Antykoncepcja - jaka jest najskuteczniejsza metoda

Antykoncepcja – skąd się wzięła?

Antykoncepcja towarzyszy ludzkości już od wieków. Pierwsze wzmianki o niej pochodzą z XIX w.p.n.e., gdzie wspomniane jest, że aby uniknąć zapłodnienia trzeba uniemożliwić dotarcie plemników do pochwy (tzw. antykoncepcja mechaniczna). Przełom nastąpił w XX wieku kiedy to na rynku pojawiły się wkładki dopochwowe oraz prezerwatywy męskie, które to stosujemy do dziś.

Metody antykoncepcji

Obecnie znanych nam jest wiele metod antykoncepcji. Możemy je podzielić na: naturalne metody antykoncepcji, metody hormonalne, metody mechaniczne, antykoncepcję długoterminową, antykoncepcję trwałą oraz awaryjne metody antykoncepcji.

O wyborze metody antykoncepcji decydują przede wszystkim: łatwość stosowania, ochrona przed chorobami przenoszonymi drogą płciową, skuteczność, poziom ochrony przed niepożądaną ciążą, zalecenia lekarzy oraz koszty danej metody.

Naturalne metody antykoncepcyjne

Stosunek przerywany

Stosunek przerywany to nic innego jak powstrzymanie się mężczyzny przed wytryskiem wewnątrz pochwy partnerki. Czy stosunek przerywany jest skuteczną metodą antykoncepcji? Nie do końca. Co najważniejsze nie każdy partner ma na tyle szybki refleks, aby wyjąć członka jeszcze przed wytryskiem. Poza tym w ejakulacie (substancja, która jest wydzielana z penisa podczas stosunku, ale przed wytryskiem) możemy również znaleźć żywe plemniki, a w momencie, w którym dostaną się one do dróg rodnych partnerki może dojść do zapłodnienia komórki jajowej i zajścia w niechcianą ciążę. Nie chroni ona również przed chorobami przenoszonymi poprzez stosunek seksualny.

Metoda kalendarzykowa (określania dni płodnych)

Obie te metody naturalne polegają na wstrzemięźliwości seksualnej w okresie płodnym, który jest wyliczany z obserwacji cyklu miesiączkowego oraz wyliczeniu średniej długości jego trwania. Skuteczność tej metody jest niestety bardzo niska, ponieważ organizm kobiety oraz długość cyklu menstruacyjnego zmieniają się pod wpływem różnych czynników (np. zmiana klimatu, choroby, czy zmiana diety). Oczywiście te naturalne metody antykoncepcyjnerównież nie obronią cię przed żadnymi chorobami przenoszonymi drogą płciową.

Metoda Billingsów

Jest to obserwacja śluzu szyjkowego. Kobieta na podstawie jego wyglądu może stwierdzić kiedy ma dni płodne. Ta metoda objawowo termiczna skupia się również na obserwacji temperatury u kobiety oraz innych czynników, które mogą sugerować, że właśnie u kobiety występuje owulacja. Jak każde naturalne metody antykoncepcji, tak i ta nie jest zbyt skuteczna, ale jest odpowiednia dla osób, które nie akceptują nienaturalnych metod antykoncepcji.

Karmienie piersią

Wiele kobiet karmiących myśli, że jest to dobra metoda antykoncepcji. Dlaczego? Wyjaśnienie jest proste! Podczas ciąży łożysko produkuje progesteron i estrogeny przez co u kobiety wzrasta poziom prolaktyny, która po porodzie jest odpowiedzialna za produkcję mleka u kobiety. Wysoki poziom prolaktyny doprowadza do braku miesiączki, a co za tym idzie, braku owulacji. Czy jest to najlepsza metoda antykoncepcyjna dla kobiet karmiących piersią? I tak i nie, ponieważ, aby ta metoda była skuteczna trzeba spełnić kilka warunków, takich jak: karmienie tylko piersią (bez dokarmiana), regularne i częste karmienia oraz nieużywanie laktatora.

