uczuleniu na salicylany, by wyeliminować ryzyko wystąpienia reakcji alergicznej poprzez zażycie leków, które nie zawierają salicylanów.

Występowanie alergii na salicylany można sprawdzić poprzez wykonanie prostego testu, który dostępny jest w aptece. Dzięki temu można uniknąć działań niepożądanych związanych z uczuleniem.

Salicylany w jedzeniu

Salicylany w jedzeniu występują w naturalnej postaci w roślinach, które wytwarzają je do ochrony przed infekcjami oraz stresem środowiskowym. Najwięcej naturalnych salicylanów znajduje się w ziołach, warzywach i owocach, a także w przyprawach. W tym znaczeniu salicylany znajdują się w:

• owocach, takich jak: śliwki węgierki, truskawki, maliny, arbuz, morele, jagody, agrest, winogrono, nektarynki, pomarańcze, brzoskwinie, jabłka, gruszki, porzeczki, kiwi, cytryny,
• warzywach, takich jak: soczewica, kalafior, fasola, ogórki, ziemniaki, seler, brokuły, fasolka szparagowa, buraki, kapusta pekińska, marchewka, rzodkiewka, szpinak, pomidory, papryka, cebula i oliwki zielone. 
• produktach zbożowych, takich jak: kasza gryczana, mąka gryczana, mąka kukurydziana, owies, ryż biały i brązowy, mąka sojowa, kasza owsiana, chleb, makaron i mąka pszenna. 
• mięsie i nabiale, czyli w jajkach, mleku, mięsie wieprzowym i wołowym, kefirach, maślankach i jogurtach naturalnych. 
• przyprawach takich jak: cynamon, gałka muszkatołowa, kminek, curry, anyż, kurkuma, kozieradka,
• ziołach, takich jak mięta, oregano, koper, szałwia, bazylia, rozmaryn, tymianek, estragon,
• produktach drożdżowych.

Kwas salicylowy wykorzystywany jest również do konserwowania żywności, dlatego też znajduje się w produktach kiszonych i konserwowych, takich jak kapusta kiszona, ogórki kiszone czy papryka konserwowa. Co więcej, salicylany w bardzo dużych ilościach występuje w żywności przetworzonej, a także są składnikiem kawy, herbaty i alkoholu.

W jakich lekach znajdują się salicylany?

Syntetyczne salicylany stanowią składnik leków zawierających kwas acetylosalicylowy, który potocznie określany jest jako aspiryna. Salicylany znajdują się również w składzie środków na infekcje wirusowe oraz przeziębienie, a także znajdują się w lekach przeciwbólowych, przeciwgorączkowych oraz niesteroidowych lekach przeciwzapalnych, czyli NLPZ, do których zalicza się kwas tolfenamowy, ibuprofen, ketprofen, diklofenak, naproksen. Dla przykładu salicylany stanowią składnik leków na przeziębienie, które dostępne są bez recepty, przede wszystkim w aspirynie oraz polopirynie. Okazuje się, że przy uczuleniu na salicylany najczęściej zalecanym lekiem jest paracetamol, który nie zawiera kwasu salicylowego i nie zalicza się do NLPZ.

Co więcej, salicylany znajdują się również w kosmetykach. Kwas salicylowy jest także składnikiem wielu kosmetyków o działaniu ściągającym, przeciwzapalnym, przeciwzaskórnikowym, a także przeciwgrzybiczym. Z tego względu salicylany stanowią przede wszystkim składnik kosmetyków pielęgnacyjnych dedykowanych dla cery trądzikowej i często znajdują się w składzie peelingów do cery tłustej, ale również w kosmetykach oczyszczających i wysuszających skórę twarzy.

Jak usunąć salicylany z organizmu?

Niestety nie ma skutecznej metody usunięcia salicylanów z organizmu. W tym znaczeniu jedynym sposobem leczenia nadwrażliwości na salicylany jest ścisłe przestrzeganie diety ubogosalicylanowej i wyeliminowanie z jadłospisu produktów zawierających salicylany. Dodatkowo konieczne jest sprawdzenie składu kosmetyków oraz leków, które mogą wywoływać reakcją alergiczną i unikać ich stosowania. Okazuje się bowiem, że nie istnieje żadna skuteczna metoda odczulania, która pozwala na wyeliminowanie nadwrażliwości na salicylany.

Salicylany to związki chemiczne, które stanowią składnik popularnych leków dostępnych zarówno na receptę, jak i bez recepty. Niemniej jednak należy wskazać, że choć ich stosowanie nie wymaga recepty, to należy zachować szczególną ostrożność przy ich stosowaniu ze względu na możliwość wystąpienia reakcji alergicznej, ale również przedawkowania leków. Dodatkowo łączenie leków przeciwbólowych może być niebezpieczne dla zdrowia i życia, gdyż może grozić wystąpieniem niebezpiecznych reakcji.