Tabletka 72h po – jak działa i jak dostać na nią receptę?

Tabletki 72h po – działanie

Antykoncepcja awaryjna jest metodą zapobiegania ciąży w przypadkach nagłych. W Polsce dostępne są obecnie dwa preparaty doustne – ellaOne i Escapelle. Można je otrzymać wyłącznie na receptę. 

Zadaniem antykoncepcji awaryjnej jest ochrona przed nieplanowanym zajściem w ciążę w przypadku, gdy podczas stosunku płciowego nie użyto żadnego zabezpieczenia lub gdy zastosowane metody antykoncepcji zawiodły i okazały się nieskuteczne. Do takich sytuacji należy m.in. pęknięcie lub zsunięcie się prezerwatywy, pominięcie dawki doustnej antykoncepcji hormonalnej, odklejenie się plastra czy przedwczesny wytrysk w pochwie lub na zewnętrzne narządy płciowe w trakcie stosunku przerywanego. Po tabletkę 72 po można sięgnąć także w przypadku uszkodzenia, przemieszczenia się lub przedwczesnego usunięcia kapturka naszyjkowego, krążka plemnikobójczego lub wkładki wewnątrzmacicznej.

Podobnie jak większość środków antykoncepcyjnych, tabletka „dzień po” nie chroni przed nieplanowaną ciążą w stu procentach, ale jej skuteczność jest większa, jeśli zostanie zażyta bezpośrednio po niezabezpieczonym stosunku płciowym lub w przypadku nieskuteczności zastosowanej metody antykoncepcyjnej. W zależności od substancji czynnej, która znajduje się w składzie pigułki, należy przyjąć ją w określonym przez producenta czasie. Z każdą godziną zwłoki jej skuteczność maleje, co osłabia działanie tabletek antykoncepcyjnych, dlatego im szybciej zostanie zażyta, tym lepiej. 

Jak działa tabletka „dzień po”? Jej głównym zadaniem jest opóźnienie jajeczkowania lub, jeśli doszło do owulacji, uniemożliwienie zapłodnienia uwolnionej już komórki jajowej. Maksymalny czas, w którym należy zażyć pigułkę, aby zapobiec niechcianej ciąży, uzależniony jest od substancji czynnej, która wchodzi w jej skład. 

Lek Escapelle, którego głównym składnikiem jest hormon zwany lewonorgestrelem, należy przyjąć do 72 godzin po niezabezpieczonym stosunku, a najlepiej zrobić to w ciągu pierwszych 12 godzin. Octan uliprystalu, syntetyczny modulator receptora progesteronowego, czyli substancja czynna ellaOne, pozwala na zażycie tabletki maksymalnie do 120 godzin po współżyciu.

Pigułka 72 po – objawy

Tabletki 72 po można przyjmować w dowolnym dniu cyklu miesiączkowego, również w czasie krwawienia menstruacyjnego. Jeśli jednak zostaną one zażyte więcej niż raz, ich skuteczność spada, a zwiększa się ryzyko wystąpienia zaburzeń miesiączkowania (zob. tabletka dzień po a okres). 

Tabletka „dzień po” nie jest skuteczna, jeśli pacjentka jest już w ciąży. Przed zażyciem leku, w celu potwierdzenia lub wykluczenia ewentualnej ciąży, dla pewności warto wykonać test ciążowy lub skonsultować się z ginekologiem. Pigułki 72 po nie są tabletkami aborcyjnymi, dlatego nie mogą zakończyć ciąży. Nie ma jednoznacznych dowodów na to, aby antykoncepcja awaryjna wywierała szkodliwy wpływ na rozwijającą się ciążę, jeśli tabletki „dzień po” zostaną zastosowane zgodnie ze wskazówkami. Niemniej, jeśli po przyjęciu pigułki „po” pojawią się działania niepożądane, w szczególności silny ból brzucha, a pacjentka jest w ciąży lub podejrzewa, że w niej jest, musi udać się do lekarza w celu wykluczenia ciąży pozamacicznej.

Kobiety karmiące piersią mogą zażyć antykoncepcję awaryjną z zachowaniem szczególnych środków ostrożności ze względu na przenikanie substancji czynnych do mleka matki (zob. tabletka dzień po a karmienie piersią). 

Przeciwwskazaniem do zażycia tabletek 72 po jest uczulenie na lewonorgestrel, octan uliprystalu lub którykolwiek z pozostałych składników leków. Nie zaleca się przyjęcia antykoncepcji awaryjnej w przypadku, jeśli kobieta cierpi na choroby jelita cienkiego, które utrudniają wchłanianie leku, a także występują u niej zaburzenia czynności wątroby, zapalenie jajowodów lub w przeszłości rozwinęła się ciąża pozamaciczna. 