Antykoncepcja hormonalna

Tabletki antykoncepcyjne

Tabletki antykoncepcyjne to jedna z najczęściej używanych metod antykoncepcji hormonalnej. Wyróżniamy kilka rodzajów tabletek: tabletki antykoncepcyjne jednoskładnikowe, tabletki antykoncepcyjne dwuskładnikowe jednofazowe, tabletki antykoncepcyjne dwuskładnikowe dwufazowe oraz tabletki dwuskładnikowe trójfazowe. O wyborze, która doustna antykoncepcja hormonalna jest dla kobiety najlepsza decyduje ginekolog. Skuteczność tabletek antykoncepcyjnych szacuje się na ponad 99%, ponieważ zatrzymują one owulację przez co nie może dojść u kobiety do uwolnienia komórki. Mimo ich skuteczności niestety nie chronią one przed chorobami przenoszonymi drogą płciową. Skuteczność antykoncepcji jest duża, ale tylko wtedy, gdy tabletki antykoncepcyjne są zażywane regularnie, używa się dodatkowej metody antykoncepcji, gdy u kobiety wystąpiły wymioty lub została pominięta tabletka, osoba używająca antykoncepcji hormonalnej nie nadużywa alkoholu i nie pali papierosów oraz pilnuje swojej diety (niektóre zioła, jak np. dziurawiec mogą zaburzyć działanie tabletek antykoncepcyjnych).

Plastry antykoncepcyjne

Stosowanie plastrów antykoncepcyjnych to również jedna z najskuteczniejszych metod antykoncepcji hormonalnej. Plastry antykoncepcyjne działają w taki sam sposób jak tabletki antykoncepcyjne. Różnią je tylko sposoby “podania” hormonu. Polega ona na przyklejeniu na skórę plastra, który zawiera żeńskie hormony syntetyczne. Przenikają one przez skórę, przez co uniemożliwiają uwolnienie komórki jajowej, a dzięki temu zagęszcza się śluz, co dodatkowo utrudnia plemnikom poruszanie się w narządach rodnych kobiety. Ich skuteczność w zapobiegania ciąży jest ogromną zaletą, ale musimy pamiętać, że plastry antykoncepcyjne wymagają regularnego stosowania, czasem pojawiają się nieprzyjemne objawy ze strony przewodu pokarmowego oraz, gdy chcemy uniknąć chorób przenoszonych drogą płciową musimy stosować podwójne zabezpieczenie.

Krążki antykoncepcyjne (ringi)

Krążki antykoncepcyjne to antykoncepcja długoterminowa oraz nowoczesna. Ich skuteczność jest porównywalna do tabletek antykoncepcyjnych. Krążki dopochwowe to coś w rodzaju pierścienia, który kobieta może samodzielnie zaaplikować w pochwie. Uwalnia on hormony bezpośrednio do pochwy przez co hamuje owulację i jest wygodną metodą zapobiegania ciąży (krążek umieszczany jest w pochwie raz na 3 tygodnie). Kolejną z zalet jest fakt, że nie niszczymy układu pokarmowego. Znów minusem jest to, że czasem krążek wypada, lub jest wyczuwalny w pochwie oraz to, że krążek nie ochroni partnerów przed zakażeniem się HIV lub infekcją chorobami wenerycznymi.

Implant antykoncepcyjny

Implant antykoncepcyjny to jedna z metod antykoncepcyjnych, która jest zarówno skuteczną, jak i bardzo wygodną metodą zapobiegania ciąży. Przede wszystkim nie wymaga ona od nas regularności. Jest to niewielki pręcik umieszczony pod skórą, który uwalnia hormony do organizmu kobiety, a tym samym zatrzymuje owulację. Implanty antykoncepcyjne zapewniają ochronę przed nieplanowaną ciążą na okres do 3 lat, ale nie chronią przed chorobami, które są przenoszone drogą płciową.

Zastrzyki antykoncepcyjne

Ta antykoncepcja hormonalna, która jest jedną z nielicznych metod zapobiegania ciąży dla kobiet karmiących piersią. Zastrzyk ten wykonuję się co 3 miesiące, zawiera on progestagen co powoduje u kobiety niepłodność podobną do tej, która występuje u kobiet w ciąży. Jedną z najczęściej wymienianych zalet tej metody zapobiegania ciąży jest jej stosunkowo niska cena. Jeden zastrzyk to koszt ok. 40 zł. Niestety, tak jak inne metody hormonalne, tak i ta, nie zapewniają ochrony przed chorobami wenerycznymi oraz HIV.

