Uczulenie na gluten: jakie są objawy alergii na gluten?

Objawy uczulenia na gluten

Nietolerancja glutenu jest coraz powszechniejszym problemem. Do tej pory zdiagnozowano trzy jednostki chorobowe, które wiążą się z nietolerancją glutenu. W tym znaczeniu można mówić o alergii na pszenicę, celiakii, a także nieceliakalnej nadwrażliwości na gluten. Okazuje się, że symptomy uczulenia na gluten oraz ich czas wystąpienia uzależnione są od jej postaci klinicznej. Najszybciej pojawiają się obawy alergii na pszenicę, które występują nawet w kilka sekund, minut po spożyciu. Najczęstsze objawy nietolerancji pokarmowej na gluten, które pojawiają się stosunkowo najszybciej po spożyciu produktów żywnościowych zawierających białka roślinne, obejmują w tym przypadku:

• układ pokarmowy: biegunkę, wymioty i wzdęcia,
• układ oddechowy: obrzęk dróg oddechowych, a przez to ataki duszności.
• objawy skórne: oznakami nietolerancji pokarmowej na gluten może być pokrzywka, wysypka, świąd, atopowe zapalenie skóry, a także zmiany skórne, które mogą dotyczyć twarzy i całego ciała.

Należy również wskazać, że uczulenie na gluten w ciężkich przypadkach alergii może spowodować nawet wstrząs anafilaktyczny, stanowiący realne zagrożenie życia.

Okazuje się jednak, że oznaki uczulenia na gluten mogą wystąpić w perspektywie tygodni, a nawet lat po kontakcie układu pokarmowego z białkiem roślinnym. Dlatego też przekonanie, że jeśli alergia pokarmowa na gluten nie ujawni się w dzieciństwie, to w wieku dorosłym już nie wystąpi. W tym znaczeniu warto wskazać, że coraz więcej przypadków rozpoznania nietolerancji glutenu obserwuje się właśnie u dorosłych. W takim przypadku można mówić o alergii na gluten mającej postać celiakii, która jest poważniejszym typem nietolerancji, gdyż prowadzi no powstania stanu zapalnego w błonie śluzowej jelita i zaniku kosmków jelitowych. Oznaki nieceliakalnej nietolerancji na gluten i celiakii w tym przypadku mogą obejmować:

• bóle brzucha,
• wzdęcia,
• biegunki,
• wymioty,
• bóle głowy,
• anemię,
• utratę masy ciała bądź zahamowanie wzrostu u dzieci,
• przewlekłe zmęczenie,
• depresję,
• bezsenność,
• zaburzenia równowagi i koordynacji,
• osłabienie mięśniowe,
• osteoporozę,
• zapalenie stawów,
• zaburzenia płodności.

Co więcej, w wyniku celiakii wystąpić mogą problemy skórne. Warto wskazać, że skórna postać celiakii jest nazywana opryszczkowatym zapaleniem skóry bądź chorobą Duhringa.

Jak sprawdzić uczulenie na gluten?

Diagnostyka chorób glutenozależnych nie jest łatwa ze względu na wielonarządową manifestację choroby, a także złożone patomechanizmy. Okazuje się, że nie ma jednego badania, które umożliwia rozpoznanie lub wykluczenie wszystkich rodzajów alergii na gluten. W tym znaczeniu, poza samymi badaniami, niezwykle istotną rolę pełni dokładny wywiad lekarski przeprowadzony z pacjentem.

W diagnostyce alergii na pszenicę wykorzystywane są testy skórne punktowe i testy płatkowe, a także oznaczenie swoistych pokarmowych IgE we krwi. Warto wskazać, że alergię na pszenicę jako nietolerancja glutenu pojawia się najrzadziej, ale diagnostyka jest najprostsza ze względu na szybkość wystąpienia objawów po kontakcie z glutenem bądź innymi białkami pszenicy. Przeprowadzanie badań dające wynik pozytywny z  jednocześnie występującymi objawami daje podstawy do potwierdzenia występowania u konkretnej osoby alergii na gluten.

Nie ma jednego badania, które pozwala na jednoznaczne potwierdzenie bądź wykluczenie celiakii. Niemniej jednak w przypadku diagnostyki celiakii poza wywiadem lekarskim istotnymi czynnikami diagnostycznymi są:

• testy genetyczne,
• testy serologiczne,
• testy histopatologiczne, które polegają na poddaniu ocenie wycinku jelita pod kątem zmian histologicznych według skali Marsha.

Największe problemy diagnostyczne wiążą się z rozpoznaniem nieheliakalnej nietolerancji glutenu. Okazuje się bowiem, że aktualnie nie istnieją markery diagnostyczne dla tej jednostki chorobowej. Z tego względu rozpoznanie opiera się przede wszystkim o wykluczenie celiakii oraz alergii IgE-zależnych, a następnie na eliminacji glutenu z diety na co najmniej 6 tygodni i monitorowaniu w tym czasie pacjenta.

Alergia na gluten: co jeść, a czego nie jeść przy uczuleniu na gluten?

W przypadku zdiagnozowania jakiejkolwiek postaci alergii pokarmowej na gluten jedyną skuteczną metodą leczenia jest jego eliminacja z diety. Wobec tego konieczne jest wyeliminowanie z jadłospisu pokarmów zawierających pszenicę, żyto, jęczmień, a także wszystkie odmiany tych zbóż. Okazuje się, że większość produktów spożywczych zawiera w swoim składzie gluten. Dlatego też zdiagnozowanie alergii na gluten znacznie ogranicza jadłospis. W tym znaczeniu z menu należy eliminować:

• pieczywo,
• makarony,
• ciasta i ciastka,
• kaszę jęczmienną,
• kaszę pęczak.

Osoby ze zdiagnozowaną alergią na gluten powinny wyeliminować również piwo, a także niektóre alkohole.

Dieta osób ze zdiagnozowaną nietolerancją na gluten obejmuje:

• warzywa,
• owoce,
• ryż,
• soję,
• kaszę gryczaną,
• orzechy,
• makaron kukurydziany i ryżowy,
• mąkę jaglaną, gryczaną, ryżową i kukurydzianą,
• ryby i mięso
• wafle ryżowe,
• kawę i herbatę.

Choć komponowanie bezglutenowego jadłospisu może wydawać się trudne, to ze względu na fakt, że nietolerancja tego białka jest coraz bardziej powszechne, na rynku dostępnych jest wiele produktów, które przeznaczone są dla osób będących na diecie bezglutenowej. Produkty takie najczęściej posiadają certyfikat przekreślonego kłosa, świadczący o tym, że dany produkt jest w pełni wolny od glutenu i bezpieczny dla osób z jego nietolerancją.

Leczenie alergii na gluten polega przede wszystkim na wyeliminowaniu glutenu jako alergenu z diety. Niemniej jednak, w niektórych przypadkach lekarz może zlecieć również przyjmowanie leków na alergię. Warto wskazać, że alergia na gluten u dzieci przemija w większości przypadków. Niemniej jednak zupełnie inaczej jest w przypadku dorosłych, u których może ona trwać latami. Co więcej, celiakia oraz nieceliakalna nadwrażliwość na gluten to schorzenia, które trwają przez całe życie.

Spożywanie wysokoprzetworzonej żywności wiąże się z coraz częstszym występowaniem alergii pokarmowych. W tym znaczeniu można mówić o alergii na alkohol i nietolerancji pokarmowych. Ponadto stosunkowo częstymi alergiami są nietolerancja histaminy czy uczulenie na słońce. Dodatkowo wyróżnić można również alergię kontaktową, wśród których popularną jest uczulenie na nikiel.