Pacjentka, pomimo zażycia tabletki „dzień po” może być w ciąży, jeśli:

• krwawienie miesiączkowe spóźnia się o ponad 5 dni lub jest ono nietypowe, 
• minęło więcej niż 72 godziny (lub 120 godzin w przypadku ellaOne) od niezabezpieczonego stosunku płciowego w tym samym cyklu miesiączkowym,
• wystąpiły objawy świadczące o ciąży, takie jak poranne nudności czy powiększenie piersi.

Co jeszcze warto wiedzieć przed zażyciem tabletki 72 po? 

• Tabletka „dzień po” nie chroni przed chorobami przenoszonymi drogą płciową.
• Istnieją dowody na to, że u kobiet z nadmierną masą ciała antykoncepcja awaryjna może być mniej skuteczna. 
• Pigułka 72 po nie stanowi alternatywy dla tradycyjnych środków antykoncepcyjnych. 
• Jeśli kobieta stosuje regularną metodę antykoncepcji, taką jak tabletki antykoncepcyjne, może kontynuować ich przyjmowanie zgodnie z zaleceniami. 
• Jeżeli po zastosowaniu tabletki „dzień po” dojdzie do kolejnego niezabezpieczonego stosunku płciowego (także w tym samym cyklu miesiączkowym), pigułka nie będzie miała działania antykoncepcyjnego i istnieje ponownie ryzyko zajścia w ciążę.
• Jeżeli w ciągu trzech godzin od przyjęcia tabletki wystąpią wymioty, należy przyjąć natychmiast jeszcze jedną tabletkę. Wymioty mogą wystąpić także na skutek zażycia tabletki „dzień po” a alkoholu.
• Kilkudniowe opóźnienie menstruacji po przyjęciu tabletki „dzień po” jest zupełnie normalne. Okres może pojawić się również o kilka dni wcześniej niż zwykle. 
• Jeżeli kobieta nie stosuje tabletek antykoncepcyjnych i zamierza współżyć po przyjęciu tabletki 72 po, powinna stosować prezerwatywy lub inne środki antykoncepcyjne aż do czasu wystąpienia następnego krwawienia miesiączkowego.

Tabletka 72 godziny po – skutki uboczne

Tabletka „dzień po” jak każdy lek może wywołać działania niepożądane. Po jej przyjęciu mogą, choć nie muszą, pojawić się u pacjentki skutki uboczne takie jak: 

• nudności, 
• nieregularne krwawienie po tabletce po i plamienia śródcykliczne,
• ból brzucha, 
• uczucie zmęczenia,
• zawroty i bóle głowy,
• nudności,
• wymioty, 
• skąpe lub nadmiernie obfite krwawienia miesiączkowe,
• zaburzenia miesiączkowania – krwawienie miesiączkowe może pojawić się o kilka dni wcześniej lub o kilka dni później, 
• tkliwość piersi, 
• biegunka, 
• bóle w miednicy, 
• złe samopoczucie, 
• uderzenia gorąca, 
• bolesne miesiączki,
• wysypka, pokrzywka, świąd skóry, 
• obrzęk twarzy. 

Tabletka 72 po – kto może wypisać?

Tabletka „dzień po” w Polsce jest dostępna wyłącznie na receptę. Wystawić może ją każdy lekarz niezależnie od specjalizacji, dlatego aby ją otrzymać, nie trzeba udawać się na wizytę do ginekologa, wystarczy jedynie konsultacja lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Wiele przychodni oferuje wystawienie recepty na tabletkę 72 h przez internet.

Tabletka 72 po – czy jest legalna?

Tabletki „dzień po” są legalną formą antykoncepcji awaryjnej w Polsce, ponieważ wbrew powszechnie panującej opinii leki te nie mają działania wczesnoporonnego. 

Jednak zgodnie z polskim prawem lekarz ma prawo do odmowy wystawienia recepty, jeśli powoła się na klauzulę sumienia. Jest to szczególna regulacja prawna, która dotyczy lekarzy, pielęgniarek i położnych, którzy mogą odmówić wykonania świadczeń zdrowotnych niezgodnych z ich etyką. Zasada ta nie dotyczy farmaceutów. 

Ile kosztuje tabletka „dzień po”? Koszt antykoncepcji ratunkowej uzależniony jest  od rodzaju leku i narzuconej przez aptekę marży. Cena ellaOne waha się od 100 do 120 zł. Tabletka Escapelle jest nieco tańsza i kosztuje od około 40 do 80 zł.