Metody mechaniczne

Prezerwatywy męskie

Prezerwatywy męskie to najpopularniejszy rodzaj antykoncepcji mechanicznej. Polega on na założeniu prezerwatywy na penisa przed stosunkiem, która to w momencie wytrysku uniemożliwia dostanie się plemników do dróg rodnych partnerki, także zapłodnienie komórki jajowej jest bardzo mało prawdopodobne. Prezerwatywy swoją popularność zawdzięczają sobie łatwo dostępnością, dużą skutecznością, ogromnym wyborem rodzajów, brakiem ingerencji w organizm oraz ochroną przed chorobami wenerycznymi. Do ich minusów na pewno można dopisać fakt, że trzeba pamiętać o tym, aby je mieć przy sobie oraz założyć, seks nie przynosi takich samych doznań jak przy innych metodach antykoncepcji oraz zdarza się, że prezerwatywa pęknie (trzeba ją sprawdzać po każdym stosunku). Mimo to w Polsce jest to jedna z najczęściej wybieranych metod zapobiegania ciąży.

Prezerwatywy damskie

Tę metodę antykoncepcji używa się najrzadziej, ponieważ założenie takiej prezerwatywy jest bardziej skomplikowane i długie. Podobnie jak prezerwatywy dla mężczyzn, ta metoda zatrzymuje plemniki, co uniemożliwia dostanie się plemników do komórki jajowej. Niestety ta metoda zapobiegania ciąży jest trudnodostępna oraz mniej skuteczna, ponieważ jej skuteczność zależy od odpowiedniego założenia prezerwatywy w pochwie (zdarza się, że członek wsunie się między ścianę pochwy a prezerwatywę).

Kapturek naszyjkowy oraz diafragma

Kapturek naszyjkowy oraz diafragmy to metoda antykoncepcji, która jest przeznaczona dla kobiet. Wyglądem przypomina ona naparstek i jest umieszczana głęboko w pochwie, tak, aby zakryć ujście szyjki macicy. Działa podobnie jak prezerwatywy, czyli jest mechaniczna barierą przed dostaniem się plemników do narządów rodnych. Kapturek posiada zbiorniczek, w którym umieszcza się środki plemnikobójcze, aby jeszcze mocniej podnieść skuteczność antykoncepcji. Błony dopochwowe można założyć już na 6 godzin przed stosunkiem, ale trzeba pamiętać, że nie można go szybko wyjąć (powinien zostać w szyjce macicy minimum 8 godzin po stosunku). Problematyczne jest również odpowiednie założenie kapturka, aby był on skuteczny. Plusem znów jest brak ingerencji w strukturę hormonalną kobiety, więc jest to dobrą alternatywą dla kobiet, które nie chcą używać antykoncepcji hormonalnej.

Gąbka dopochwowa ze środkiem plemnikobójczym

Jest to metoda antykoncepcji, która łączy ze sobą dwie cechy: mechaniczne i chemiczne. W budowie przypomina ona gąbkę ze sznurkiem (ułatwia on późniejsze wyjmowanie gąbki), która zawiera środki plemnikobójcze w sobie. Umieszczona głęboko w pochwie stanowi mechaniczną blokadę przed dostaniem się plemników do dróg rodnych kobiety, a jednocześnie środek zastosowany w gąbce powinien “zabijać “plemniki. Mimo połączenia dwóch metod gąbki nie są uznawane na skuteczną metodę antykoncepcji. Wynika to przede wszystkim z różnorodności budowy szyjki macicy u kobiet (oraz zmianami w niej po porodzie).

Antykoncepcja długoterminowa

Spirala domaciczna, wkładki domaciczne

Wkładki domaciczne to jedne z najskuteczniejszych metod antykoncepcyjnych. Wkładka wewnątrzmaciczna poza dużą skutecznością zmniejsza także bóle związane z miesiączkowaniem oraz ryzyko wystąpienia raka w błonie śluzowej macicy. Wkładki wewnątrzmaciczne zakłada ginekolog i może ona pozostać w macicy do nawet 5lat! Poza tym spirala może zostać usunięta w dowolnym momencie, przywracając praktycznie od razu płodność u kobiety. Niestety , jak każda metoda antykoncepcyjna ta również ma pewne minusy. Zaliczyć do nich możemy m.in. dolegliwości bólowe, które mogą wystąpić na początku używania wkładki, nie chroni ona również przed infekcjami chorób wenerycznych i HIV oraz podczas używania jej kobieta może mieć problemy z cerą. Oprócz tych wad kolejną jest jej cena, ponieważ w zależności od rodzaju spirali kosz ten waha się w granicach od 500 do 1500zł.

Metody trwałe

Podwiązanie jajowodów

Podwiązanie jajowodów jest najskuteczniejszą, stałą i praktycznie nieodwracalną metodą antykoncepcji. Polega ona na całkowitym zniszczeniu ciągłości jajowodów, a co za tym idzie, brakiem jakiejkolwiek możliwości dostania się plemników do dróg rodnych. Mimo, że jest to najskuteczniejsza metoda antykoncepcji ze względu na jej stałość decyduje się na nią bardzo mała ilość kobiet. Jest to idealna metoda dla pań, które są pewne tego, że nie chcą już nigdy zajść w ciążę. Warto zatem przed podjęciem decyzji o użyciu tej metody skonsultować się dodatkowo z psychologiem, który upewni kobietę w jej decyzji.

Wazektomia

Podwiązanie nasieniowodów to druga najskuteczniejsza i wręcz nieodwracalna metoda antykoncepcyjna – tym razem dla panów. Jest to zabieg, w którym nacina się skórę i podwiązuje nasieniowody co prowadzi do blokady drożności w nim i uniemożliwia przemieszczanie się plemników. Również w tym przypadku zaleca się wcześniejszą konsultację z psychologiem, który wyjaśni i upewni mężczyznę w podjęciu decyzji o zastosowaniu właśnie tej metody.

Antykoncepcja awaryjna

Jest to tzw. tabletka “po”. W momencie, gdy mówimy o niezabezpieczonym stosunku ostatnią metodą antykoncepcji jest zażycie tabletki “po”. Jest to antykoncepcja hormonalna, którą kobieta może wziąć do 72h po niezabezpieczonym stosunku. w Polsce można ją dostać w każdej aptece na receptę. Jej celem jest uniemożliwienie uwolnienia komórki jajowej oraz zagnieżdżenia się zarodka w błonie śluzowej macicy. Niestety antykoncepcja awaryjna może być nieskuteczna, gdy doszło już do uwolnienia komórki, dlatego warto sprawdzić, w którym momencie cyklu znajduję się kobieta.

Ochrona przed chorobami przenoszonymi drogą płciową

Nie od dziś wiadomo, że antykoncepcji używa się również do uniknięcia zarażenia się chorobami wenerycznymi, jak i zakażeniem się wirusem HIV. Jeśli oprócz uniknięcia niechcianej ciąży zależy ci na uniknięciu chorób odpowiednia będzie antykoncepcja mechaniczna, ponieważ tylko ona zapewnia takie bezpieczeństwo.

Wskaźnik Pearla

Gdy dobieramy metodę antykoncepcyjną warto sprawdzić również wskaźnik Pearla. Określa on jak skuteczną metodę antykoncepcyjną wybraliśmy. Polega on na sprawdzeniu skuteczności danej metody antykoncepcji na 100 par, które regularnie współżyją.

Skuteczność metod antykoncepcyjnych

O skuteczności danej metody decyduje wiele czynników. W obecnych czasach mamy możliwość wybrania idealnej dla siebie formy antykoncepcji. O naszej decyzji decydują nie tylko poziom skuteczności antykoncepcji, ale również jej wygoda stosowania, zażywane leki oraz suplementy diety, nasze choroby oraz ich cena. Musimy jednak pamiętać, że praktycznie żadna z tych metod nie daje stuprocentowej ochrony i uniknięcia nieplanowanej ciąży. Zapobieganie ciąży wymaga od nas pewnych wyrzeczeń oraz dużej odpowiedzialności.

Zatem która z metod jest najlepsza? Tak naprawdę wszystkie z nich to skuteczne metody antykoncepcji, jeśli potrafimy ich odpowiednio używać. Wiele osób ma wątpliwości co do bezpieczeństwa stosowania antykoncepcji hormonalnej, ale z badań wynika, że odpowiednio dobrana oraz pod kontrolą lekarzy, antykoncepcja hormonalna nie zagraża naszemu zdrowiu. Podsumowując nie ma idealnej metody antykoncepcyjnej, każda z nich ma swoje wady i zalety. Czasem również warto połączyć ze sobą dwie metody, aby mieć zwiększyć prawdopodobieństwo uniknięcia niechcianej ciąży. Warto więc, gdy wybieramy konkretną metodę antykoncepcyjną zwrócić uwagę na swoje codzienne życie, wygodę stosowania oraz dobrać ją pod względem dopasowania do swojego organizmu.